Bewonersorganisaties, bestuurders en Schiphol worstelen met elkaar over geluidsnormen en vliegbewegingen. Omwonenden van Lelystad en Eindhoven vrezen een toename van de overlast. Gaat het overleg aan de Alderstafel alsnog mislukken?

door Alex van Veen

Kan Schiphol nog verder groeien? Ja, als we tot het jaar 2020 zo'n honderdduizend charter- en vrachtvluchten verplaatsen naar de regionale luchthavens Lelystad en Eindhoven. Hiermee kan Schiphol zélf het aantal lijnvluchten uitbreiden naar 510.000 vluchten.

Dit staat in een onlangs uitgelekt discussiestuk [PDF] van de
Tafel van Alders, een overlegorgaan van de luchtvaartsector, bestuurders en bewoners rond Schiphol. Volgens hetzelfde stuk moet bovendien het huidige normen- en handhavingsstelsel, dat is opgesteld om de geluidshinder voor omwonenden te beperken, worden afgeschaft. Dan kan de luchthaven flexibeler gebruik maken van de start- en landingsbanen.

De bewonersorganisaties, die ook deelnemen aan de Alderstafel, hebben het moeilijk in het overlegorgaan. Zij willen de bescherming die de wettelijke geluidsregels bieden niet kwijt. "In de Luchtvaartwet is opgenomen dat de bescherming voor omwonenden gelijkwaardig moet blijven of groter", zegt Eef Haverkort van de Vereniging Gezamenlijke Platforms (VGP) resoluut. "Aan deze normen wordt niet getornd."

Verder hebben de bewonersorganisaties voorafgaand aan het overleg als voorwaarde gesteld dat de luchthaven slechts tot maximaal 500.000 vluchten mag groeien. Minder dan in het uitgelekte interne discussiestuk genoemd wordt. Haverkort: "Kunnen deze wijzigingen plaatsvinden zonder dat dit ten koste gaat van de bescherming van bewoners? Wij zeggen: het is niet onmogelijk, maar toon dan aan hoe dat kan."

Bewoners en de sector staan dus tegenover elkaar. Maar het kabinet en parlement wachten op een eindoordeel van de Tafel van Alders. Bij hun beslissingen over de toekomst van Schiphol willen ze een advies dat door de sector en bewonersorganisaties wordt gesteund. Maar komt dit er nog?

Convenanten

De Tafel van Alders staat onder leiding van voormalig milieuminister Hans Alders. Sinds begin 2007 praten diverse vertegenwoordigers van bewonersorganisaties uit de regio Schiphol hierin met hun tegenstanders uit de luchtvaartsector, lokale bestuurders en ambtenaren van de ministeries over de grenzen aan de groei van de luchthaven.

Het kabinetsstandpunt van april 2006 is het vertrekpunt van het overleg. Hierin is vastgelegd dat het kabinet de positie van Schiphol als één van de belangrijkste knooppunten wil behouden. Verder wil het kabinet zorgen dat er ruimte is voor de verdere ontwikkeling van Schiphol en tegelijkertijd de vlieghinder zoveel mogelijk terugdringen.

Lastige zaken, waarbij het kabinet een advies dat zowel lokaal als door de sector gedragen wordt, wel kan gebruiken. Maar betrokkenheid van de bewoners was aanvankelijk niet vanzelfsprekend.

Haar eerste advies, over de ontwikkeling van de regio op korte termijn, bracht de Tafel van Alders in juni 2007 uit, zonder dat bewoners bij het overleg betrokken waren geweest. Tot en met 2010, zo luidde het, moet er een limiet zijn van 480.000 vliegbewegingen. Onderdeel hiervan was ook dat groei tot die limiet gepaard moest gaan met twee convenanten tussen de luchtvaartsector en de overheid over maatregelen tegen geluidshinder en om de leefomgeving te verbeteren.

Maar na deze eerste fase kwam er forse kritiek vanuit de bewonersorganisaties, verenigd in platforms. Zij stelden dat ze buiten het overleg werden gehouden en voelden zich ernstig tekort gedaan. Dat Schiphol bij de Tweede Kamer groei in vliegbewegingen kan 'verdienen' door een geluidshinderconvenant, werd door hen verworpen.

In de tweede fase, waarin gesproken wordt over de middellange termijn van 2010 tot 2020, mochten ook de platforms aanschuiven bij het overleg. Dit heeft volgens de bewonersorganisaties tot een substantiële verbetering geleid. Toch laat de presentatie van het conceptadvies van Alders op zich wachten. Áls het er al komt, want de bewonersorganisaties houden hun poot stijf.

Alternatief plan

Praten met bewonersvertegenwoordigers over de inhoud van het Aldersoverleg en het uitgelekte stuk blijkt voor journalisten schier onmogelijk. "We hebben met elkaar afgesproken tussentijds over de inhoud niets naar buiten te brengen in de pers", zo luidt steevast het commentaar.

"Het kan de sfeer en uiteindelijk het resultaat aan de onderhandelingstafel nadelig beïnvloeden", verduidelijkt Eef Haverkort uit Zwanenburg-Halfweg. "Het is bepaald geen kinderspel. De economische belangen van de luchtvaartsector zijn groot." Binnen de Tafel van Alders functioneert Haverkort in de zogenoemde 'procesgroep' die het hoogste orgaan, de Aldersgroep, adviseert.

Toch is de omgang met vertegenwoordigers uit de luchtvaartsector hem meegevallen. "De sector heeft baat bij rust onder bewoners", zo verklaart hij. Daarentegen hebben lokale bestuurders aanzienlijk meer moeite met inbreng. "Als dorpsvertegenwoordigers voelen zij zich nu overbodig", meent Haverkort.

Een alternatief plan van de bewoners, genaamd Groeien in kwaliteit [PDF], wordt meegenomen in het overleg. De bewoners stellen voor om stapsgewijs het goederenvervoer en chartervluchten van Schiphol te verplaatsen naar regionale luchthavens zoals Lelystad en Eindhoven. Dit voorstel wordt inmiddels ook door het kabinet omarmd.

Uiteindelijk hopen de omwonenden zo te bewerkstelligen dat de groei van Schiphol tot 2020 beperkt blijft tot maximaal 500.000 vluchten per jaar, een geringe groei ten aanzien van de huidige situatie. Een belangrijk nadeel van Groeien in kwaliteit is de stijging van het totaal aantal vliegbewegingen in Nederland en de verhoogde overlast rondom andere luchthavens.

Onbespreekbaar

Niko Mulder van het platform Verontruste Inwoners Van Flevoland (VIVF) vindt de plannen voor uitbreiding van vluchten op Lelystad dan ook onverantwoord. "De voorstellen staan haaks op de Planologische Kernbeslissing 2004 voor Lelystad. Gemeente Lelystad, provincie Flevoland, luchthaven Lelystad en Schiphol Group hebben november 2007 bovendien een convenant getekend, waarin nadrukkelijk is opgenomen dat de groei van luchthaven Lelystad binnen de grenzen van die Planologische Kernbeslissing blijft."

Nachtvluchten zijn daarmee uitgesloten. Het steekt Mulder dat omwonenden van de luchthavens Lelystad en Eindhoven niet bij de Alderstafel worden betrokken. "Het kabinet behoort naar alle betrokken partijen te luisteren. Het VIVF heeft veel begrip voor de situatie van bewoners rond Schiphol, maar eenzelfde situatie elders creëren is geen ‘oplossing’voor het probleem."

Ook Klaas Kopinga, voorzitter van de Vereniging Belangenbehartiging Omwonenden Welschap (BOW) , maakt zich zorgen over de mogelijke uitbreiding van het aantal vluchten op Eindhoven. Het luchtvaartterrein Eindhoven wordt omsloten door dichte bebouwing van Eindhoven, Best en Veldhoven.

"Het zou van de ratten besnuffeld zijn als wij met net zoveel vluchten te maken krijgen als Lelystad. Daar wonen veel minder mensen omheen", zegt Kopinga. De grootste bijdrage aan de geluidshinder en vervuiling is nu Defensie, vanwege zwaarder en verouderd materieel.

Voor Kopinga is het duidelijk dat Defensie eerst een aanzienlijk deel van de militaire activiteiten op het vliegveld moet verplaatsen alvorens er over uitbreiding van het aantal civiele vluchten op Eindhoven gesproken kan worden. “Maar verruiming van de openstellingstijden in het weekeinde is voor ons onbespreekbaar."

Kopinga vindt het onbegrijpelijk dat in een tijd waarin de zorg om het milieu centraal zou moeten staan, het kabinet de luchtvaartsector verder laat groeien. "Dit ondanks de stijgende olieprijzen en het feit dat de rol van de prijsvechters waarschijnlijk over tien jaar is uitgespeeld. De Kamer moet juist aan alternatieven werken. Maak bijvoorbeeld snelle treinverbindingen vanuit Eindhoven naar Brussel en Frankfurt."

Compromis?

Het laatste woord over de toekomst van de luchthavens in Nederland is dus nog lang niet gezegd. En gezien het interne discussiestuk is het de vraag of er uiteindelijk een compromis wordt bereikt en Hans Alders zijn reeds maanden uitgestelde conceptadvies kan aanbieden aan de Tweede Kamer.

Omwonenden hebben er een hard hoofd in. "Onze voornaamste inzet is altijd geweest te voorkomen dat de door ons gestelde maximumgrens van een groei naar 500.000 vliegbewegingen overschreden wordt", zegt Jan Griese, een van de bewonersvertegenwoordigers die deelneemt aan de Alderstafel. "Stel dat ze ons alsnog een oor aannaaien bij de uiteindelijke besluitvorming, dan hebben we voldoende nota's in handen om aan te tonen dat we al die tijd aan het lijntje gehouden zijn."

Dit artikel heeft eerder gestaan in Milieudefensie Magazine, juni 2008

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht