1ddRavagedigitaal 19 juni 2009dPrint deze pagina

Het oog van De Wolf:

07-05-10
Hoe komen we uit onze identiteitscrisis?
27-02-10
Politiek theater
18-01-10
Visieloos
01-11-09
Help, taal!
04-10-09
Lichtpuntjes
19-06-09
Een blik op de toekomst...
28-05-09
An inconvenient question?
12-05-09
Nederland in therapie?
18-04-09
De glimlach van Obama
01-04-09
Keep the economy running
02-03-09
Het spel om de knikkers
14-12-08
Zij die zien worden (nog) niet gehoord


 

 



De krimp zet zeker door tot eind 2010, we krijgen een periode van deflatie vanwege een enorm overschot aan productiecapaciteit in de wereld, de vraag naar staatsobligaties droogt langzaam op en qua reële welvaart gaan we er op achteruit.


door
Philip de Wolf


Laat ik mij in al mijn gekkigheid eens wagen aan een toekomstvoorspelling voor de wereld. Daarmee loop ik het risico het helemaal mis te hebben en veel van mijn krediet te verspelen. Maar ik loop ook het risico dat, als ik niks vertel, niemand mij gelooft als ik over vijf of tien jaar zeg – 'ha zei ik je het niet'!

Ik voorspelde begin 2000 ook hoge olieprijzen (oké, niet heel bijzonder) en vermoedde in 2007 het vroeg of laat instorten van de beurszeepbel (iets bijzonderder), dus waarom nu ook niet een vooruitblik op de toekomst.

Allereerst een voorwaarde: beleggers (het zullen er vermoedelijk niet veel zijn op deze site), dit is geen beleggingsadvies en moet ook niet als zodanig geïnterpreteerd worden. Elke beslissing is volledig de uwe, ik ben niet aansprakelijk voor verliezen op uw portefeuille. Bij winstnemingen n.a.v. mijn adviezen, daarentegen, zou het u wel sieren een bijdrage over te maken naar…

Krimp

Goed, de eerste voorspelling die ik doe gaat over de economische groei en werkeloosheid. Ik vermoed dat de krimp in Nederland en Europa, zoals die op dit moment op jaarbasis ergens tussen de 5 en 10 procent ligt, zeker doorzet tot eind 2010, en mogelijk nog wat langer. Waarschijnlijk dan enigszins stabiliserend of licht groeiend, maar zeker op een lager economisch niveau dan nu het geval is (zeg 20-30 procent). Werkeloosheid ligt nog wat hoger dan de 8 à 9 procent die nu voorspeld wordt door het Centraal Planbureau.

Om een aantal redenen. Ten eerste moeten banken nog heel veel van hun misinvesteringen afschrijven, die deels gedekt zullen worden door overheden. Het IMF meldt dat nog altijd voor biljoenen niet is afgeschreven op vele bezittingen, al dan niet binnen of buiten de boekjes gehouden.

Ten tweede, de huidige aandelenkoersen worden nog steeds veel te hoog gewaardeerd, zeker na de recente opleving. De hoeveelheid geld dat in aandelenkoersen zoekt naar rendement is nog steeds erg groot, en blaast in die zin de boel nog altijd op, zeker als een politicus of bankier ergens een lichtpuntje in de economische duisternis ziet.

Ten derde, de toekomstige inkomensverwachtingen zijn irreëel, want nog altijd steunend op de gedachte dat huizenprijzen niet erg hard zullen zakken, dat het gros van de mensen hun inkomens zal behouden, maar ook dat inflatie zijn intrede langzaam zal doen. De echte klappen moeten economisch gezien nog komen: massalere werkloosheid, verliezen van bedrijven en een dalende vraag.

In Amerika kun je in sommige staten inmiddels huizen kopen van 25.000 dollar… Het zal hier iets minder hard van stapel lopen, onze overheidseconomie is significant groter (pakweg 45 procent tegen 25 procent daar) waardoor onze economie makkelijker aan de praat blijft bij een inzakkende marktvraag. Desondanks gaan er ook hier op economisch terrein harde klappen vallen.

In- & deflatie

Dan het inflatie- en deflatieverhaal, waar op goede blogs interessante discussies over gaande zijn [1]. Inflatie heb je op twee fronten; binnen een munteenheid en ten opzichte van andere munten. En daarin is sprake van veel wisselwerking, omdat we veel in- en exporteren.

Binnen een munteenheid is de inflatie sterk afhankelijk van de geldhoeveelheid (per definitie eigenlijk gelijk, maar even kijkend naar de standaard consumenten- en bedrijfsaankopen), en die wordt bepaald door geldcreatie, door banken en nu ook door overheden. Tegenover geldcreatie door de overheid staat echter vaak geen productiecapaciteit over die waarde voor de private markt creëert.

Daarnaast geldt dat meer inflatie optreedt in die productgroepen die mensen graag willen hebben, maar waar weinig aanbod is. Dat wordt in de toekomst vooral energie, land, grondstoffen en ander intrinsiek waardevol bezit (goud, zilver). Maar ook voor allerlei goedkope zaken die iedereen nodig heeft, en waar weinig alternatieven voor zijn: nu nog 'goedkope' kleine huizen bijvoorbeeld.

Een ander deel van de inflatie zal worden aangewakkerd als onze munt ten opzichte van andere munten sterk gaat devalueren. Chinese rommel wordt duurder; de kunstmatig ondergewaardeerde Yuan zal vroeg of laat gaan stijgen, zeker ten opzichte van de dollar, maar ook tegenover de euro. De Chinese economie krijgt flinke klappen door teruglopende export, maar kent geen failliete banken en een grote maakindustrie. Op de lange termijn krijgen we inflatie bij de Xenos.

Staatsobligaties

Maar in mijn toekomstvisioen zullen we eerst een periode van deflatie krijgen, want er is een enorm overschot aan productiecapaciteit in de wereld, terwijl de werkloosheid en het inkomensverlies nu met kleine stapjes achteruit gaan. Je ziet het nu al, inflatie op 0. Ha, die Europese Centrale Bank (ECB), was dat even makkelijk, die inflatie laag houden! Gewoon een economische crisis organiseren, en je hebt wat je wil. Nou ja, op korte termijn in elk geval. Werkeloosheid, overheidstekorten, dat is een ander verhaal…

Op de lange termijn gaan overheden echter enorm in de problemen komen, want belastinginkomsten zullen afnemen, terwijl de sociale uitgaven groter worden, extra uitgaven door vergrijzing komen daar nog bij. Het wordt geen pretje om minister van Financiën te zijn de komende jaren, je bent geheid de verantwoordelijke voor een oplopende staatsschuld en publieke wrok. En help, ook al je nieuwe staatsobligaties vinden steeds minder aftrek (misschien nog bij de Chinezen die toch van die US Treasury notes af willen).

De vraag naar staatsobligaties zal langzaam opdrogen, doordat er veel (virtueel) geld is verloren gegaan op beursen en in het bedrijfsleven. De overheid zal geld moeten bij laten drukken, en de vraag is hoe snel dat gaat gebeuren… In Amerika weten ze wel raad met de geldpers. Ook handig, want een groot deel van dollars is in buitenlandse handen, dus die betalen lekker mee aan de geldontwaarding van hun geld.

Chagrijnige Chinezen krijg je dan, je kunt je een leukere topontmoeting voorstellen voor Obama. In Europa is het drukken van geldbiljetten moeilijker, want de Duitsers hebben daar een trauma aan over gehouden. In de jaren '30 mondde dat uit in de steun voor de NSDAP en Hitler, die voor het eerst de macht probeerde te grijpen. Engeland doet leuk mee met drukwerk met de Amerikanen, de één op één koers van de pond met de euro is bijna bereikt.

Peak oil

Maar onze ECB zit knel tussen vele spelers. Een aantal overheden is failliet aan het gaan (Spanje, landen in het voormalig Oostblok), en de redding komt nu nog soms van het IMF, maar ook dat zal zijn tijd niet lang duren. Ik gok dat de ECB vroeg of laat toch geld laat bij drukken, en dat zal na verloop van tijd een flinke inflatie en devaluatie van de eigen munt betekenen, ook ten opzichte van andere munten.

En tegen die tijd (ik schat dat we zitten rond 2014-2017) komt een andere enge geest uit de fles. Onze olieproductie kan de vraag niet bijhouden, zelfs niet op een mogelijk lager wereldwijd consumptieniveau (zie de vele analyses van Peak-Oil 'enthousiasten').

Dat zal flink wat roet in het eten gooien, zo verwacht ik, want veel van onze 'toegevoegde waarde' is afhankelijk van goedkope energie. Een nieuwe periode van op energiegebaseerde inflatie breekt aan, de economische groei zal mogelijk lijken aan te wakkeren doordat er voor energie meer wordt uitgegeven. Het is het begin van een tijdperk waar energie zeker tien jaar, waarschijnlijk langer, erg duur wordt.

Qua reële welvaart zullen we er op achteruit gaan. Kunnen we in Nederland overstappen op onze eigen gasvoorraden tegen prijzen lager dan de markt? Het zal een groot vraagstuk worden tegen die tijd, zo vermoed ik. Hoge energieprijzen maken de wil voor een overstap naar alternatieve energie gelukkig een stuk makkelijker.

Sociale onrust

Tot zover deze vooruitblik, waarbij ik vele andere, interessante ontwikkelingen nog niet eens heb benoemd (klimaat, geo-politiek, duurzaamheid, spanning op ecologische evenwichten, Wilders, wereldmacht, armoede, technologie)…

Ik heb me bij mijn voorspelling ook niet gewaagd aan sociaal-culturele en ideologische stromingen die opkomen door sociale onrust, werkloosheid e.d. Het gevaar dat economische crises met zich meebrengt is dat zich plotseling nieuwe leiders aandienen die een bepaalde groep mensen de schuld gaat geven, die het moeten ontgelden.

Angst en massapsychose kunnen dan snel totaal verkeerd uitpakken, maar dat is erg moeilijk te voorspellen op de wat langere termijn, net als ingrijpende losstaande gebeurtenissen. De kredietcrisis was wel voorspeld door sommigen, maar wie had op 9/11 gerekend? En wie had de opkomst van Pim en Geert voorspeld in de jaren '90?

Nou, nu even een reminder in mijn electronische agenda zo rond 2015, voor een terugblik op deze visie. Ik ben benieuwd :-). Doen er nog meer mensen mee met een vooruitblik?


voetnoot:

1. Onder meer:

www.marketskeptics.com

www.financialsense.com

www.theautomaticearth.blogspot.com

www.ritholtz.com/blog

 


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

 

 

Naar boven

 

 

 

 

hghg