www.ravagedigitaal.org |
1ddRavagedigitaal
12-08-07 d![]() ![]() |
||
|
Eind juni sloten de VS en Zuid-Korea een handelsovereenkomst af. Door het akkoord vervallen een groot aantal handelsbelemmeringen voor consumentenproducten en industriegoederen. Bij de vakbonden in Zuid-Korea leidde dit onder meer in april tot felle demonstraties. Jaap Timmerman bevond zich temidden van het protest en blikt terug.
Hoe staat het met de globalisering? Wereldwijde handelsverdragen zitten er voorlopig niet meer in nu de Wereld Handels Organisatie (WTO) aardig in het slop zit. Regionale handelsverdragen komen lang niet altijd van de grond. Zelfs de ouderwetse bilateraaltjes gaan niet van een leien dakje. Neem het handelsverdrag tussen Zuid-Korea en de Verenigde Staten, het KORUS-FTA (Korea-United States Free Trade Agreement). President Bush en president Roh Moo-hyun van Zuid-Korea tekenden het op de laatste dag van juni. De handelsovereenkomst is in omvang het grootste sinds de totstandkoming van Nafta, de Noord-Amerikaanse vrijhandelsovereenkomst die in 1993 werd gesloten. Zuid-Korea is de op zes na grootste handelspartner van de VS. Maar of het Amerikaanse Congres en het Koreaanse parlement het gaan ratificeren is nog maar de vraag. De achterban van de Democraten die nu een meerderheid hebben in het Congres zit niet te wachten op meer goedkope Koreaanse auto's. En de presidentsverkiezingen komen eraan... De Koreaanse vakcentrale KCTU combineert traditionele vakbondseisen rond loonsverhoging en arbeidsvoorwaarden ook nog eens met een afwijzing van het verdrag. Dat betekent nationale stakingen en massademonstraties, zoals in de maand april. Manifestatie eindigt in relHet was allemaal zo rustig begonnen op zondagavond 1 april. Op het grote grasveld voor het stadhuis in Seoel vond een 'culturele manifestatie' plaats. Sinds november vorig jaar zijn bijna alle demonstraties tegen het handelsverdrag tussen Zuid-Korea en de Verenigde Staten verboden vanwege gewelddadigheden. Zowel aan de kant van de betogers als aan de kant van de politie waren tientallen gewonden gevallen. Voor een culturele manifestatie is echter geen toestemming vereist. Duizenden studenten, boeren en linkse arbeiders zaten op de grond met een brandende kaars in hun hand. Een kartonnen koffiebekertje dat op de kaars geschoven was, beschermde de vlam. Beroemde Koreaanse zangers en traditionele dansen wisselden felle toespraken van boerenleiders en linkse politici af. Leuzen roepen, gezamenlijk strijdliederen zingen, gebalde rechter vuisten schudden en ritmisch zwaaien met rode kartonnen bordjes tegen het handelsverdrag; het hoort er allemaal bij.
Tijdens de laatste toespraak liepen groepjes mensen met grote vlaggen aan uitschuifbare stokken (als van een werphengel) tussen de toehoorders door naar de randen van het grasveld. Opeens begon de presentatrice, die tot dan toe telkens een ontspannen grapje bij de hand had, hevig te roepen dat we allemaal het 'Blauwe Huis', het presidentiële paleis, zouden gaan bestormen. Duizenden demonstranten begonnen nu in het nachtelijke duister door het centrum van Seoel te rennen. Deze nacht nog zou, na maanden van onderhandelingen, de Zuid-Koreaanse president Roh Moo-hyun met president Bush een beginselovereenkomst ondertekenen voor een nieuw handelsverdrag. Die gebeurtenis mocht niet ongemerkt voorbijgaan. Wol-san Liem en Alice Kim, mijn onvermoeibare begeleiders-tolken holden een zijstraatje in. Koste wat kost wilden ze de ME-kordons zien te vermijden om het Blauwe Huis te bereiken. Een kolonne ME'ers met de bekende bolle, zwarte helmen en lange schilden kwam juist aangerend toen Kim riep dat we door de bosjes moesten gaan. Nog net wist ze zich tussen een muur en de eerste ME'ers door te wringen. Liem, zelf ook al half door de linie heen gebroken, trok me mee en schreeuwde de nodige minder vleiende Koreaanse woorden naar de ME'ers, terwijl ik riep dat ik een "journalist from the Netherlands" was. Later lukte het nog een keer door een linie heen te komen. Het deed Kim en Liem zichtbaar goed. Het Blauwe Huis hebben we nooit bereikt. Vele duizenden ME'ers met rijen autobussen met zwaar gaas voor de ramen hadden de wijk hermetisch afgesloten. ZelfopofferingEnkele uren voorafgaande aan de demonstratie had Heo Se-Wook zichzelf in brand gestoken voor het luxe Hyatt-hotel in Seoel, waar op dat moment de onderhandelingen over het nieuwe handelsverdrag plaats vonden. Terwijl hij de brandstof over zich heen gooide, riep hij nog 'Stop het Korea-VS-handelsverdrag'. Toen hij op de brancard de ambulance ingeschoven werd, herhaalde hij zich. Op zondagmorgen 15 april overleed Heo Se-Wook aan zijn brandwonden. Verschillende operaties hebben niet mogen baten. Heo is een landelijke beroemdheid geworden. Eén van de huidtransplantaties was tot in detail op de televisie te volgen. Op het hoofdkantoor van de KCTU (ze werken hier ook op zondag) reageerde iedereen verslagen. "Hij was mijn vriend" zegt Kim Young-Je, de KCTU-medewerker die zich bezig houdt met de hereniging van Noord- en Zuid-Korea. Heo was ook op dit terrein actief; ze zaten samen in hetzelfde bestuur.
Heo was een 54-jarige taxichauffeur, een rasechte activist. Actief in de taxibond en de radicale vakcentrale KCTU; op de barricaden tegen de Amerikaanse legerbases en voor de hereniging van Zuid- en Noord-Korea. In zijn afscheidsbrief schreef hij: 'Ik hoop dat mijn zelfopoffering het Koreaanse volk zal redden.' Hij benadrukte dat de onderhandelingen 'vernederend, opportunistisch en ondemocratisch' zijn en dat het handelsverdrag niet afgesloten mag worden voordat de inhoud openbaar is gemaakt. Hij besloot zijn brief met te zeggen dat hij 'nooit het gevoel gehad heeft dat hij zijn leven op moest offeren, tot nu toe.' De vakcentrale stelde in een persbericht de regering aansprakelijk voor de dood van Heo: 'De Zuid-Koreaanse regering biedt geen enkele ruimte voor afwijkende meningen over het handelsverdrag. Dat bracht broeder Heo tot zijn drastische, extreme daad zijn leven op te offeren om gehoord te worden.' Ritueel Drie dagen later op woensdag 18 april organiseerde de KCTU een daglange demonstratieve uitvaart. Deze begon 's ochtends om 7 uur met een korte demonstratieve bijeenkomst bij het ziekenhuis waar Heo overleden is. De deelnemers speldden een zwart strookje op de jas met in witte letters: 'Heo Se-Wook, je gaf ons inspiratie. We treuren om je dood. Het handelsverdrag mag niet doorgaan.' Daarna trok de stoet naar het KCTU-hoofdkantoor, vervolgens naar het gebouw van de taxi-vakbond en dan de prachtig groene diplomatenwijk in naar het Hyatt-hotel. Op de plek waar Heo zich in brand stak, stond een klein altaar met kaarsen en vruchten, rijstcake en ander voedsel wat Heo nodig zou hebben op zijn lange reis. Nadat een oude man wierook aangestoken had, knielden de aanwezigen op de grond om voorover te buigen tot het voorhoofd de grond raakte. Daarna ging men rechtop staan en deed hetzelfde een tweede keer. Een kleine zanggroep zong prachtige traditionele Koreaanse liederen, ongepolijst en emotioneel geladen zonder ruw of sentimenteel te worden. Een paar dubbele trommen en een kleine gong zorgden voor sobere, krachtige begeleiding. Een groep activisten hield een lang wit ruw katoenen doek stevig vast. Aan de kopse kant maakten ze een kleine scheur in het midden. Een in het wit geklede danser scheurde het doek al dansend in twee helften. Vrolijk, opgewonden, wanhopig, te neer geslagen, verstrikt – alle emoties uit het leven kwamen aan bod. Op het eind verbrandde hij de beide helften. Grijze rookwolken stegen op naar de hemel, nu het aardse leven voorbij was. Het is een oud confuciaans ritueel. Vervolgens gingen gaan we naar de enorme Amerikaanse Yongsan basis, vlakbij het centraal station, midden in Seoel. Heo verzette zich fel tegen de aanwezigheid van Amerikaanse soldaten in Zuid-Korea. Veel Koreanen ervaren dat als een bezetting, vooral ook door de combinatie met grote politieke en economische invloed van de VS achter de schermen. De stoet van enkele duizenden activisten nam twee van de beschikbare drie rijbanen in beslag, zodat het autoverkeer slechts langzaam voort kon gaan. Na nog een paar manifestaties op verschillende plekken bereikte de stoet aan het eind van de middag de begraafplaats. Kritische Democraten Het handelsverdrag stond nog geen week op papier of de regering voelde zich geroepen de eerste geruchten de kop in te drukken dat het heronderhandeld zou gaan worden. Op 7 april verklaarde Chin Dong-soo, vice-minister van Financiën: "Er mogen dan wel discussies in het Congres zijn dat er verder gesproken zou moeten worden (...) maar de (Koreaanse) regering voelt daar niet voor." Dat was niet alleen bedoeld als waarschuwing aan Amerikaanse bonden en hun Democraten-vrienden in het Congres om van het verdrag af te blijven. Ook Zuid-Koreaanse vakbonden en activisten moesten begrijpen dat de deal al gesloten was en dat er geen veranderingen mogelijk zouden zijn. Maar zes weken later moest de regering toch capituleren. "Als de VS officieel om heronderhandeling vragen, zullen we terdege onderzoeken of het voorstel wederzijdse belangen dient", verklaarde de Koreaanse toponderhandelaar Kim Jong-hoon diplomatiek. De reden dat de Koreaanse regering heronderhandeling niet langer kon afwijzen, was dat de Democraten sinds kort een meerderheid hebben in het Amerikaanse Congres. Zij eisen dat nieuwe handelsverdragen strengere voorwaarden stellen aan arbeidsrechten en milieuwetgeving. Eind maart stuurden 16 leden van het Congres al een brief aan de Zuid-Koreaanse president waarin zij stelden: 'Toen Zuid-Korea in 1996 lid werd van de OECD verwachtte iedereen dat het snel veel wetten en gebruikelijke praktijken zou veranderen die tijdens de dictatuur tot stand kwamen en die fundamentele vakbondsrechten ondermijnen. In plaats daarvan zijn de arbeidsrechten echter sterk verminderd. Eind vorig jaar sloot de regering de kantoren van de ambtenarenbond, nadat vakbondsleden met bruut geweld uit hun kantoren verwijderd waren.' [...] 'Wij maken ons eveneens ernstige zorgen over de tientallen vakbondsleden die achter de tralies zitten – soms jaren lang – enkel omdat ze gebruik maakten van de wettelijke vakbondsrechten. Ook eisen werkgevers tien- tot honderdduizenden dollars schadevergoeding van bonden en individuen vanwege het ‘hinderen van bedrijfsactiviteiten' (d.w.z. door stakingen en demonstraties). Vele individuen zijn zo het faillissement ingedreven en sommigen hebben zelfmoord gepleegd omdat ze al hun bezittingen verloren hadden.' […] 'Het inzetten van arbeiders zonder vaste aanstelling, nu 55 procent van alle werknemers, is alarmerend. We hebben begrepen dat zij gemiddeld de helft minder verdienen dat werknemers met een vaste aanstelling en veel minder gemakkelijk van sociale- en basisgezondheidsvoorzieningen gebruik kunnen maken. [...] Een verandering van de arbeidswet vorig jaar om de periode met een voorlopige aanstelling te beperken tot maximaal twee jaar, veroorzaakte helaas massaontslagen van werknemers die bijna twee jaar in dienst waren.' Auto-exportDat de Democraten nu extra kritisch zijn op handelsverdragen is niet zo verwonderlijk. Zuid-Korea is een belangrijke exporteur van auto's naar de VS en de Amerikaanse auto-industrie heeft het moeilijk. Arbeiders uit deze bedrijfstak vormen de traditionele achterban van de Democraten en de presidentsverkiezingen liggen alweer in het verschiet.
Dat de Congresleden zo gedetailleerd op de hoogte zijn van misstanden aan de andere kant van de wereld is ook niet zo gek, als je weet dat de KCTU intensieve banden onderhoudt met haar Amerikaanse zusterorganisatie AFL-CIO. Zo belegde zij begin mei nog een gezamenlijke persconferentie in Seoel met de machtige Amerikaanse vakcentrale. Zij stellen zich niet vierkant op tegen elk mogelijk handelsverdrag maar vinden dat het huidige verdrag te haastig in elkaar geflanst is. Ondertussen zaten de activisten van de KCTU niet stil. Begin april mopperde The Korea Herald in een hoofdredactioneel commentaar dat er 'sinds februari 2006, toen de onderhandelingen van start gingen, 340 anti-demonstraties zijn geweest; wat neer komt op zowat iedere dag eentje.' Ook nu stonden er de nodige manifestaties op stapel. In de loop van juni organiseerde de KCTU grote stakingen in de metaal. Dat is in Zuid-Korea zo de gewoonte. Joung Kyoung-eun van de vakcentrale: "Dat handelsverdrag met Amerika komt er niet. Bij deze stakingen gaat het om lonen en arbeidsvoorwaarden, maar tegelijkertijd ook om het handelsverdrag. In september komt het in het parlement aan bod. De belangrijkste voorstander van het verdrag is de Grand National Party, de conservatieve partij. Deze zal het niet aandurven het FTA (Free Trade Agreement = handelsverdrag) te verdedigen omdat dit veel woede van de boeren zal wekken. In december zijn de presidentsverkiezingen. Het FTA is het belangrijkste politieke issue. Ook na de presidentsverkiezingen zal het parlement het FTA niet durven ratificeren, omdat in april volgend jaar de parlementsverkiezingen zijn." Toen ik hierop tegenwierp dat een recente peiling laat zien dat de meeste Koreanen vóór het handelsverdrag zijn, antwoordde Joung vol vertrouwen: "Dat komt omdat ze de inhoud niet kennen." "Je bent wel optimistisch", probeerde ik nog. Ze lachte: "Ja, dat ben ik." Boeren zijn verliezersDe Amerikaanse regering is er uiteindelijk op de valreep, op de laatste dag van juni, in geslaagd de handelsovereenkomst te ondertekenen met Zuid-Korea. Door het akkoord vervallen een groot aantal handelsbelemmeringen voor consumentenproducten en industriegoederen. Het Congres moet nog instemmen met het akkoord; sommige Democraten hebben aangegeven tegen te zullen stemmen. Ze zijn bang dat het Amerikaanse handelstekort verder zal oplopen en maken verder zorgen over de afspraken die over de autosector zijn gemaakt. Verder willen ze dat Zuid-Korea de markt verder opent voor Amerikaans rundvlees. De kleine Koreaanse boeren zullen vermoedelijk de grote verliezers worden van het handelsverdrag. De Amerikaanse regering heeft keer op keer verklaard dat onbelemmerde import van Amerikaans rundvlees een absolute voorwaarde is. Anders zou het Congres het verdrag vast niet goedkeuren. Drie jaar lang lag de import van Amerikaans rundvlees stil vanwege BSE (gekke koeienziekte) in de VS. September vorig jaar hief de Zuid-Koreaanse regering een importstop op, maar eiste wel dat er geen botten in het vlees zouden voorkomen. Amerika is nog steeds niet volledig BSE-vrij en de ziekte kan via het beenmerg mensen bereiken. Sindsdien heeft Korea tot driemaal toe een zending Amerikaans vlees teruggestuurd.
De inkt van het voorlopige, nog niet geratificeerde verdrag was nog niet droog, of de prijs voor Koreaanse runderen daalde met tientallen procenten. Voor heel wat boeren die het al decennia zwaar voor de kiezen hebben gekregen, zal dit de doodsklap worden. Het Korea Rural Economic Institute schat dat er in de landbouw 130.000 banen verloren zullen gaan. Door een verdere afbraak van de toch al zwaar gehavende landbouwsector kan de voedselvoorziening in de toekomst in gevaar komen. Maar ook de kwaliteit van het voedsel is in het geding. In Korea leeft er niet alleen de angst dat er besmet vlees het land binnen zal glippen, het handelsverdrag zou ook toelating van gentech-voedsel kunnen opleggen. Eind april bracht het Amerikaanse geneesmiddelenbedrijf Pfizer negen Zuid-Koreaanse firma’s voor de rechter omdat deze patentwetten geschonden zouden hebben. Tegenstanders van het handelsverdrag vrezen dat de prijzen voor medicijnen en daarmee de ziektekostenpremies zullen stijgen, omdat het verdrag de patentwetgeving waarschijnlijk zal aanscherpen. De Koreaanse filmindustrie zal ook een flinke veer moeten als bioscopen makkelijker Amerikaanse films kunnen vertonen. Dreigende privatisering van overheidsdiensten, inclusief het onderwijs roept ook al geen enthousiasme op. Multi's spinnen garenGrote Koreaanse multinationals als Samsung, LG en Hyundai zullen garen spinnen bij het verdrag. Het maakt het hen makkelijker naar Amerika te exporteren. Veel kleine en middelgrote bedrijven die voornamelijk voor de binnenlandse markt produceren zullen het moeilijker krijgen door de Amerikaanse importen. Dat verwacht ook de regering die om die reden 10.000 miljard won (10,6 miljard dollar) vrij gemaakt heeft om arbeiders die overbodig geworden zijn via omscholing aan een andere baan te helpen. Ook boeren krijgen wat geld toegestopt. Song Nam-geun van het ministerie van land- en bosbouw: "De plannen zullen niet een perfect antwoord zijn op ieders problemen, maar zij zullen het negatieve effect (van het handelsverdrag) beperken." Het huidige handelsverdrag met de VS is het grootste uit de Koreaanse geschiedenis. Toch gaat het niet uitsluitend om handel, maar ook om militaire steun. 'Handelsovereenkomst verstevigt Korea's veiligheidsrelatie met de VS', kopte het zakenblad The Korea Herald begin april. 'Het militaire bondgenootschap tussen de verenigde Staten en Zuid-Korea zit midden in een overgangsfase. Het bondgenootschap kwam tijdens het bewind van Bush op losse schroeven te staan door het besluit het VS-troepenaantal terug te brengen. (...) Dergelijke veranderingen maken zorgelijke geluiden los in Zuid-Korea, dat het decennia oude bondgenootschap in de versukkeling raakt.'
Amerika heeft de Zuid-Koreaanse elite altijd door dik en dun gesteund, ook tijdens de dictatuur. Geen wonder dat de elite vreest voor haar positie nu Amerika minder aandacht heeft voor Zuid-Korea. Omdat de koude oorlog definitief voorbij is, is een hechte band met Zuid-Korea voor de VS van minder groot belang. Met een omvangrijk handelsverdrag hoopt de elite het tij te keren. Zuid-Korea heeft in 2004 al een handelsverdrag met Chili afgesloten. De eerste onderhandelingen met de EU vonden in mei plaats. Er ligt een haalbaarheidsstudie over een verdrag met China klaar en de regering praat al over verdragen met Mexico, India, Australië en Nieuw Zeeland. Volgens Antoine Chery, handelsattaché van de Franse ambassade in Korea, "is er op dit moment waarschijnlijk geen andere land met zoveel handelsovereenkomsten bezig als Zuid-Korea." Het toont aan hoeveel belang de elite hecht aan een toenemende export. Vooral nu de economische groei matig is en de werkeloosheid zich de laatste jaren uitbreidde, moet exportgroei het land redden.
|