www.ravagedigitaal.org

1ddRavagedigitaal 14-06-07 dPrint deze pagina

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

Het Kabinet van de Koningin is geen bestuursorgaan. Dat premier Balkenende een verzoek van de NPS voor openbaarmaking van stukken niet aan het Kabinet doorstuurde, was dus terecht, zo oordeelt de Raad van State. De premier en de Raad van State kronkelen als een boeienkoning om openheid te voorkomen over het handelen van de koningin, constateert Ulli d'Oliveira.

door Ulli d'Oliveira

Noch de Koningin zelf, noch het Kabinet der Koningin is een bestuursorgaan. Dat betekent dat ze geen stukken openbaar hoeven te maken. Dat valt op te maken uit een uitspraak van de Raad van State op 6 juni. Het Kabinet der Koningin is een organisatie die de vorstin ondersteunt en het staatshoofd zelf kan al helemaal niet ter verantwoording worden geroepen: er is immers constitutionele onschendbaarheid.

De Nederlandse Programma Stichting (NPS) wilde in 2003 voor het programma NOVA stukken vanaf 1990 van het Kabinet van de Koningin inzien en maakte dat kenbaar aan minister van Algemene Zaken, minister-president Balkenende. Die vond het niet nodig het verzoek door te sturen aan het Kabinet der Koningin, omdat dit geen zelfstandige eenheid is. Ook doorsturen aan de koningin zelf was niet aan de orde, vond hij. Daarin heeft hij nu van de Raad van State gelijk gekregen.

De rechtbank in Amsterdam oordeelde eerder dat het Kabinet van de Koningin wel een bestuursorgaan is en dat de minister-president het verzoek dus wel had moeten doorsturen, zodat het Kabinet zelf kon beslissen. Die uitspraak is nu door de Raad vernietigd. Saillant detail: Koningin Beatrix is voorzitter van de Raad van State, terwijl Willem-Alexander en Màxima er zitting hebben.

Onthutsend

De uitspraak van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft onthutsende kanten. De NPS had gevraagd om documenten die berustten bij het Kabinet van de Koningin, en de rechtbank had het verzoek in beginsel toegewezen. Het Kabinet van de koningin moest dan zelf maar verder kijken in hoeverre die stukken geweigerd konden worden wegens gevaar voor verstoring van de eenheid van de kroon, dat wil zeggen het kabinet en de koningin. Een van de uitzonderingen die de Wet Openbaarheid Bestuur noemt op het recht van burgers om overheidsinformatie te ontvangen.

In het door Balkenende ingestelde beroep speelden twee hoofdvragen. Is de Raad van State wel onpartijdig en onafhankelijk in een zaak tegen een dienst die ter ondersteuning dient van zijn voorzitter, de koningin. En is de koningin wel een 'bestuursorgaan' (met mogelijke informatieplicht) als bedoeld in de relevante wetgeving?

 Wat de eerste vraag betreft: het is voor een hoogste rechter altijd lastig om zijn eigen deugdelijkheid te verdedigen. wrakings- en verschoningskwesties kunnen moeilijk de deur uitgedaan worden, en zo is ook de Raad van State veroordeeld tot het spelen van rechter in eigen zaak. Hier overweegt de Raad van State, verrassend genoeg, dat er geen gegronde twijfel kan bestaan aan zijn onafhankelijkheid en onpartijdigheid, ondanks het voorzitterschap van de majesteit.

Waarom niet? Omdat er geen verband bestaat tussen dit voorzitterschap en de rechtsprekende taak van de afdeling bestuursrechtspraak. Deze redengeving is zo bizar dat zij op zich al twijfel oproept aan die onafhankelijkheid. Is de koningin dan niet ook voorzitter van deze afdeling? Maakt zij geen deel uit van de Raad van State? Brengt haar voorzitterschap niet mee dat haar stoel altijd wordt vrijgehouden?

En vooral, dat de staatsraden zich niet alleen een bepaalde hofhoudelijke geesteshouding zullen hebben eigengemaakt, maar ook blootstaan aan niet te controleren potentiële beïnvloeding door of vanwege hun voorzitter? De ontoereikende redengeving van het sporen van dit geding met fair trial-beginsel uit het Europese Mensenrechtenverdrag laat zien dat er grote staatsrechtelijke onverteerbaarheden schuilen in dit voorzitterschap.

Onverenigbaar

De tweede vraag is zo nodig des te bevreemdender. In zijn ijver om de uitspraak van de rechtbank te vernietigen, begint de Raad van State met toe te geven dat de positie van de koningin past in de beschrijving van het begrip 'bestuursorgaan' van de Algemene Wet Bestuursrecht. De koningin is daar ook niet met zoveel woorden uitgezonderd, terwijl er wel andere uitzonderingen gemaakt zijn.

Hoe wurmt de Raad van State zich dan, gegeven de tekst van de wet, onder de vaststelling uit dat de koningin een bestuursorgaan is? Daarvoor doet hij een beroep op de toelichting op de wet waarin gewag wordt gemaakt van 'een goede en democratische bestuursvoering'. Daar heeft de koningin volgens de Raad van State niets te maken.

Inderdaad is het erfelijk koningschap en het daarmee verbonden erfelijk voorzitterschap van de Raad van State onverenigbaar met het democratische uitgangspunt van benoeming in het landsbestuur op grond van verdienste. De afdeling bestuursrechtspraak verdient lof voor het aanwijzen van dit ondemocratische element in het landsbestuur.

Vervolgens wordt gewezen op de constitutionele onschendbaarheid van de koningin, die meebrengt dat zij niet zelf, eventueel ook voor de rechter, kan worden aangesproken voor haar doen en laten. Dat maakt haar mijns inziens niet minder een bestuursorgaan, zoals de rechtbank terecht had geoordeeld.

Over haar doen en laten kan wel degelijk politieke en juridische verantwoording worden afgelegd, en wel via de magische ministeriële verantwoordelijkheid. De Raad van State snijdt hier de ministeriële verantwoordelijkheid af voor het in rechte laten onderzoeken en toetsen van het doen en laten van de kroon. Daarmee heeft hij overijverig zijn voorzitter tot staatsrechtelijk irrelevant en ontoerekeningsvatbaar verklaard.

Doorzenden

Eén vraag is onderbelicht gebleven: valt het Kabinet van de Koningin onder de koningin of onder de minister van Algemene Zaken? Het ging immers om het doorleiden door Balkenende van een verzoek om informatie naar (het Kabinet van) de koning. Dat hele doorzenden is niet nodig als de premier zelf de baas is over het Kabinet van de Koningin.

Daarover is in 2003 een groot debat in de Kamer geweest naar aanleiding van het eigenmachtig gesnuffel van dit Kabinet naar het leven van De Roy van Zuydewijn. De Kamer wenste dat de premier de zeggenschap zou krijgen en ook dat het Kabinet financieel onder Algemene Zaken zou vallen.

Het is zeer de vraag of deze motie is uitgevoerd in het begin 2004 geslagen koninklijk besluit. De directeur wordt weliswaar benoemd en ontslagen door de premier, en ook heeft de directie een zekere informatieplicht, maar wie nu uiteindelijk de baas is, blijft toch in nevelen.

Toen onlangs door NOVA in de vuilniszakken van het Kabinet van de Koningin was gegraaid, heeft premier Balkenende in een brief aan de Kamer van 31 mei 2007 verklaard: "Na de bekendmaking van deze vondsten heb ik eergisteravond direct aangegeven dat het niet had mogen gebeuren."

Gekronkel

Wat betekent dat 'aangegeven' in dit verband? Het woord ligt de premier in de mond bestorven, maar houdt hier een vaagheid in stand die ik nu wel eens opgehelderd zou willen zien. Heeft hij opdracht gegeven, of gaat hij daarmee naar zijn inzicht zijn boekje te buiten?

Als Balkenende de baas is van het Kabinet van de Koningin, hoeft hij helemaal geen verzoeken om documenten die bij hem binnenkomen door te leiden naar het Kabinet van de Koningin, want dat gaat van de gedachte uit dat de koningin daar de baas is. Dan kan Balkenende zelf ja of nee 'aangeven' op zo'n verzoek.

Het gekronkel van de Raad van State en de premier overtreft dat van de boeienkoning Houdini. Het oprekken van het leerstuk van de onschendbaarheid van de koning gaat zelfs zover als bestuursorgaan is opgeheven of verdampt.



Ulli d'Oliveira is oud-hoogleraar Migratierecht aan de Universiteit van Amsterdam


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit bericht