Richard
Gere als Dylan

Een
biografische rolprent over Bob Dylan, waarin de geniale muzikant gespeeld
wordt door zes verschillende acteurs, dat klinkt intrigerend. De eigenzinnige
Amerikaanse regisseur Todd Haynes heeft zich eraan gewaagd.
Haynes
is een regisseur die graag de grenzen van het film maken verkent, en gebruikt
hier ontregelende filmische middelen voor, onder meer ontleend aan Jean-Luc
Godard. Evenals het werk van deze Franse regisseur is I'm Not There
een intellectuele breinbreker. De film is bedacht als een caleidoscopische
collage van episodes uit het leven van Bob Dylan.
Misschien
is de film voor de ware Dylan liefhebber en kenner een fantastische uitdaging.
Voor de niet in het werk van Dylan geschoolde leek is het vooral hard
werken. Vooral ook omdat het door de losse structuur moeilijk is om greep
te krijgen op een vertelling die alle kanten opstuift.
Binnen
de film valt de naam Dylan niet. Aan het begin staat wel de tekst: geïnspireerd
door de liederen en vele levens van Bob Dylan. De zes Dylan personages
hebben andere namen gekregen. De zwarte acteur Marcus Carl Franklin speelt
de 11-jarige Woody, een ode aan de legendarische Woody Guthrie. Christian
Bale speelt de gedreven folkzanger Jack Rollins.

Christian
Bale als Dylan
Ben
Whishaw is de dichter (Rimbaud), die voornamelijk teksten van Dylan uitspreekt.
Heath Ledger toont als Robbie de duistere en manipulatieve kanten van
Dylan. Richard Gere speelt hem als de uitgebluste westernheld Billy. Cate
Blanchett is als Jude de Dylan die de Judas tour in Engeland maakte. De
Australische actrice speelt haar rol briljant, en toont de vrouwelijke
kant van Dylan.
Het
is allemaal hoogst verwarrend om deze acteurs bezig te zien in hun portretteringen
van de fameuze rockster. Al die verschillende verhalen zijn ook nog door
elkaar heen gemonteerd. Zodoende is er een gigantische rijstebrij van
indrukken gecreëerd, en zijn de songs van Dylan als verbindend cement
gebruikt.
Dat
I'm Not There geen traditionele biografie over Bob Dylan zou worden,
is gezien de vorige films van Tod Haynes voorspelbaar. Haynes keert in al
zijn films met satanisch genoegen filmische conventies binnenstebuiten.
Dan zou de mysterieuze en ongrijpbare Dylan het ideale onderwerp voor
Haynes moeten zijn.
Zijn
Velvet Goldmine uit 1998 kan gezien worden als een voorstudie van
het onderwerp van de mythische en kameleonachtige muzikant. In deze fictionele
biografie van een glam rocker, vooral geïnspireerd op het leven van David
Bowie, gaat het niet zozeer over het leven van de muzikant, maar hoofdzakelijk
over de mythevorming rond de persoon in kwestie.
In
zijn nieuwste film gaat Haynes nog verder met het ontsluiten van een dergelijke
mythevorming. Hij schuwt daarbij niet het gebruik van een mystificerende
verteltrant om de kijker op het verkeerde been te zetten. Er worden in
de vertelling belangrijke feiten en geruchten uit het leven van Dylan
opgedist: zijn opkomst als folkzanger met een politieke boodschap, zijn
gospelperiode en het mysterieuze motorongeluk.

Cate
Blanchett (links) als Dylan
Maar
de regisseur lijkt eerder geïnteresseerd te zijn in het effect van Dylan
op de wereld, dan in het opdissen van biografische feiten. Dit Dylan-effect
wordt subliem voor het voetlicht gebracht door Bruce Greenwood die als
jakhals-achtige journalist Dylan achtervolgt, om hem steeds weer op een
beschuldigende toon de les te lezen.
Precies
wat de Britse journalisten in de befaamde documentaire van Pennebaker
Don't Look Back deden in de jaren zestig. Dylan lijkt al een leven
lang op de vlucht te zijn voor een journalistieke cultuur die hem probeert
te vangen, en in een hokje probeert te duwen. De verbeelding van die wilde
jaren met Cate Blanchett als Dylan is trouwens het meest boeiende deel
van de film.
De
films van Todd Haynes beroeren zelden het hart. Dat komt omdat hij een
nogal cerebrale filmer is, die de filmkijker met zijn geëxperimenteer
op een afstand houdt. Zijn vorige productie Far From Heaven (2002)
is een deconstructie van het Amerikaanse melodrama uit de jaren vijftig.
De
emotionele kracht van dit genre wordt uitgeknepen tot een kille stijloefening,
dat patroon keert steeds terug in het werk van Haynes. Daarom is zijn opus
over Dylan niet meeslepend genoeg. Ondanks prachtige momenten en soms
geweldige acteerprestaties, blijft de film teveel steken in het harnas
van een theoretisch leerstuk.
Terwijl
film ook bedoeld is als medium om de kijker mee te voeren in wonderbaarlijke
avonturen. Het lijkt wel alsof Haynes bang is om emotioneel meegesleept
te worden door zijn personages. Daarom is I'm Not There eerder
een interessant vormexperiment dan een meeslepende filmervaring. Maar
wellicht is de enige manier om werkelijk door te dringen naar de essentie
van Dylan, het telkens weer beluisteren van zijn onvergetelijke muziek.
Ulrik
van Tongeren
I'm Not There (A-film), nu in de bioscopen.
-
- - - - - - - - - - -
-
- - - - - - - - - - -
Wat vind jij van deze film?
|