1ddRavagedigitaal 06-10-07 dPrint deze pagina | |
|
Het gerucht deed de ronde dat Duska, de nieuwste film van Jos Stelling, bedoeld zou zijn als wraak op de Nederlandse filmrecensenten. Stelling zou met zijn hoofdpersoon een bekende vertegenwoordiger van deze beroepsgroep geportretteerd hebben. Door de Nederlandse filmscribenten werd al druk gespeculeerd op welke criticus hoofdpersoon Bob, gespeeld door de Vlaamse acteur Gène Bervoets, gemodelleerd zou zijn. Dergelijke bespiegelingen vervluchtigen snel bij het zien van Duska; de film snijdt dieper dan het vereffenen van openstaande rekeningen. Het verhaal reikt verder dan het tonen van het bestaan van een dertig jaar in het donker bivakkerende filmcriticus. Vereenzaamde Bob zit in een depressie en wil zich eigenlijk los scheuren uit zijn bestaan als toeschouwer. Daarom werkt hij aan zijn droomscenario en raakt ondertussen verliefd op een spannende, onbereikbare caissière (Sylvia Hoeks) in een nabij gelegen vervallen bioscoop. Bovendien verschijnt Duska (Sergei Makovetsky) op het toneel. De Rus is een vage kennis die zich genadeloos in het appartement en leven van Bob probeert te nestelen. Ingeslapen Bob moet die lastige Rus kwijt zien te raken en ook nog het hart van de beeldschone caissière zien te veroveren. Die moeilijke opdrachten leiden beurtelings tot slapstickachtige komedie en intense droefgeestigheid, waarbij leven, dood en hergeboorte om de hoek komen kijken. Oost-Europa speelt overigens een belangrijke rol in de vertelling. Bobs koddige ervaringen als eregast op een filmfestival in het Oostblok worden als herinnering opgevoerd. De betreffende scènes hebben een tamelijk hilarische en satirische lading. Maar ook de melancholische en tragikomische toon van de film roept associaties op met films uit het Oostblok. De schurende mengeling van luim en tragiek waar vooral de Tsjechische cinema in uitblinkt, is in ruime mate aanwezig in Duska. In feite keert Stelling met zijn dosering van humor en tragedie terug naar zijn De Wisselwachter (1986), een vertelling behept met veelzeggende stiltes, genadeloze humor en een on-Nederlandse surrealistische verbeeldingskracht. Ook in Duska wordt weinig gesproken. De film heeft vaak een loom tempo, alsof het zich in een droomwereld afspeelt. Dat lome, onthaastende tempo is menig criticus al in het verkeerde keelgat geschoten: Duska zou heel veel te lang zijn. Men is blijkbaar al te geconditioneerd geraakt door de snelle videoclipachtige vertelstijl waar de hedendaagse cinema tot is verworden. Jos Stelling stond aan de wieg van het Nederlands Film Festival in 1981, en was de laatste Nederlandse regisseur die met Mariken van Nieumweghen in 1974 het hoofdprogramma van het filmfestival van Cannes wist te bereiken. Hij is onomstreden een belangrijk figuur in de Nederlandse filmwereld. Stellings onverwachte terugkeer als regisseur is een aangename verrassing, want na zijn slecht ontvangen No Trains no planes uit 1999 leek hij genoegen te nemen met het uitbaten van twee bioscoopcomplexen in Utrecht. In die tussenliggende jaren heeft hij blijkbaar samen met scenarioschrijver Hans Heesen hard gewerkt aan Duska, en stug vol gehouden ondanks afwijzingen van het filmfonds. Dat taaie doorzetten heeft een voortreffelijke tragikomedie opgeleverd, in de typisch magisch-realistische stijl waar Stelling beroemd mee is geworden. Gène Bervoets speelt zijn rol van Bob ingehouden, genuanceerd en met veelzeggende details. Tijdens het Nederlands Film Festival werd de bescheiden Vlaamse acteur door Stelling gekscherend Europa's beste acteur genoemd. Evenals zijn Vlaamse collega Jan Decleir steelt Bervoets wel vaker de show in Nederlandse producties. Toch werd Duska, de openingsfilm van het Nederlands Film Festival, door de landelijke dagbladen tamelijk lauw ontvangen, en werd de film slechts tweemaal genomineerd voor een Gouden Kalf: Sylvia Hoeks voor Beste Bijrol en componist Bart van de Lisdonk voor de muziek. Duska werd voor uitbreng al verkozen tot de Nederlandse inzending voor de Oscar. Feit is wel dat een goede film de waan van de dag overleeft. Een dergelijke film nestelt zich in het bewustzijn van de toeschouwer die zich ervoor open stelt. Duska is zo'n film, en dat gebeurt hoogst zelden met een Nederlandse productie. Ulrik van TongerenDuska (Benelux Film), nu in 12 bioscopen te zien
|