1ddRavagedigitaal 5 oktober 2008 dPrint deze pagina

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

Het einde van de financiële crisis is nog lang niet in zicht ondanks de bemoedigende taal van de verantwoordelijken. Simpelweg omdat er geen alternatief is voor de garanties: als de beurzen tegelijk met de hypotheken naar beneden duiken, komen de gezinnen in de problemen.


door Henri Houben

Voor de vierde keer al dit jaar happen de financiële markten naar adem. De beurskoersen zakken, banken gaan over kop, de paniek regeert... Voor de vierde keer lanceren de Amerikaanse monetaire autoriteiten een groot reddingsplan dat je zo kan samenvatten: de winsten waren voor de aandeelhouders van de kredietinstellingen, de verliezen zijn voor de overheid (en dus voor de belastingsbetalers).

In januari namen de beurzen een eerste duik toen ze de omvang van de schade ontdekten die veroorzaakt werd door de subprime kredieten. De regering-Bush stelde een plan van 168 miljard dollar voor om de gezinnen en de bedrijven uit de hypothecaire maalstroom te redden. Volstond dat?

Schuldenberg

In maart stond de investeringsbank Bear Stearns, vijfde speler in de sector, tegenover een schuldenberg die het niet langer aankon. Opnieuw onrust op de beurzen. De dollar verliest snel aan waarde. De Federal Reserve (FED) – de centrale bank van de VS – onderhandelt de overname van de instelling door JP MorganChase voor een habbekrats en stelt zich garant voor de schulden a rato van 29 miljard dollar.

Tegelijkertijd creëert de FED een fonds van 200 miljard dollar om de slechte kredieten van verschillende banken over te nemen. De eeuwige optimisten zeiden toen: "Voila, we hebben de bodem bereikt. Vanaf nu kan het enkel beter gaan."

Eind juni, de koorts slaat opnieuw toe op de financiële markten als ze vaststellen dat de economische activiteit vertraagt, dat de olie steeds duurder wordt en dat dit voor problemen zorgt in verschillende energieverslindende sectoren als de autosector en de luchtvaartsector. De instellingen die de terugbetaling van de leningen verzekerden, tonen tekenen van ademnood.

Zoals twee private bedrijven die functioneren als publieke instellingen om de hypothecaire kredieten te garanderen, Fannie Mae en Freddie Mac. Vandaar dat de overheid begin september die garanties overneemt. Meer dan 5000 miljard dollar. Oef, klonk het bij sommigen.

Bankovername

Maar helaas. Het spel zit opnieuw op de wagen. Deze keer is het de beurt aan Lehman Brothers en Merrill Lynch, de nummers 4 en 3 van de investeringsbanken, om te flirten met het faillissement.

De eerste bevindt zich nu onder chapter 11. Dat betekent een soort een concordaat: Lehman Brothers kan blijven bestaan, de bank kan tijdelijk de betalingen van haar schulden stopzetten, maar ze moet wel drastisch herstructureren. Barclays profiteert daarvan om enkele sappige stukken binnen te rijven.

Wat Merrill Lynch betreft, die mythische bank, zij wordt voor 50 miljard dollar overgenomen door Bank of America, de tweede grootste commerciële kredietverlener van de VS. In de sector van de investeringsbanken - tot voor kort nog de trots van de VS – blijven nu nog twee onafhankelijke bedrijven over: Goldman Sachs (de bank waar Hank Paulson, de huidige minister van Financiën voor werkte) en Morgan Stanley.

En dan is het de beurt aan AIG, de grootste Amerikaanse verzekeraar, om in het oog van de storm terecht te komen. Zij moet snel 75 à 80 miljard dollar weten te vinden. Zoals verwacht schoot de FED ter hulp met 85 miljard dollar om de instelling te redden. Maar voor hoelang?

De storm is verre van geluwd. De monolines, de bedrijven die een aantal hypothecaire kredieten garanderen, zullen diep in de buidel moeten tasten om falende leners te hulp te schieten. De bouwsector zit in een recessie. De Amerikaanse automobielsector is virtueel failliet. De luchtvaartmaatschappijen staan er slecht voor met een brandstof die steeds duurder wordt.

In de financiële sector wordt duchtig gesnoeid. De voornaamste centrale banken in de VS en Europa blijven geld pompen in de markten. Dat bewijst dat diegenen die ons er van proberen te overtuigen dat alles goed gaat ons eigenlijk blaasjes wijsmaken. Het is mogelijk dat die grote hoeveelheden geld de bressen kunnen dichten. Maar zoals bij een dijk die bezwijkt onder het beuken van een storm, zien we eerder het tegenovergestelde. De gaten worden alleen maar talrijker.

Verkeerde analyse

De politieke en economische verantwoordelijken aan beide kanten van de Atlantische oceaan maken een slechte evaluatie van de crisis omdat ze die verkeerd analyseren. Men staart zich blind op aspecten van de crisis: de dure olie en voeding en de hypotheken, terwijl de crisis globaal en systematisch is. De crisis zou enkel financieel zijn met mogelijk een schadelijk effect voor de reële economie. Nochtans zijn de belangrijkste elementen van de crisis er gekomen door zwaktes in de productie en verdeling in de VS en de rest van de wereld.

De vraag dringt zich op: hoe kan een kleine sector als de subprimes – een niche zoals hij voor 2000 genoemd werd – een crisis ontketenen die volgens sommigen lijkt op die van de jaren '30. De speculatie kan zeker perverse gevolgen hebben, maar er zijn ook grenzen aan die verklaring.

Gewoonlijk ent de speculatie zich op een reeds bestaand fenomeen om het vervolgens op te blazen. Wat het startschot gaf van de hypothecaire euforie sinds 2001 was enerzijds de zwakke groei van de aandelen na het uiteenspatten van de internetballon en anderzijds het gemak waarmee de monetaire autoriteiten leningen toestonden aan de gezinnen.

Die leningen kwamen er om in 2001 een diepe recessie te vermijden. Op dat moment was het de consumptie van de gezinnen – vooral de allerrijkste – die de economie in de VS en de rest van de wereld op gang trok. De economie werd ondersteund door leningen. Door de val van de beurzen dook een ernstig probleem op: het financieel patrimonium stort in, maar de schulden blijven bestaan. Daardoor zullen de Amerikanen een rem zetten op hun consumptie.

De FED en de toenmalige regering stimuleerden de aankoop van huizen om de waardevermindering van de beurzen te compenseren en zo de consumptiewaanzin aan de gang te houden. Vandaar de subprimes. Vandaar de uitwassen die we vandaag vaststellen.

Essentie crisis

Natuurlijk zijn er excessen. De belangrijkste financiële bedrijven maakten fenomenale winsten waardoor de aandeelhouders, beheerders en financiële experts hun inkomsten zagen stijgen. Maar dat verklaart niet de essentie van de oorsprong van de crisis. De crisis is gelieerd aan de disproportionele verhouding tussen de productiemogelijkheden van diensten en goederen aan de ene kant en de consumptiecapaciteit aan de andere kant.

Geconfronteerd met dat probleem ontwikkelden de Amerikaanse autoriteiten de mogelijkheden van het krediet en de financiële markten. Leningen zorgen er voor dat er kan geconsumeerd worden hoewel men nog niet over het geld beschikt om dat te doen. En de effecten uitgegeven door de financiële markten bieden een garantie om geld te kunnen lenen.

Het ene voedt het andere. De speculatie laat toe dat de financiële activa stijgen. Tot op de dag dat de crediteuren vrezen dat ze nooit zullen worden terugbetaald en betalingen eisen voor het te laat is. Dan slaat de crisis toe.

Dat is wat er nu gebeurt. Het einde is nog lang niet in zicht ondanks de bemoedigende taal van de verantwoordelijken, simpelweg omdat er geen alternatief is voor de garanties: als de beurzen tegelijk met de hypotheken naar beneden duiken, komen de gezinnen in de problemen. Zij moeten dan schulden afbetalen, hoewel ze onvoldoende inkomsten hebben noch de mogelijkheid om nieuwe leningen aan te gaan. De consumptie zal dus onvermijdelijk dalen en zorgen voor een daling van de productie en misschien zelfs voor een duik.

Hart kapitalisme

Zo zitten we bij het hart van het kapitalistische systeem. Het verschil tussen productie en consumptie duikt periodiek op omdat de winsten van de bedrijven moeten groeien. De lonen staan daardoor onder druk want lonen zijn een kostenfactor. Dat tast de koopkracht aan tegenover de patronale wens om de productie te verhogen.

Er is ook geen enkele planning. Anders gezegd, ook al weet men dat men recht op een muur afraast, iedere individuele beslissing van de bedrijven gaat in dezelfde richting. Ook al is er in veel sectoren sprake van overcapaciteit, dat belet niet dat bedrijven blijven investeren want iedereen denkt dat het toch de buur zal zijn die de gevolgen zal ondergaan en zal moeten herstructureren, ontslaan of sluiten.

De crisis is niet onvermijdelijk. De crisis is gelieerd aan een systeem dat kapitalisme heet. Met de komst van de crisis is het moment misschien gekomen om na te denken over alternatieven die zich niet beperken tot wat gesleutel aan de maatschappij.


De auteur is werkzaam voor Attac Brussel, een organisatie die het bewustzijn wenst te bevorderen van de bestaande ongelijkheid in de wereld en tevens aanzetten tot de bestrijding hiervan.


- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht