1ddRavagedigitaal 20 juli 2009dPrint deze pagina

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

Studenten en krakers zijn niet de enigen die actievoeren: ook nette, hoog opgeleide mannen van rond de vijftig proberen de overheid met protesten te beïnvloeden. Hoe gaan ze te werk en wat is daarbij de rol van de media? Imrat Verhoeven onderzocht het in zijn proefschrift Burgers tegen beleid.


door
Dirk Kloosterboer


In 1998 besloot de provincie Zuid-Holland om delen van de rijke gemeenten Leidschendam, Nootdorp, Pijnacker, Rijswijk en Voorburg bij Den Haag te voegen. Deze gemeenten hadden daar uiteraard geen trek in. Toen het ernaar uitzag dat ze de herindeling niet met lobbyen alleen konden worden tegenhouden, besloten ze hun eigen bevolking te mobiliseren. Er werden diverse protestacties georganiseerd, met als uiteindelijke uitkomst dat de herindeling wel doorging, maar in flink afgeslankte vorm.

De gemeenten zouden in totaal 2,27 miljoen euro uitgeven aan de protesten tegen de provincie en later tegen het Rijk. Ze schakelden het PR-bureau BPRA in, dat plannen maakte om de bevolking te mobiliseren. Er werden stichtingen tegen annexatie opgericht, in aansluiting op de bestaande structuur van buurtverenigingen.

Volksraadpleging

De gemeenten organiseerden voorlichtingsbijeenkomsten waar honderden mensen op afkwamen. Op initiatief van de stichtingen dienden 23.500 mensen een bezwaarschrift in, dat is één op de zes inwoners. De bedreigde gemeenten organiseerden verder een volksraadpleging, met een opkomst van 74 procent en als uitslag dat 98 procent tegen de herindeling stemde.

Onder druk van de protesten besloot de provincie eind 1998 het bijltje erbij neer te leggen en het dossier over te dragen aan het Rijk. De gemeenten pasten hun strategie aan: vanaf nu legden ze minder nadruk op het mobiliseren van de bevolking en stonden gecoördineerde lobbyactiviteiten centraal. De minister wist uiteindelijk in 2001 een afgeslankt herindelingsplan door de Kamer te krijgen.

De mensen die hielpen om de acties te organiseren waren gemiddeld rond de vijftig jaar oud, hoog opgeleid en in meerderheid man. Het ging om de lokale 'participatie-elite': mensen die actief zijn in buurtorganisaties, vakbonden, hobbyclubs, politieke partijen en andere verbanden.

Zij kozen er bewust voor om zich te beperken tot 'nette acties' die de beschaafde inwoners van de gemeenten niet zouden afschrikken. "We heetten ook expres, heel bewust, niet actiegroep of zo. Want we wilden heel duidelijk maken dat we niet alleen maar actie wilden maar dat we ook heel erg inhoudelijk met alles bezig waren", aldus een betrokkene.

In feite lieten de actievoerders zich gebruiken door de bedreigde gemeenten, die het initiatief hadden genomen om de stichtingen tegen annexatie op te richten en ze ook financierden. Tegelijk blijkt uit de grote opkomst bij protestacties en de grote inzet van vrijwilligers - die gemiddeld anderhalf uur per week met de acties bezig waren - dat het protest niet alleen maar een top down-verschijnsel was. De lokale bevolking maakte zich zorgen dat het karakter van hun buurten zou worden aangetast. Ook was men kwaad over de manier waarop de provincie een besluit erdoor probeerde te drukken.

Rol stichtingen

De stichtingen zaten wel een beetje in hun maag met hun rol ten opzichte van de gemeente. In de notulen van bijeenkomsten valt meerdere malen te lezen dat men vooral 'afstand moest bewaren' tot de politiek. De stichtingen probeerden ook een eigen verhaal over de herindeling te ontwikkelen, al waren ze het inhoudelijk grotendeels eens met het verhaal van de gemeenten.

Het begon te knellen bij de campagne voor de volksraadpleging, oorspronkelijk een idee van de stichtingen. De gemeenten hadden een tweede PR-bureau ingehuurd, Commedia, en dat was aan de slag gegaan zonder de stichtingen te raadplegen. De irritatie werd nog verder opgevoerd door de campagneposters, waarop de provincie als haai werd afgebeeld.

De gemeentelijke voorlichters waren ervan overtuigd dat het belangrijk was om naast de inhoudelijke argumenten in te spelen op angstgevoelens bij de bevolking. De stichtingen vonden het maar niks: ze schreven in een brief dat ze zich zorgen maakten over het 'vrij agressieve beeld van de campagne'.

Ondanks de wrijvingen werkten de stichtingen wel mee aan de mobilisatie van bewoners voor de volksraadpleging. Tekenend voor de stroeve verhoudingen is dat de vrijwilligers die achter standjes gingen staan hiervoor door de gemeente moesten worden betaald. De betaling liep via uitzendbureau Randstad.

Haagsche Courant

Verhoeven is niet alleen geïnteresseerd in de rol van overheid en burgers, maar ook in de rol van de media. Hij onderzocht de berichtgeving in de Haagsche Courant, die tussen 1997 en 2001 maar liefst 3.300 stukjes plaatste over de herindeling.

Aanvankelijk registreerde de krant op een vrij afstandelijke manier de acties die op instigatie van de gemeenten werden georganiseerd. Al gauw bleek men echter geen neutrale rol te spelen: in het heetst van de strijd kwamen tegenstanders van de herindeling drie keer zo vaak aan het woord als voorstanders en gebruikten journalisten termen als 'landjepik'.

In de berichtgeving werd bovendien vaak melding gemaakt van hoge opkomsten bij acties. Slechts een enkele keer schreef de krant iets wat het draagvlak voor de acties zou kunnen ondermijnen, zoals een artikel waarin werd gesuggereerd dat alleen inwoners van bedreigde wijken actief waren.

Dat media aandacht besteden aan politieke conflicten is normaal, schrijft Verhoeven, maar dit ging verder: "We kunnen eerder spreken van een politieke interventie van de krant, die haar eigen opvatting verwoord zag door anderen en hen daarom volop de ruimte bood."

Journalist gezagsgetrouw

Opmerkelijk is dat Verhoeven niet verwijst naar het proefschrift
Nieuws, beleid en criminaliteit
van Barbra van Gestel. Net als Verhoeven deed Van Gestel onderzoek naar lokale kwesties in Den Haag. Allebei zijn ze geïnteresseerd in de wisselwerking tussen overheid, bewoners en lokale media en meer specifiek in de manier waarop maatschappelijke kwesties worden geframed (geïnterpreteerd).

Van Gestel stelt vast dat journalisten gezagsgetrouw zijn: ze zullen bijna altijd opschrijven wat de overheid zegt, maar voor gewone burgers is het een stuk lastiger om toegang te krijgen tot de media. Media nemen de interpretaties van de overheid over, maar het omgekeerde zal niet zo snel gebeuren.

Dezelfde rolverdeling komt ook naar voren uit het onderzoek van Verhoeven: de krant speelde geen voortrekkersrol, maar sloot zich aan bij de argumenten die door de buurgemeenten van Den Haag werden aangedragen. Wat overigens in zijn onderzoek onderbelicht blijft, is de relatie tussen de Haagsche Courant en de gemeente Den Haag, die juist voorstander was van een omvangrijke annexatie.

Uit eerder onderzoek naar acties is bekend dat burgers en hun organisaties toegang tot de media kunnen krijgen als hun thema's worden opgepakt door politici en daarmee tot inzet van een politiek conflict worden gemaakt. Nadeel hiervan is dat politici vaak hun eigen draai aan het onderwerp zullen geven.

Het onderzoek van Verhoeven laat iets vergelijkbaars zien. De Haagsche Courant gaf veel meer ruimte aan politici dan aan burgers, maar naarmate het conflict intenser werd kwamen er vaker ook gewone burgers en organisaties aan het woord in ingezonden brieven en human interest-verhalen. Op deze manier liet men zien dat het verzet tegen de herindeling niet alleen onder politici leefde, maar ook onder gewone burgers. Het verhaal van de burgers ondersteunde dus het politieke verhaal.

In het onderzoek van Van Gestel was het juist de desinteresse van politici die ervoor zorgden dat organisaties hun verhaal in de media kwijt konden. De berichtgeving over razzia's tegen  Bulgaren werd gedomineerd door het perspectief van de overheid, maar in berichten over drugsoverlast kwamen bewoners vaker aan het woord. Volgens Van Gestel heeft dit er deels mee te maken dat het om een slepende kwestie ging waar politici hun vingers niet aan wilden branden.

Uitzondering?

Wat er uit Burgers tegen verzet valt te leren over de protesten van de participatie-elite is de vraag. De actieve rol die bedreigde gemeenten hebben gespeeld bij het aanwakkeren, organiseren en financieren van het verzet tegen een hogere overheid lijkt nogal uitzonderlijk en het lijkt daarom hachelijk om op basis van dit ene voorbeeld bredere conclusies te trekken.

Verhoeven stelt echter dat het helemaal niet zo uitzonderlijk is dat overheden het protest regisseren. Dit gebeurt niet alleen regelmatig bij gemeentelijke herindelingen, zo voert hij aan, maar ook bijvoorbeeld bij het protest in Schinveld tegen de bomenkap ten behoeve van AWACS-vliegtuigen.

Het proefschrift sluit af met een tenenkrommende epiloog 'Omgaan met tegenstand van burgers' waarin overheden het advies krijgen om de protesterende burger toch vooral serieus te nemen. Met protest is op zich niets mis, bezweert Verhoeven; dit past bij een modern democratisch burgerschap. Maar het moet niet te gek worden: "In een democratie is agonisme geoorloofd, maar uiteindelijk is het een praktijk die beter spaarzaam voor kan komen wil een democratie als systeem goed blijven functioneren."

 

Titel: Burgers tegen beleid:
Een analyse van dynamiek in politieke betrokkenheid

Auteur: Imrat Verhoeven

Uitgever: Aksant (2009)

Pagina's: 298 pagina’s

Prijs: 29,90 euro

ISBN: 978-90-5260-348-3

 


 

 

 



- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

 

 

Naar boven

 

 

 

 

hghg