In een open brief aan voormalig kamerlid Wijnand Duyvendak, hekelt Ed Hollants de huidige opstelling van de oud-activist. 'Als jij en jouw partij GroenLinks enig werkelijkheidsbesef hebben van de situatie waarin we verkeren en het Groen en Links serieus namen, dan zouden jullie juist moeten opkomen voor de noodzaak van acties.'

Beste Wijnand,

Toen ik las: 'ik ben nu een andere Wijnand' dacht ik: wat bedoelt hij daar nou mee? Ik probeerde me in je te verplaatsen door tegen mezelf te zeggen: ik ben nu een andere Ed. Wat voel ik hierbij? Nou, ik voelde het volgende: wat een onzin! Ja, je wordt ouder, je ontwikkelt jezelf voor een deel in de tijd. Maar wat wil je daar dan mee zeggen? Heb je spijt? Wil je afstand nemen van jezelf, van de Wijnand die weloverwogen in het volle besef van wat je deed en met veel genoegen acties voerde? Een soort zelfontkenning. God, Wijnand wat moet jij het moeilijk hebben. Je haalt zelfs je kinderen erbij, die je het niet kunt uitleggen? 't Lijkt wel Goede Tijden, Slechte Tijden.

Nee, je hebt gelijk, ook wat ik toen allemaal deed, zou ik nu niet doen. Maar wat ik nu doe, zou ik ook niet allemaal toen gedaan hebben. Het is gewoon een onzinnige vergelijking. Je doet een oproep aan al die maatschappelijk omhoog geklommen oud-actievoerders om ook boete te doen. Een soort 'zuivering'. We zijn nu tot inzicht gekomen dat we in een bijna perfecte wereld wonen. Als we maar stemmen eens in de vier jaar en onze volksvertegenwoordigers van de juiste informatie voorzien, dan kan het gewoon niet mis gaan. En we hebben ook nog de rechterlijke macht. Zij spreekt recht volgens wetten die juist zijn, onveranderlijk, statisch.

Nee Wijnand, jij weet wel beter, je gaat me toch niet vertellen dat je honderden jaren van politieke en maatschappelijke strijd die zich ook voor een flink deel buiten de wetten begaf, buiten de bestaande democratische kaders, als onjuist bestempelt? Ik vermoed dat je teveel onder de plak bent komen te zitten van Femke en anderen fatsoensrakkers binnen GroenLinks. Weten zij veel wat het is om werkelijk op de 'barricades' te staan?

En dan die taart die je als geweld beschouwt en waarvan je aangifte hebt gedaan. Hij kwam van rechts, maar ik had hem je ook van links gegund, jou maakt het niet uit, zei je. Oh, en je wilt ook nog wel in discussie met de daders. Nooit gedacht dat jij, Wijnand, nog eens grote overeenkomsten zou vertonen met de voormalig linkse activiste Rita Verdonk: haar reactie na een ketchup-incident in verband met haar gevoerde vreemdelingenbeleid. De ketchup-actie werd bijna gelijk gesteld aan terreur, de ludieke actie werd met elf dagen cel beloond, vanwege volgens de rechter 'het grimmige klimaat'. Lachwekkend, maar ook angstig want bijna niemand vond deze vergelijking lachwekkend.

Maar even serieus Wijnand, jij weet toch ook dat een brede beweging tegen klimaatverandering pas effecten sorteert juist door verder te gaan dan wat nu kan of mag? Je weet toch ook dat het eigenlijk al te laat is en dat de politiek sowieso te laat zal reageren? Is de politiek ooit voorloper geweest in werkelijke verandering? Als jij en jouw partij GroenLinks enig werkelijkheidsbesef hebben van de situatie waarin we verkeren en het Groen en Links serieus namen, dan zouden jullie juist moeten opkomen voor de noodzaak van acties. Weet je, de partijen die opgegaan zijn in GroenLinks waren vroeger voor een deel vertegenwoordigers van de buitenparlementaire strijd. GroenLinks loopt het gevaar straks niet veel anders te zijn dan het groenrechts van de VVD: kleurloos groen.

Acties op zijn best zijn die acties die zich niet alleen maar laten bepalen tot wat mag en wat hoort. Of veroordeelt GroenLinks nu ook de anti-globaliseringsbeweging zoals die zich bijvoorbeeld manifesteerde in Seattle in 1999? Het was de doorbraak om de kritiek op de globalisering van de grote bedrijven op de agenda te krijgen. En dat lukte onder meer door juist onwettige acties te voeren, deel uitmakend van een veel bredere beweging. Zo ging het ook met de anti-apartheidsstrijd, weet je nog wel. Of zeg je nu dat een brede beweging nooit kan ontstaan als er ook acties plaatsvinden? Ben heel benieuw hoe je dit zo gedacht hebt. Of vind je dat alles uit de jaren '60, '70 en '80 zo in het defensief is gedrongen dat we beter niet meer terug kunnen knokken en het maar zo laten?

Misschien is het ook wel eens goed om een oproep te doen aan al die mensen die géén maatschappelijk carrière zijn gaan volgen. Activisten uit de jaren '80 die hun ideeën voor een groot deel trouw zijn gebleven en op een of andere manier nog steeds actief zijn. Ja inderdaad, meestal anders dan toen. Niet om afstand te nemen van toen, maar omdat er veel veranderd is. Wij waren in de jaren '80 het sluitstuk van dertig jaar 'bevrijding': recht op abortus, emancipatie, homobeweging en iedereen een woning. Een deel hiervan is met een mooi woord geïnstitutionaliseerd, het is gewoon geworden, het hoort erbij. Tegelijkertijd is de vrijheid om nu anders te zijn, afgenomen. Serieuze discussie over van alles en nog wat is er niet meer.

Gedisciplineerd heet dat, zo staat het effect van betaald werk in deze maatschappij ook helemaal niet meer ter discussie. We zijn productieve krachten en consumenten. Overal is controle. Hé Wijnand, jij en ik en vele anderen waren niet alleen puur politiek activist, we waren juist ook op een creatieve manier bezig de bestaande cultuur ter discussie te stellen. Daarom hadden we soms ook zo'n lol met onze acties. We vormden een do it yourself cultuur in al haar facetten. Een dergelijke cultuur is nu weer broodnodig.

Nu lijken we weer terug te zijn gekeerd in de jaren '50: een fatsoenlijk correcte samenleving gebaseerd op controle. Stakingen worden verboden, kraken binnenkort verboden, subsidies aan milieuorganisaties dreigen te stoppen en een gewaardeerd Kamerlid stapt op door zijn actieverleden. Zou hier niet iets meer aan de hand zijn? Ik ben bang dat in verband met de strijd tegen klimaatverandering, het opraken van grondstoffen als olie, het verminderen van werkelijke solidariteit naar anderen, etc. we weer van voren af aan moet beginnen. Ik vrees alleen dat het dit keer veel moeilijker gaat worden.

Als ik zo over je boekpresentatie en verschillende interviews met je lees, zie ik je voor een deel worstelen. Acties moeten binnen de kaders van de rechtsstaat plaatsvinden, maar tegelijkertijd blijf je zeggen dat acties ook op andere gronden soms toelaatbaar zijn. Ik kan alleen maar hopen Wijnand, dat je nu wat meer tijd hebt om eens rustig na te denken. We hebben iemand als jou met je kennis en ervaring hard nodig en hoop je dan ook in de toekomst weer terug te vinden aan de kant van 'bluf' en 'verbeelding'.

Ed Hollants

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht