Krakers op het dak van Vrankrijk (foto: Wolgang Josten)

Op last van burgemeester Cohen dient café Vrankrijk haar deuren te sluiten. Aanleiding is een geweldsincident voor de deur, gekoppeld aan een verlopen horecavergunning. Deze gedwongen drooglegging kan wat moois opleveren.

door Alex van Veen

Dát jeugdhonk Vrankrijk in de Amsterdamse Spuistraat op last van de lokale autoriteiten dicht gaat, is op zich niet verbazingwekkend. Wél dat het zo lang heeft geduurd alvorens het besluit werd genomen. Elke andere
horecaonderneming was na een geweldsincident zoals zich op 23 september vorig jaar bij Vrankrijk voor de deur heeft voltrokken, al lang en breed dicht geplankt geweest, en de daders aangehouden.

De status aparte van het alternatieve café staat inmiddels zwaar onder druk. Dit heeft de bargroep volledig aan zichzelf te wijten. De merkwaardige manoeuvre om nu een nieuwe bargroep naar voren te schuiven, kan beschouwd worden als laatste stuiptrekking van een op zich idealistisch project dat als gevolg van een halsstarrige hang naar het verleden geen toekomst meer heeft.

Kraakvergadering

Dat uitgerekend deze week in verband met de sluiting een stedelijke kraakvergadering in de bar wordt belegd, is veelzeggend. Pak de krakers hun heavy onderkomen af, en je hebt de poppen aan het dansen. Na de zware mishandelingen van bezoekers Harmjan en Jochem echter, gaf de bargroep niet thuis nadat een van de slachtoffers, en mensen die het voor hem opnamen, hen dringend verzochten orde op zaken te stellen, onder meer door de geweldenaars de wacht aan te zeggen.

Nee, dáár hadden ze binnen de bargroep geen trek in. Onder het mom van 'waar er gevochten wordt, hebben beide partijen schuld' werd de leden van de deurploeg de hand boven het hoofd gehouden. In anonieme verklaringen wordt weliswaar gesteld dat de bargroep het gebeuren 'betreurt', maar openlijk stelling nemen tegen haar eigen medewerkers, dat is not done binnen Vrankrijk. Een laffe en ultradomme opstelling.

Een houding ook waartegen de vaste bezoekersgroep van Vrankrijk zich tegen af had moeten zetten, in plaats van een handjevol lieden dat áltijd al zijn nek uitsteekt. De geschiedenis wijst uit dat misstanden binnen de kraakbeweging welig kunnen tieren, doordat de meerderheid bij voorkeur de andere kant opkijkt, bang voor uitstoting en (verbale) represailles. De vrees voor sociale uitsluiting is groter dan het sociale gevoel te volgen en op te komen voor het slachtoffer.

Als kroeg stond Vrankrijk naar buiten toe symbool voor bestrijding van misstanden, maar zodra deze begaan werden door de eigen klandizie, werd er vooral gezwegen. Vriendjespolitiek: schrijnend, stuitend, ontoelaatbaar. Of het nu laffe lieden waren die onder de vlag van AFA (Antifascistische Actie) in groepsverband en getooid met bivakmutsen extreem-rechtse types op straat total loss sloegen, agenten in levensbedreigende situaties brachten, of bezopen ongewapende bezoekers met knuppels de les leerden: de stalen gevel aan de Spuistraat gaf de daders een veilig heenkomen.

Kraakgroep

Let wel, ik zal de laatste zijn die vind dat Vrankrijk gedwongen sluiting verdient. Maar zoals gezegd, het was onvermijdelijk. Zodra ik aan de kroeg denk, heb ik nog steeds de kraker van Vrankrijk in gedachten, die bij ons binnen kwam lopen om steun. Wij waren in het voorjaar van 1983 verderop in de Spuistraat een leegstaande ruimte aan het opknappen om er een kraakcafé in te vestigen voor kraakgroep Grachtengordel. Daar was behoefte aan: een ruimte om te socialiseren, te discussiëren, vergaderen.

De jongeman kwam met het verzoek de leegstaande ruimte van Spuistraat 216-218 te 'herkraken', want na de oorspronkelijke kraak in november 1982 waren krakers van Vrankrijk van zins er een semi-commerciële discotheek te beginnen, een trend die indertijd in opgang was. Daar waren wij op tegen, en aangezien aan de ruimte van Vrankrijk aanzienlijk minder te vertimmeren viel, besloten wij deel te nemen aan deze succesvolle geweldloze herbezetting.

In de zomer van 1983 opende kraakcafé Vrankrijk zijn deuren, letterlijk! De schuifdeuren van de voormalige garage gingen open. Alternatieve inwoners van de stad, buurtbewoners en zelfs buren, bevolkten het terras en de kroeg. Voor even, want al gauw werd de kroeg het territorium van de hardcore-scene, met bijbehorend machogedrag en blaffende honden. Wij, de krakers die bezig waren de sociale kraakstrijd in de buurt te versterken, en zelf toch bepaald geen softies, hadden het nakijken.

Al snel werd de eerste staalplaat achter de voorgevel bevestigd, van
alternatief café tot min of meer besloten jeugdhonk. Sindsdien beleefde de
kroeg diverse geschiedkundige hoogte- en dieptepunten, en werd de
baropbrengst geschonken aan doelen die via gangbare weg moeilijk aan geld kwamen. Er veranderde letterlijk niets aan het barbeleid: wie in 1984 de kroeg bezocht, zou twintig jaar later op kunnen opmerken dat er 'niets
veranderd is'.

Heftigheidscultus

Café Vrankrijk werd al die jaren gedomineerd door een heftigheidscultuur, gedragscodes die opeen volgende barmedewerkers en bezoekers aan elkaar doorgaven, zonder er zelf erg in te hebben. Dat een van de daders die Jochem invalide heeft geslagen, nog steeds het idee heeft dat hij daarmee goed gehandeld heeft – onder het mom van 'als je Vrankrijk aanvalt, val je mij aan' – spreekt boekdelen.

De veranderingen die de afgelopen jaren zijn aangebracht in het kader van 'de grote verbouwing', zijn vooral van cosmetische aard gebleken. Van de toegezegde 'openheid' -   ramen zouden wederkeren, er zou een dagrestaurant worden gecreëerd waarvoor honderdduizenden euro's werden ingezameld, kwam nauwelijks iets terecht. De benauwde conservatieve stroming binnen de kroeg bleef sterker.

Het vrijkomen van de bedrijfsruimte schept wellicht ruimte voor nieuwe initiatieven, met mensen die wél verantwoording durven af te leggen voor het eigen functioneren. Amsterdam verdient een activiteitencentrum, waar mensen niet wegkijken van en wegduiken voor interne problemen, zich thuis voelen. Met betrokken mensen die met open vizier sociale misstanden aan de kaak stellen. Zonder oogkleppen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Geef je mening:

Naar boven

hghg