Het einde van wereld is een dankbaar onderwerp voor filmmakers, en ook een pijnlijk actueel thema. De Amerikaanse regisseur M. Night Shyamalan heeft zijn visie op dit mogelijk aanstaande gebeuren samengebald in een vreemde, intrigerende thriller.

The Happening begint met mensen in Central Park in New York die eerst bevroren stil staan, om daarna zichzelf op bizarre wijze om het leven te brengen. Is het een dodelijk virus? Of manifesteren zich hier de gevolgen van het broeikaseffect? Zelfs het wetenschappelijk bewezen feit van het op massale schaal verdwijnen van bijenpopulaties wordt genoemd.

In ieder geval lijkt het op een massa-psychose die zich meester maakt van de bevolking in het noordoostelijk deel van de Verenigde Staten. De suggestie dat het allemaal komt door wraak van moeder natuur, roept herinneringen op aan The Birds van Hitchcock, waarin vogels wraak nemen op de mensheid. Groepjes mensen vluchten de stad uit richting platteland, waaronder schoolmeester Eliot (Mark Wahlberg) en zijn vrouw Alma (Zooey Deschanel), en proberen schuilplaatsen te vinden voor het dreigende gevaar.

Opvallend aspect van deze scène is dat de gebruikelijke taferelen van mensen die de stad proberen te ontvluchten ontbreken. Hier belandt men vrij snel in de schijnbare veiligheid van de natuur. Waarbij de regisseur zijn talent in het tonen van de dreiging der natuur ten volle kan benutten. Het geruis van het gras en de bomen zorgen voor een verontrustend en spannend geluidsdecor.

M. Night Shyamalan maakte in 1999 de psychologische horrorthriller The Sixth Sense, vooral beroemd door de aangrijpende vertolkingen van kindacteur Haley Joel Osmend en Bruce Willes, en door de verrassende onthulling aan het eind. Daarna volgden Unbreakable, Signs, The Village en Lady in the Water.

Samen met The Happening zijn het vertellingen met vleugjes van het bovennatuurlijke en horrorelementen om het spannend te maken. Films waarin doelbewust meer gesuggereerd dan getoond wordt. In de meeste zit ook een vingerwijzing naar het einde der tijden.

Eigenlijk is het wereldwijde succes van The Sixth Sense zowel een zegen als een vloek voor de regisseur gebleken. De producties die hij vervolgens maakte, werden veelal als teleurstellend ervaren. Zijn Lady in the Water, een bizar sprookje over een zeemeermin in een zwembad, gedragen door hoogdravende filosofische teksten, valt een beetje buiten dit kader en was zijn grootste flop.

Shyamalan schrijft, regisseert, produceert, en speelt bovendien soms een bijrol in zijn films. Op hem zou dus de term auteur van toepassing kunnen zijn. Ook plaatst en produceert hij zijn films vanuit zijn thuisbasis Philadelphia, ver van Hollywood. Zijn ongemakkelijke relatie met Hollywood en zijn reputatie als lastpak, werd geïllustreerd door een beruchte ruzie over zijn film Lady in the Water met de machtige filmstudio Disney.

Shyamalan bevindt zich als filmmaker met het ene been in het kamp van de regisseurs van publieksfilms, en met het andere been in het kamp van de eigenzinnige regisseurs die persoonlijke films maken. Dat is een ongemakkelijke positie. Wanneer een weinig publieksvriendelijke vertelling als Lady in the Water flopt zorgt dat voor spot.

Ook The Happening heeft aan beide kanten van de oceaan voor hoon gezorgd onder filmcritici. Alweer een belachelijke film van het gemankeerde wonderkind, is de algemene mening. De film is een poging om terug te keren naar de meer toegankelijke cinema, terwijl het alweer een eigenzinnige en excentrieke rolprent is. Hij speelt uitdagend met de verwachtingen van het publiek.

Ondanks het gruwelijke geweld en de dreigende sfeer, probeert de regisseur veeleer met subtiele middelen de toeschouwer angst aan te jagen. De film geeft de toeschouwer genoeg ruimte om te beseffen dat de zelfdestructie van de mens wel eens kan leiden tot wraak van de natuur. 

De regisseur doet weinig concessies aan de commercie. Een dergelijke vasthoudende en eigenzinnige aanpak is bewonderenswaardig. The Happening is een fascinerende, soms frustrerende parabel over de onmetelijke gevaren die de mensheid bedreigen.

Ulrik van Tongeren

The Happening (Warner) nu in 78 bioscopen. De officiële filmsite.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?