De ondergang van een kleine eilandgemeenschap in noordelijk Alaska zorgt voor een dramatische illustratie van de hedendaagse milieuproblemen. Smeltende poolkappen zijn echt geen verzinsel, dat bewijst The Last Days of Shishmaref nog eens ten overvloede.

Het dorpje Shishmaref ligt op een smalle eilandstrook, ingebed in het ijs. Langzaam door de smeltende permafrost, en door stormen soms met grof geweld, wordt het eilandje Sarichef verzwolgen door de golven. Binnen tien tot vijftien jaar zal het eiland er niet meer zijn. Voordat dat gebeurt, moeten de inwoners van het dorpje naar het vasteland verhuizen.

De Nederlandse documentairemaker Jan Louter volgt in zijn film het leven van drie gezinnen in Shishmaref. Het dagelijkse leven van deze Inupiaq (eskimo) is een wonderlijke mengeling van hedendaags gemak en oude tradities. De ouderen vrezen bij een verhuizing naar het vasteland hun tradities en gewoonten kwijt te raken. De jonge mensen houden zich fanatiek bezig met hiphop en videogames.

Er speelt een generatieconflict, al is dat niet nauwkeurig uitgewerkt in de film. De jongeren zouden liever verhuizen naar de nabijheid van een stad van enkele duizenden inwoners, de ouderen prefereren een plek ver weg van de verlokkingen van de stad. Alcohol schijnt een groot probleem voor eskimo's te zijn, vandaar dat er een alcoholverbod voor de 600 inwoners van Shishmaref is ingevoerd.

Het vangen van walrussen en zeehonden wordt trouwens niet op de traditionele wijze met speren beoefent, maar men gebruikt moderne technologie zoals automatische geweren en sneeuwscooters. Op alle mogelijke manieren is het moderne leven allang doorgedrongen in de levens van deze mensen. Jammer dat de ouderen voornamelijk aan het woord komen; wat de jongeren van deze kwesties vinden blijft ongewis.

Regisseur Louter heeft enkele maanden in de gemeenschap geleefd, hetgeen heeft geleid tot een realistische benadering van het onderwerp, grotendeels zonder in loze romantiek te vervallen. Al klinkt er in de wijze waarop het verhaal verteld wordt wel iets door van bewondering voor de nobele 'wilde'.

Evenals andere oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent, zoals de Indianen, dreigen de Inupiaq ten onder te gaan in de harde Amerikaanse samenleving. Hoe bewonderenswaardig deze mensen ook zijn in het volhardend vasthouden aan hun traditionele levenswijze, het zijn allang geen nobele wilden meer. Het zijn Amerikaanse staatsburgers, met alle voor- en nadelen die daaraan verbonden zijn.

Visueel is The Last Days of Shishmaref vaak overweldigend,  met schitterende opnamen van het immense ijslandschap, waarmee de nietigheid van de mens benadrukt wordt. De film is een weemoedige verhandeling over het droeve lot van de inwoners van Shishmaref, maar het is gelukkig geen drammerig pamflet over deze gemeenschap geworden.

Ulrik van Tongeren

The Last Days of Shishmaref (Cinemien) is te zien in:
Het Ketelhuis en De Uitkijk in Amsterdam,
Lantaren/Venster in Rotterdam,
't Hoogt in Utrecht,
LUX in Nijmegen en
Chassé in Breda.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wat vind jij van deze film?