Er zijn mensen die beweren dat zoiets als de waarheid niet bestaat. Die mensen beschouw ik als weinig integer en betrouwbaar. Als je immers stelt dat de waarheid niet bestaat, zul je andere redenen hebben dan eerlijkheid om te zeggen wat je te zeggen hebt.

door Maarten van Dop

Zwarte muziek heeft voor mij witte muziek vervangen. Er is een aantrekkelijke spanning die ontstaat doordat zwarte muziek duidelijk repetitief, maar tegelijk opmerkelijk onvoorspelbaar is. Opgegroeid met witte, voornamelijk populaire muziek, doet me dat nu tot vervelens toe gapen. Dat mag ik geloof ik nog wel zeggen. Is niks mis met een witte man die iets positiefs zegt over zwarte cultuur.

Als de flora in Afrika zich anders heeft ontwikkeld dan de flora in Europa, is het dan niet aannemelijk dat dit ook geldt voor de fauna? Waarom de verschillen vrezen? Waarom is al sinds de laatste wereldoorlog wetenschappelijk onderzoek naar verschillen tussen mensen van verschillende afkomst zo weinig populair? Het is besmet geraakt met een zwaar verleden. We schijnen niet eens meer te mogen spreken van verschillende menselijke rassen, want we zijn allemaal van hetzelfde ras.

Da's mooi, maar dat levert nog geen verklaring voor onweerlegbare verschillen. Om dat te illustreren wil ik eens even twee clichés tegenover elkaar te plaatsen:

- De witte mens die zegt: 'Zwarten zijn lui.'

- De zwarte mens die zegt: 'Witten zijn gierig.'

Kijk, het blijven generalisaties, maar je ontkomt toch niet aan de vraag: waar komen die clichés vandaan? Hoe zijn die vooroordelen geboren?

Als ik dan zo vrij mag zijn een antwoord voor te stellen: ik denk dat de verschillen klimatologisch bepaald zijn. Als je in de oertijd het hele jaar door rekening hebt te houden met de winter, dan wordt daaruit een volkje geboren dat haar pensioenregelingen koestert. Als je daarentegen uit een continent komt waar de verschillen in seizoenen niet meteen een kwestie van leven of dood hoeven te betekenen, dan ontstaat daaruit een andere mentaliteit. Het geeft toch geen sjoege om daarover een oordeel te vellen.

Fela Kuti is één van mijn favoriete Afrikaanse muzikanten. Als ik luister naar wat hij te zeggen heeft, dan komen wij witte Europeanen er bekaaid vanaf. Dat verdient niet de schoonheidsprijs, zouden we hier in Nederland zeggen. Maar zijn protest richt zich toch vooral tegen de toestanden in Afrika aangericht door Afrikanen zelf. Ik kan zeggen dat ik hem volledig steun in wat hij zegt, maar het is zijn plaats om het te zeggen. Het zou misplaatst zijn als ik het zou zeggen.

Zo kan ik ook luisteren naar de boodschap die de Rastafarians de wereld in slingeren via de reggaemuziek. Zonder de boodschap meteen te geloven. Persoonlijk geloof ik niet dat keizer Haile Rasta Fari Selassie van Ethiopië de Messias was. Dat sluit mij al uit als Rasta. Wat betreft de kwestie Jezus Christus ben ik voorzichtiger. Ik denk dat er daar omtrent vele zaken spelen die ik danwel niet weet of niet begrijp. Dus als je mij vraagt: "Was Jezus Christus de zoon van God?", dan moet ik antwoorden: "Ik weet het niet." Dat sluit mij al uit als Christen. Ik volg ook de woorden van de profeet Mohammed niet, dus dat sluit mij uit als Moslim.

Het is net zo fundamenteel, wanneer je er overtuigd van bent dat God niet bestaat als wanneer je er overtuigd van bent dat God wel bestaat. Er zijn ook mensen die beweren dat zoiets als de waarheid niet bestaat. Die mensen beschouw ik als weinig integer en betrouwbaar. Als je immers stelt dat de waarheid niet bestaat, zul je andere redenen hebben dan eerlijkheid om te zeggen wat je te zeggen hebt. Waar is dan toch tenminste dat je de vrije wil hebt om te zeggen dat de waarheid niet bestaat. Met de mij Godgegeven vrije wil kies ik er voor om te zeggen: "Ik geloof in God."

Wat maakt mij postatheïstische man dan nog religieus? Waar haal ik het lef vandaan te beweren: "God bestaat."? Wat is God? Wat is God voor mij? Ik kies als mijn God de waarheid. De waarheid is de realiteit. De realiteit is alles. Alles is God. In elke volgorde. Ik zeg niets nieuws. Ik denk niet dat er een mens bestaat die alles, de realiteit, de waarheid als geheel kan bevatten. We hebben nog niet eens een idee van de omvang. Laat staan dat we het kunnen doorgronden, begrijpen. Dat is God voor mij.

Nou bestaat er ook iets dat wij ervaren als kwaad. Dat is onwaarheid. Elk kwaad in deze wereld wordt geboren uit onwaarheid. De duivel liegt altijd. Als je een deal maakt met de duivel, zal die je altijd bedriegen. Dat is kwaad, in beeldspraak. De tragiek zit 'm in de intentie. Zoveel kwaad dat wordt aangericht met de beste bedoelingen. Ik schat dat meer dan 90 procent van het kwaad dat mensen aanrichten in deze wereld, ontstaat uit de angst om iets te verliezen. Met onheuse excuses. Onnodig en onwaar.

Dan nog even een aparte alinea voor het Grootmenselijke Dilemma: Kun je intolerantie tolereren? Dat is iets van alle tijden. Denken dat daar een pasklare oplossing voor bestaat die jij of ik wel even zullen bedenken, is wensdenken. Dus is het typisch zo'n geval van: ieder moet het maar voor zichzelf bepalen. Ik zie voor mij echter geen keuze: ik moet intolerantie wel tolereren, want anders word ik zelf intolerant, en kan ik dientengevolge mezelf niet meer tolereren.

Tegen een ieder die dit een flauwe en manke cirkelredenering vindt, zou ik willen zeggen: 'Kijk, dat je het niet leuk vindt is één ding. Maar daarmee kun je het nog niet meteen afdoen, zonder dat daadwerkelijk hard te hoeven maken.' De kwestie is echter wel om zelf niet het slachtoffer te worden van andermans intolerantie. Jezelf verdedigen is niet slechts een recht, het is een plicht, vanuit aangeboren overlevingsdrang.

De wortels van mijn eigen gedrag ontgroeien aan de beginselen waarbij ik leef. Als ik werkelijk iets beter kan maken in dit leven, is het dan niet uitsluitend mezelf. Maakt het werkelijk uit wie er het eerst zei: "Doe een ander niet aan, wat ge uzelf niet aangedaan wenst"? Straks staren wij met z'n allen de duivel in de ogen, als iemand zich bedenkt dat de oplossing voor alle grote wereldproblemen is om de wereldbevolking te decimeren. Als de zwakkeren andermaal ruimte moeten maken voor de sterkeren. Als we moeten kiezen. Dan zal alleen bewustzijn ons behoeden om de verkeerde keuze te maken.

Deze overtuiging beschouw ik als een heel abstracte filosofische rationele weg naar God. Er is geen naam nodig voor mijn overtuiging, want het is te veel gebonden aan mijn individu. Het is gebonden aan mijn individu, omdat ik, zoals zo velen voor mij, het allemaal zelf bedacht heb. Dat legt aan mijn persoon op hoe ik in het leven dien te staan. En ik voel me niet geroepen om iemand anders ergens van te overtuigen. Zoek het zelf maar uit.

Ik denk dat het de hoop van Jezus Christus en de profeet Mohammed en Boeddha gezamenlijk geweest is, dat de mensen in de eerste plaats leren te denken voor zichzelf. Het is Ieder voor zich en God voor allen! Als deze wereld op hol slaat, is de laatste hoop voor de mensheid de liefde voor God die ieder mens in zichzelf kan vinden. En dat mag best gezegd worden.

God is de waarheid en de waarheid is God.

Dit is het vierde en laatste deel van een serie artikelen van Maarten van Dop. Eerder verschenen Cultuur van Schijn,  Film beter dan boek, en Vrouwen zijn ook maar mensen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht