Als het aan de overheid ligt worden alle elektriciteitsmeters in Nederland de komende zes jaar vervangen door 'slimme' digitale meters. Binnenkort behandelt de Eerste Kamer het wetsvoorstel. Tegenstanders zien hierin een verdere aantasting van de burgerprivacy.

Het kabinet heeft zich voorgenomen gedurende deze regeerperiode twee miljoen 'slimme meters' te hebben geplaatst in Nederlandse huishoudens.
De slimme energiemeter is een digitale meter die dagelijks via GPRS de stroom- en/of gasmeterstanden op afstand kan uitlezen. Huishoudens kunnen zo hun energieverbruik van uur tot uur nauwlettend in de gaten houden.

De nieuwe meter maakt het mogelijk dat er bij het energiebedrijf op afstand per kwartier registreert wordt hoeveel elektriciteit en per uur hoeveel gas er bij iedere klant verbruikt wordt. Door het vastleggen van deze gegevens wordt minutieus bijgehouden wanneer mensen niet thuis zijn, hoe zij zich binnenshuis gedragen.

Bedrijven kunnen voortaan zien wanneer iemand doucht en op welke temperatuur, of hij een magnetronmaaltijd nuttigt of zelf kookt en of die voor een kleine of grote boodschap naar het toilet gaat. Ook consumenten kunnen op internet hun eigen verbruik inzien.

Energiebesparing

Het voorstel moet 'de dienstverlening aan klanten verbeteren, concurrentie en innovatie op de kleinverbruikersmarkt stimuleren en mensen bewuster maken van energie en de kosten ervan'. Afnemers krijgen nauwkeuriger en regelmatiger informatie over hun energieverbruik en de kosten daarvan.

Dit maakt het mogelijk effectieve besparingsadviezen te geven en diensten af te stemmen op de wensen van klanten. De netbeheerder is primair verantwoordelijk voor de verspreiding van de meters. Het tarief wordt gereguleerd. De afspraak is dat de slimme meter geen extra kosten oplevert voor afnemers.

Naar eigen zeggen introduceerde Oxxio als eerste energieleverancier de slimme meter in 2005 samen met IBM en KPN op de Nederlandse markt. Op dit moment heeft het bedrijf 100.000 huishoudens voorzien van één of twee slimme meters (elektriciteit- en/of gasmeter) en heeft daarmee in totaal ruim 180.000 meterinstallaties gerealiseerd.

Hoewel de slimme meter zelf geen energiebesparing oplevert, blijkt het consumenten wel aan te zetten tot minder energieverbruik. Op 24 maart aanstaande discussieert de Eerste Kamer over het wel of niet verplicht stellen van een slimme meter. Mocht de overheid de slimme energiemeter verplicht stellen, dan worden de netwerkbeheerders hiervoor verantwoordelijk.

Consumentenbond

De Consumentenbond is tegenstander van een verplichte uitrol van de digitale meters. Als alle huidige energiemeters verplicht vervangen moeten worden, is de kans groot dat de hele operatie leidt tot een hoger energieverbruik in plaats van besparing. De Consumentenbond vreest dan ook dat consumenten de rekening moeten gaan betalen voor deze mega-operatie.

Uit onderzoek van de Universiteit van Tilburg is gebleken dat de Europese richtlijn waarop het voorstel is gebaseerd, spreekt van een verplichting voor energiebedrijven om slimme meters aan te bieden. (PDF) De Nederlandse invulling lijkt echter vooral op verplichtingen voor de eindgebruiker aan te sturen. De mogelijkheid om, bij vrees voor misbruik van de meetgegevens, voor een 'domme' meter te kiezen, is niet in het wetsvoorstel opgenomen.

De gegevens, die energiebedrijven bovendien via internet aan consumenten beschikbaar zouden moeten maken, zouden op diverse wijzen vatbaar zijn voor misbruik. Zo zouden hackers de meetgegevens aan inbrekers kunnen verkopen, die daaruit zouden kunnen afleiden wanneer mensen thuis zijn en wat voor apparatuur er te halen valt.

Dergelijke gedragspatronen komen uiteraard ook in handen van de energiebedrijven, en het is onduidelijk hoe lang die data mag of moet worden vastgehouden en welke instanties erover mogen beschikken. De onderzoekers zien dan ook liever dat de data in de woning zelf wordt opgeslagen en alleen met de ondubbelzinnige toestemming van de gebruiker aan anderen beschikbaar wordt gemaakt.

Strijdig met EVRM

De wetenschappers beweren tevens dat het wetsvoorstel strijdig is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Vooral de verplichting om kwartier- en uurwaardes aan netbeheerders door te geven, en dagwaardes aan de beheerder en de energieleverancier, zou samen met de kennelijk verplichte afname van de slimme meters een toets door Europese Hof voor de Rechten van de Mens niet overleven.

Ook de mogelijkheid om de energielevering op afstand uit te schakelen is mogelijk strijdig met het Verdrag, en de noodzaak ervoor is door de wetgever onvoldoende onderbouwd. Verder zou nog niet duidelijk zijn of de slimme meters daadwerkelijk energie zullen besparen. De Eerste Kamer zou het voorstel dan ook moeten tegenhouden, oordeelt de Consumentenbond op basis van het onderzoek.

Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) meldde vorig jaar dat het wetsvoorstel van minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven (CDA) strijdig is met de privacywetgeving. Zo moeten consumenten toestemming geven voor het gebruik van de meetgegevens, maar onduidelijk is volgens het CBP hoe ze dat fiat kunnen verlenen. Ook zou niet helder zijn welke partijen de beschikking krijgen over welke gegevens.

Naar aanleiding van het advies van het CBP wordt de invoering van de slimme energiemeter alsnog omkleed met privacywaarborgen. De Elektriciteits- en Gaswet worden zodanig gewijzigd dat een netbeheerder aan de leverancier uitsluitend toegang verleent tot meetgegevens die betrekking hebben op een kleiner tijdsbestek dan een dag. Verder mag een netbeheerder meetgegevens alleen met ondubbelzinnige toestemming van de consument aan een derde verstrekken.

Vrijbit

Volgens de vereniging Vrijbit "deugen slimme meters voor geen meter." Op grond van de Wet Vorderen Gegevens kan indirect ook de overheid over al de persoonsgebonden meetgegevens beschikken. "Men kan de gegevens gebruiken om individuele klanten te monitoren om afwijkende verbruikers- en gedragspatronen op te sporen en om op afstand energielevering te stoppen of af te knijpen", aldus Vrijbit.

Het draadloze systeem is naar de mening van Vrijbit technisch niet te beveiligen tegen de mogelijkheid dat onbevoegden zich gegevens van gebruikers en/of van de energievoorziening toe-eigenen. "Dat kan iedereen die aangesloten is op het systeem, maar ook allen die in eenzelfde gemeente of wijk of straat wonen in gevaar brengen."

Uit protest tegen de invoering van de slimme energiemeter is Vrijbit, dat zich ten doel zich grensoverschrijdend in te zetten voor het recht op privacy, vrije communicatie en toegang tot informatie, een online petitie gestart. Tot nu toe hebben 8.500 burgers de petitie, waarmee de Eerste Kamer wordt opgeroepen niet in te stemmen met het wetsvoorstel van het kabinet, ondertekend.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Naar boven

hghg