1ddRavagedigitaal 4 november 2008 dPrint deze pagina

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carričrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraďne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006


Somalië


Wie bang is weer een illusie armer te worden moet nu stoppen met lezen en zeker niet de eerste de beste sigaren- en tijdschriftenwinkel binnenvallen om De crisiskaravaan te kopen. Dat is namelijk geen leuk boek en als je het uitgelezen hebt, weet je in ieder geval dat voor jou geen carričre als reddende engel is weggelegd.

door Theo Ruyter

Schrijfster Linda Polman valt meteen met de deur in huis: is humanitaire interventie altijd en overal een heilig moeten of moet je jezelf grenzen stellen en je desnoods terugtrekken? Die vraag stelt ze aan allen die op de een of andere manier betrokken zijn bij humanitaire ingrepen op plaatsen waar mensen het slachtoffer zijn geworden van door de natuur of door mensen veroorzaakt geweld. Welkom in de wereld van de noodhulp!

Ze neemt als voorbeeld het vluchtelingenkamp voor Hutu's bij de Oost-Congolese stad Goma (sinds kort weer volop in het nieuws), dat in 1995 de best gefinancierde humanitaire operatie ter wereld was. Daar kon alles. Het heette niet voor niets een 'hulpsupermarkt'. Tegelijkertijd was het een 'totale ethische ramp' (pag.35), waar uiteindelijk – na ruim twee jaar – door een Tutsi-leger uit Rwanda een eind aan werd gemaakt.

Crisiskaravaan

De titel van het boek slaat op het nog altijd groeiend aantal organisaties (250 in dat kamp bij Goma), dat op rampen afkomt om hulp te verlenen en na gedane arbeid verder trekt om in het ene na het andere rampgebied hun tenten op te slaan. Het is een wereld van idealisten en avonturiers, machtige organisaties en groepjes mensen (allemaal op z'n Engels NGO genoemd), medewerkers van VN-organisaties en donorregeringen en – niet te vergeten - het personeel van lokale partnerorganisaties en onderaannemers.


Congo

Na haar schets van Goma in 1995 belicht Polman de noodhulpindustrie vanuit zeven invalshoeken: de koortsachtige jacht van NGO's op donorenfondsen; de beweging van goedwillende eenlingen (My Own NGO's) die  proberen op te boksen tegen de grote doorgewinterde organisaties; de 'donor darlings' waar iedereen mee wil pronken; de hulp als bron van inkomsten voor oorlogvoerende partijen; de militairen die als vluchteling vermomd  in de kampen hun strijd voortzetten; het al of niet leveren van voedsel als drukmiddel en de manier waarop plaatselijke autoriteiten hulpverleners kunnen manipuleren.

Vervolgens komen die invalshoeken, de ene meer dan de andere, samen in een hoofdstuk over Afghanistan, het op Irak na grootste Amerikaanse 'hulpproject' sinds het Marshall Plan na de Tweede Wereldoorlog waarin ook bondgenoten zoals Nederland tot over hun oren zijn weggezakt, en een hoofdstuk over 'de logica van het humanitaire tijdperk' waarin de willekeur van de hulp als 'een gunst die wordt verleend als het donoren uitkomt' (pag.152) centraal staat.

Als toetje krijgt de lezer nog een zeer nuttige, meer dan 40 pagina's lange, woorden- en begrippenlijst opgediend, ingeleid door een tafelgesprek van Nederlandse hulpverleners in 2007 in Afghanistan (pag.174), dat laat 'horen' hoe in die kring wordt gedacht over de eigen bedrijfstak.

Sierra Leone

Polman heeft als journalist in de loop der jaren tal van plaatsen bezocht, waar de karavaan ooit langskwam. Ze presenteert zich dan ook als ooggetuige en weet allerlei situaties zeer overtuigend te beschrijven. Soms zo overtuigend dat het hartverscheurend wordt wat je als lezer voor je ziet.

Dat laatste geldt wat mij betreft in ieder geval voor de verhalen over Sierra Leone, waar bijvoorbeeld de zogenaamde 'geamputeerdenfactor' heeft gespeeld (rebellen die burgers toetakelden om aandacht van de buitenwereld af te dwingen) en waar in 2001 een feestje werd gevierd omdat het land opnieuw was uitgeroepen tot het armste land ter wereld.

Belangrijker nog dan het overweldigend feitenmateriaal op zich is de manier waarop de auteur dat heeft geordend, zodat bepaalde patronen en mechanismen zichtbaar worden. Voor een deel sluit ze daarmee aan bij discussies in het verleden, sinds Florence Nightingale en Henri Dunant in het midden van de 19e eeuw de degens kruisten over de grenzen van hun humanitaire werk.

Daarin komt met name naar voren de spanning tussen humanitaire hulp en politiek. Ook nu nog wast de internationale humanitaire gemeenschap maar al te graag haar handen in onschuld, wanneer het gaat over de oorzaken en gevolgen van oorlogsgeweld. Dat is een zaak van de politiek, is de gebruikelijke dooddoener. Zelfs de mogelijk schadelijke gevolgen van de verleende hulp worden bij voorkeur afgeschoven op de politiek, want die heeft besloten tot interventie en de hulpverleners zijn nu eenmaal slechts uitvoerders.

En dat werkt perfect, zo constateert ook Polman. 'Voor zover ik weet, is nog nooit een hulpverlener of een hulporganisatie voor de rechter gesleept wegens falen of fouten, laat staan voor medeplichtigheid aan misdaden van rebellen en regimes.' (pag.168)

Scoren

Een ander patroon dat Polman blootlegt is de symbiose van hulpindustrie en journalistiek. Zo kritisch als journalisten in eigen land kunnen zijn, zo gemakkelijk laten zij zich vaak inpakken door hulporganisaties die in het buitenland actief zijn en bij uitstek als het om noodhulp gaat. De twee hebben elkaar nodig om te scoren en niemand kijkt er meer van op dat dan aan een van beide (of beide) kanten de waarheid geweld wordt aangedaan. (pag.171)

Linda Polman heeft met dit boek een genadeloos portret gemaakt van een bedrijfstak, die zichzelf op een voetstuk heeft geplaatst en waar velen nog altijd geen kwaad woord over willen horen. Geen wonder dat minister Koenders zich er in een interview op Radio 1 met een jantje-van-leiden van afmaakte en dat – even veelzeggend – de dienstdoende schootjournalist vervolgens niet doorvroeg. Het is te hopen dat andere lezers minder geneigd zijn de kop in het zand te steken.


Theo Ruyter is voormalig correspondent in Afrika (ten zuiden van de Sahara) voor een aantal Nederlandse nieuwsmedia en werkte in 2002-2003 nog voor een Europese ontwikkelingsorganisatie in Tsjaad. Van zijn hand verscheen bij uitgeverij Papieren Tijger het pamflet 'Requiem voor de Hulp'.




Linda Polman
De crisiskaravaan – Achter de schermen van de noodhulpindustrie
Balans/Amsterdam
2008
ISBN 978 90 5018 973 6

 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht