www.ravagedigitaal.org

Gezien: Het archief van overtollige kennis (werkuitvoering)

Door: Compagnie Karina Holla

Waar: Ostadetheater, Amsterdam

Wanneer: 20 maart 2007

De voorstelling van Karina Holla heeft als subtitel 'een Kafkaiaanse voorstelling over bespied worden en paranoia zijn'. Het stuk is gebaseerd op het werk en leven van de Russische onderzoeker Lev Sergeivitch Termen (1896-1993), of Léon Theremin zoals men hem in het Westen noemt.

Wat mij betreft kan de voorstelling worden samengevat in de thema's liefde en voormalige KGB. Beide heel geschikt om te ervaren als zijnde bespied worden en paranoia zijn, zeker als je weet dat de liefde tussen Theremin en de getrouwde Clara Rockmore, die hij in New York leert kennen, niet wat je zegt geoorloofd was. De theremin speelt hierbij de verbindende factor.

Een theremin is een elektronisch muziekinstrument, dat bespeeld wordt zonder het aan te raken. Het bestaat uit een kastje met twee antennes, waar omheen zich elektromagnetische velden bevinden. Een bespeler van de theremin beweegt de handen in die velden rond de antennes en kan daarmee de toonhoogte en luidheid van een toongenerator beïnvloeden.

Als uitvinder van de theremin werd Leon Theremin gevierd door Lenin, die hem met zijn muzikale vondst op tournee stuurde door Rusland en daarna naar Amerika, waar hij ook bedrijfsspionage voor het Sovjet-apparaat pleegde. In New York leerde hij het voormalig muzikaal wonderkind Clara J Rockmore kennen. Haar botten waren te zwak om nog langer viool te bespelen. De theremin bood uitkomst. Clara en Lev werden verliefd op elkaar.

Het instrument theremin is wereldberoemd gemaakt door Brian Wilson, in de fade-out van Good Vibrations van de Beach Boys. De enige bespeler van de theremin in Nederland die ik ken is Fay Lovsky, die het instrument heel verdienstelijk bespeelt. Clara Rockmore, de theremin-bespeelster bij uitstek, heb ik ooit in een oud filmpje zien optreden. Ook zijn de ijle klanken van de theremin veel te horen in vijftiger jaren science-fiction films (van met name Ed Wood): een vervreemdend geluid dat je niet echt ervaart als een muziek-instrument, eerder als een alarmsignaal.

Foto's: Diana Blok

Het archief van overtollige kennis werd in het Ostadetheater opgevoerd met mime, expressionisch danstheater, gesproken woord, een spaarzaam aangepast decor en geheimzinnige muziek. Drie dansers (Andrea Beugger, Dries van der Post en Peter Kadar) voeren op soms heftige, soms tedere wijze de relatie tussen de geliefden op, alsmede de relatie tussen de hoofdpersoon en met de Russische geheime dienst.

Het schuurt en het kraakt, het is angstaanjagend en verlangend, opportunistisch en integer. De jacht, de arrestatie, de beklemming, de bevrijding: alles wat je van de mensenliefde kunt zeggen, gaat op voor de liefde voor het vaderland of voor de muziek. Ik was onder de indruk van de dansers die een uitputtingsslag leverden met elkaar, telkens een ander personage vertolkend, op subtiele wijze geholpen door techniek en licht (slingerende lamp), fraaie klanken en rake requisieten.

Compagnie Karina Holla is een mimegezelschap rond Karina Holla. Bij het maken van de voorstellingen laat zij zich inspireren door bijzondere persoonlijkheden uit de geschiedenis van de beeldende kunst, film en literatuur. Karina Holla heeft in de loop der jaren een eigen beeldtaal gecreëerd, waarin verschillende disciplines, zoals toneel, dans, muziek en beeldende kunst worden gecombineerd.

In haar werk is zij op zoek naar de oervorm van emotie. De voorstellingen zijn zeer fysiek en hebben humoristische momenten. Karina Holla komt alle eer en lof toe. Ik vraag me af waarom haar gezelschap niet veel meer subsidie krijgt. We zien haar veel te weinig.

Annelies Smeets

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Reageer op dit artikel