1ddRavagedigitaal 30 december 2008dPrint deze pagina

Eerdere filmrecensies:

16-08-11 World Cinema Amsterdam 2011

10-08-11
Gianni e le Donne
03-08-11
The Conspirator
27-07-11
Horrible Bosses
20-07-11
Le gamin au vélo
13-07-11
Deep End
06-07-11
Bridesmaids
26-06-11
Festival Filmacademie bevat een juweeltje
22-06-11
Les Femmes du 6ème étage
08-06-11
Rabat
01-06-11
Cinéma Arabe II
27-05-11
Cinéma Arabe
20-05-11
22 Mei
14-05-11
Latin American Film Festival 2011
29-04-11
Attenberg
21-04-11
Imagine 2011
28-03-11
Visie en lef tijdens filmfestival Breda
24-03-11
Pieds nus
17-03-11
Blue Valentine
11-03-11
Simon Werner a disparu
07-03-11
Animal Kingdom
27-02-11
Silent Souls
19-02-11
La Pivelinna
11-02-11
Incendies
06-02-11
IFFR 2011 deel 3
01-02-11
IFFR 2011 deel 2
25-01-11
Filmfestival Rotterdam 2011
14-01-11
Les Petits Mouchoirs
07-01-11
Armadillo
27-12-10
Beste films 2010
16-12-10
Loft
10-12-10
De eenzaamheid van de priemgetallen
01-12-10
Waiting for Superman
28-11-10
Alledaags racisme op Curaçao
25-11-10
Het milieu is danig in de war
23-11-10
Re-integreren in Zutphen
22-11-10
IDFA 2010: Nieuwe Sluizer teleurstelling
17-11-10
Des hommes et des dieux
12-11-10
Another Year
04-11-10
Holland Animation Film Festival
04-11-10
Die Fremde
30-10-10
The Social Network
24-10-10
Cinekid 2010
22-10-10
The Killer Inside Me
01-10-10
NL Filmfestival Slot
25-09-10
Nederlands Film Festival 2010
11-09-10
Film by the Sea
26-08-10
Io sono l'amore
13-08-10
Festival World Cinema
25-07-10
Inception
07-07-10
Greenberg
29-06-10
Filmacademie Lichting 2010
24-06-10
Je l'aimais
17-06-10
Johan Primero
09-06-10
Ondine
02-06-10
Mr. Nobody
29-05-10
Life During Wartime
21-05-10
The Ghost Writer
13-05-10
Robin Hood
12-05-10
Argentijnse cinema floreert
07-05-10
Latin American Film Festival 2010
29-04-10
Fantastic Mr.Fox
22-04-10
Samson and Delilah
15-04-10
Imagine: 26e Amsterdam Fantastic Film Festival
03-04-10
Inferno
30-03-10
Internationaal Film Festival Breda
24-03-10
The Road & The Book of Eli
10-03-10
Great Kills Road
24-02-10
J'ai tué ma mère
19-02-10
Shutter Island
10-09-10
My Queen Karo
09-02-10
International Film Festival Rotterdam deel 5, slot
04-02-10
International Film Festival Rotterdam - Deel 4
01-02-10
IFFR 2010 deel 3
30-01-10
IFFR 2010 deel 2
27-01-10
Rotterdams Filmfestival 2010
20-01-10
Villa Amalia
14-01-10
Up in the Air
08-01-10
Sherlock Holmes

2009
28-12-09
Beste films 2009
23-12-09
Amerrika
09-12-09
Nothing Personal
02-12-09
The Cove
29-11-09
IDFA 2009 Deel 4 (slot)
25-11-09
IDA 2009 Deel III:
The Shock Doctrine, Eyes Wide Open en The Edge of Dreaming
22-11-09
IDFA 2009 Deel II:

Taqwacore: The Birth of Punk Islam, New Muslim Cool, Food Inc en Videocracy
19-11-09
IDFA 2009 Deel I:
Wiseman's niet aflatende speurende camera
12-11-09
Whatever Works
05-11-09
Holland Animation Filmfestival 2009
04-11-09
Le Hérisson
28-10-09
Antichrist
21-10-09
Fish Tank
14-10-09
Cinekid
08-10-09
London River
04-10-09
Artisticiteit blijft bovendrijven
op NFF
23-09-09
Nederlands Film Festival 2009
11-09-09
Film by the Sea
09-09-09
Africa in the Picture
02-09-09
Funny People
26-08-09
Inglourious Basterds
19-08-09
Pranzo di Ferragosto
12-08-09
Away We Go
05-08-09
Wendy and Lucy
29-07-09
Welcome
16-07-09
35 Rhums
08-07-09
Megane
02-07-09
Everlasting Moments
26-06-09
Filmacademie: Lichting 2009
20-06-09
State of Play
10-06-09
The Hangover
02-06-09
Departures
17-05-09
Towelhead
11-05-09
Argentijnse ontdekkingen op het LAFF
07-05-09
Latin American Film Festival
06-05-09
De laatste dagen van Emma Blank
17-04-09
Amsterdam Fantastic Film 2009
09-04-09
Movies that Matter
03-04-09
Films die ertoe doen
25-03-09
International Film Festival Breda
18-03-09
La Vie Moderne
12-03-09
Tokyo Sonata
05-03-09
Stella
26-02-09
Il Divo
21-02-09
O'Horten
13-02-09
Slumdog  Millionaire
06-02-09
Frozen River
02-02-09
Het zit erop (5)
30-01-09
Nog enkele hoogtepunten (4)
27-01-09
Vertederende bruutheid (3)
24-01-09
Mirakels bij IFFR (2)
22-01-09
International Film Festival Rotterdam (1)
16-01-09
Frost/Nixon
08-01-09
Bloody Mondays & Strawberry Pies

2008
30-12-08
Beste Films 2008
30-12-08
Anonyma
11-12-08
Un Conte de Noël
02-12-08
IDFA nabeschouwd
26-11-08
IDFA: Schrijnende tegenstellingen tussen arm en rijk
20-11-08
Der Baader Meinhof Komplex
19-11-08
Openingsfilm maakt indruk op IDFA
06-11-08
Holland Animation Film Festival
05-11-08
Ciné Premières
29-10-08
Nieuwe Maleisische Cinema
24-10-08
Ver van Familie
14-10-08
Cinekid 2008
10-10-08
The Last Days of Shishmaref
03-10-08
Nederlandse film wordt steeds platter
24-09-08
Nederlands Filmfestival
12-09-08
Calimucho & Het Zusje van Katia
03-09-08
Africa in the Picture
27-08-08
Caos Calmo
22-08-08
Midnight Meat Train
15-08-08
Savage Grace
25-07-08
The Dark Knight
17-07-08
Stop-Loss
08-07-08
TechnoCalyps schept huiveringwekkend toekomstbeeld
03-07-08
Dialogue avec Mon Jardinier
26-06-08
Eindexamenfilms beroeren het hart
15-06-08
The Happening
12-06-08
Reclaim Your Brain
07-06-08
Il ya a longtemps que je t'aime
01-06-08
Funny Games
16-05-08
Happy-Go-Lucky
15-05-08
Jury LAFF slaat de plank mis
09-05-08
Speed Racer
07-05-08
Latin American Film Festival
25-04-08
La Maison
16-04-08
'Pak een camera en maak film'
10-04-08
Amsterdam Fantastic Film Festival
03-04-08
Before the Devil Knows You're Dead
19-03-08
4 maanden, 3 weken & 2 dagen
13-03-08
I'm Not There
05-03-08
You, The Living
29-02-08
The Darjeeling Limited
28-02-08
There Will Be Blood
15-02-08
No Country for Old Men
03-02-08
IFFR: Dat was het dan
30-01-08
IFFR: Jong talent
27-01-08
IFFR: De Aftrap
23-01-08
Film Festival Rotterdam
18-01-08
Gone Baby Gone

- Filmblik 2007

- Filmblik 2006 - 2005

 



Anonyma handelt over een van de grootste taboes in de Duitse geschiedenis: de massale verkrachting van Duitse vrouwen door Russische soldaten in het Berlijn gedurende de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Deze rolprent is ondanks te lange uitweidingen en kitscherige effecten een aangrijpende kijkervaring.

De film Anonyma - Eine Frau In Berlin, geregisseerd door Max Färberböck (Aimée & Jaguar), is gebaseerd op het gelijknamige dagboek van een journaliste die van april tot juni 1945 meemaakte hoe het Russische leger Berlijn in bezit nam. Het boek en de film tonen pijnlijk gedetailleerd aan hoe Russische soldaten Duitse vrouwen verkrachtten.

Volgens wetenschappelijke schattingen werden minstens 100.000 vrouwen en meisjes door Russische soldaten seksueel misbruikt. Spreken over die traumatische ervaringen deden de slachtoffers zelden. Vooral de echtgenoten van de vrouwen wilden daar niets van weten. Grotendeels ingehouden en nuchter worden de chaos en wreedheden getoond gedurende de laatste oorlogsdagen. De verkrachtingen zijn terughoudend in beeld gebracht, maar evengoed ongemakkelijk om te zien.

Tussen de puinhopen van Berlijn loopt een aantrekkelijke jonge vrouw gehuld in een jas die betere tijden gekend heeft. Angstig zoekt ze zich een weg naar de schuilkelder in haar huis, met op de achtergrond ontploffingen: het Russische leger komt eraan. Nina Hoss speelt de 31-jarige journaliste Anonyma, een vrouw met een kosmopolitische achtergrond en nationaal-socialistische sympathieën, die alleen maar probeert te overleven.

Het drama speelt zich in een half ingestort huis af. Aan de ene kant een groep Duitse overlevenden, grotendeels vrouwen, aan de andere kant de Russische overwinnaars. De soldaten gebruiken voedsel en geweld om hun oorlogsbuit, de Berlijnse vrouwen, seksueel te misbruiken.

Anonyma's overlevingsstrategie is om een wolf te vinden die haar tegen de andere wolven beschermd. Haar beschermheer, de majoor (Evgeny Sidikhin), is een uiterst charmante en gevoelige man, en ze beleven een soort bitterzoete, kitscherige liefdesverhouding. Dat is verzonnen door de filmmakers, misschien om de bittere pil zoet te maken. Ook de voice-over, ingesproken door hoofdrolspeelster Nina Hoss, is teveel van het goede. Ze vertelt wat we toch al zien.

Zo zitten er wel meer overbodige gesproken uitweidingen in de film, terwijl er genoeg sterke beelden te zien zijn. De Russische soldaten worden niet uitsluitend als gezichtsloze bruten verbeeld. Toch lijken de personages meestal nauwelijks boven de karikatuur uit te stijgen, en het is aan de kwaliteiten van de acteurs te danken dat het mensen van vlees en bloed geworden zijn. Vooral de actrices, met onder meer Nina Hoss, Irm Herrman en Juliane Köhler in glansrollen, maken de rolprent de moeite waard.

Het was niet zo gek dat de auteur van Anonyma, Martha Hillers (1911-2001), anoniem wilde blijven, want dit onderwerp geldt voor Duitsers nog steeds als een van de grootste taboes. Haar boek werd in 1954 in het Engels vertaald onder redactie van de schrijver Kurt Marek, maar pas in 1959 in Duitsland uitgegeven, om vervolgens genegeerd of met hoon overladen te worden. De herdruk van Anonyma in 2003 maakte het boek tot een bestseller. De identiteit van de schrijfster werd in dat jaar alsnog bekend gemaakt.

Anonyma werd opgeschreven in een schoolschrift, het is een koele en furieuze beschrijving van de ervaringen van de journaliste. Aan de authenticiteit werd lange tijd getwijfeld, maar uitvoerig onderzoek nam voor een belangrijk deel de twijfels weg. De rauwe kracht van het boek kon niet zomaar vertaald worden naar de film. De makers hebben zich tamelijk veel compromissen veroorloofd om de onbeschrijfelijke gruwelen voor een hedendaags publiek verteerbaar en inleefbaar te maken.

Ondanks de mankementen grijpt de tomeloze beklemming van het onderwerp de kijker naar de strot. De film en het boek zorgen er in ieder geval voor dat deze pijnlijke geschiedenis bespreekbaar is geworden in Duitsland.

Ulrik van Tongeren

Anonyma (A-film), vanaf 15 januari in de bioscopen.


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?