Bloedbad in Oaxaca

Sinds het begin van de opstand in Oaxaca, Mexico, zijn dertien personen vermoord en honderden gewond of vermist geraakt. Politie, veiligheidsdiensten en paramilitairen schenden systematisch de mensenrechten. Dit weekend escaleerde de situatie verder.

door  Pablo Eppelin

Afgelopen vrijdag 27 oktober zijn in de Mexicaanse deelstaat Oaxaca drie mensen omgekomen. Brad Will, cameraman voor Indymedia, de leraar Emilio Alonso Fabian en een activist van de APPO, Esteban Zurita, werden vermoord bij een barricade in de buurt van het gerechtskantoor in de gemeente Calicanto. Minstens 25 personen liepen schotwonden op in Colonia Experimental, Santa Maria de Coyotepec en Cal y Canto.

Na 158 dagen van protest vielen eenheden van de politie, de veiligheidsdiensten en paramilitairen op last van gouverneur Ulises Ruiz Ortiz de demonstranten aan. Precies op het moment dat het ultimatum verliep dat de Asamblea Popular de los Pueblos de Oaxaca (APPO) aan Ortiz had gesteld. De APPO eist het aftreden van de corrupte en autoritaire gouverneur van Oaxaca.

Arrestaties

Op 22 mei demonstreerden 60.000 leraren in Oaxaca voor betere arbeidsomstandigheden. Om hun eisen kracht bij te zetten, bezetten zij het stadscentrum. Op 14 juni gaf de gouverneur van Oaxaca opdracht tot een gewelddadige en mislukte ontruiming. Als antwoord daarop voegde de Asamblea Popular de Pueblos de Oaxaca (APPO), een bundeling van 350 sociale organisaties, zich bij het protest.

De APPO eist een einde aan de golf van politieke moorden op sociale activisten en het vertrek van de corrupte gouverneur Ulises Ruiz. In de deelstaat Oaxaca is sprake van een systematische schending van de mensenrechten door politie en paramilitaire groeperingen, gesteund door de regerende PRI-partij.

Op 27 oktober ontruimde de politie het permanente actiekamp voor het gouvernementsgebouw. Volgens de krant La Jornada werden de demonstranten met harde hand verwijderd en achtervolgd door de politie. Er komen ook berichten binnen over aanhoudingen van actievoerders en APPO-leiders door de Federale Inlichtingendienst (AFI). De AFI heeft een vliegtuig met honderd agenten naar het gebied gestuurd.

Doodseskaders

Bovendien heeft de APPO inmiddels een klacht ingediend tegen de verdwijning van ten minste vijftig leraren. Deze mensen namen deel aan een sitdown-staking voor het kantoor van Ruiz Ortiz. De APPO houdt leden van de politie en de PRI, de partij van Ruiz Ortiz, verantwoordelijk.

Enkele dagen geleden werden documenten openbaar gemaakt waarin staat dat de PRI zal ingrijpen indien de federale regering geen maatregelen neemt. De PRI zou dan zelf 'de noodzakelijke maatregelen en acties ondernemen om de rust, de rechtstaat en de sociale vrede te herstellen.'

Paramilitairen beschieten demonstranten

Vooral in Santa Lucia, waar sympathisanten van de APPO zich verzameld hadden, was het geweld bloederig. Vanuit een huis werd in het wilde weg op de actievoerders geschoten. APPO-leden blokkeerden daarop de toegang tot het huis met een vrachtwagen, en verdedigden zich met stenen. Even later werden zij echter ook onder schot genomen door regeringstroepen en paramilitairen van de PRI.

De krant Noticias de Oaxaca meldt over bewijzen te beschikken dat leiders van de PRI sicarios (doodseskaders) rekruteren om de leraren en leiders van de APPO het centrum van de stad uit te jagen. Volgens de krant zijn er speciale zwaarden gesmeed uit een donatie van ijzer door Argeo Aquino Santiago, een bekende PRI-ista en ex-staatssecretaris.

Tegelijkertijd zouden, zo meldt deze krant, de paramilitairen 2.500 traangasbommen en 'oorverdovers' in bezit hebben om mensen te desoriënteren en paniek te zaaien. Alle wapens zouden gereed staan in een opslag waar men de sicarios (huurmoordenaars –red.) contracteert en instructies geeft.

Vervolging

Brad Will, de New Yorkse cameraman, stond de beschieting van burgers te filmen toen hij getroffen werd door twee kogels, één in zijn borst en de ander in zijn buik. Hij werd door collega's en omstanders naar een veilige plek geloodst terwijl het schieten voortduurde. Hij overleed op weg naar het ziekenhuis.

Brad Will was documentairemaker voor het onafhankelijke persbureau Indymedia. Hij deed verslag van landbezettingen in Brazilië, boerenopstanden in Bolivia en acties in Argentinië. Sinds oktober verbleef hij in Oaxaca om de strijd van de stadsbevolking en de docenten in beeld te brengen. Hij legde ook de desinformatie door de commerciële media vast, en de repressie door politie en paramilitairen. Zijn laatste artikel, getiteld Death in Oaxaca, bericht over de dood van Alejandro Garcia Hernandez op de barricaden van Oaxaca.

Een fotograaf van de krant Milenio werd tijdens de beschietingen in zijn voet getroffen. De fotograaf van El Universal werd beschoten door gewapende mannen, maar bleef ongedeerd. De moorden en het niet aflatende geweld tegen journalisten maken duidelijk dat gouverneur Ulises Ruiz Ortiz en de Mexicaanse regering proberen de repressie tegen de protestbeweging in Oaxaca verborgen te houden en de onafhankelijke media de mond te willen snoeren.

Federale troepen

In de avond van zaterdag 29 oktober stuurde de Mexicaanse president Vicente Fox federale veiligheidstroepen naar Oaxaca, om 'de orde te herstellen'. De troepen van de Federale Preventieve Politieafdeling (PFP) hebben zondag een groot deel van Oaxaca ingenomen, waaronder het centrale plein van de stad, het Zocalo. De APPO riep op zich geweldloos te verweren tegen de ontruiming. Op het Zocalo stonden tienduizenden mensen tegenover de ME-linies. Er werden leuzen gescandeerd.

Betogers proberen een politievoertuig tegen te houden

Tijdens de confrontaties op zondag 30 oktober zijn opnieuw twee doden gevallen. Roberto López Hernández, medewerker van het Instituut voor Sociale Zekerheid, en de verpleger Jorge Alberto Beltrán. Beltran werden doodgeschoten op een brug nabij het Technologisch Instituut.

De brug werd, volgens de persberichten van de APPO, op dat moment door zo'n 40.000 mensen verdedigd. Beide demonstranten zouden zijn getroffen door politiekogels. Andere bronnen melden de (onbevestigde) dood van een 15-jarige demonstrant die zou zijn getroffen door een traangasgranaat.

Vooralsnog lijken de veiligheidstroepen hun opmars gestaakt te hebben. Op veel plekken bevinden zich nog bemensde barricaden. Een groot deel van de inwoners van Oaxaca blijkt ook nog steeds achter de demonstranten te staan.

Werkhervatting

De lerarenvakbond onderhandelt op dit moment met de regering over een mogelijke werkhervatting. Toch houdt de APPO vast aan haar eisen. Men eist de vrijlating van de gevangenen, intrekking van de arrestatiebevelen tegen de leiders van de beweging, schadeloosstelling voor de familie van de doden en gevangenen en veroordeling van de verantwoordelijken voor de onderdrukking.

De belangrijkste eis blijft echter het aftreden van gouverneur Ulises Ruiz Ortiz. Volgens de laatste berichten (31 oktober) wordt nu ook vanuit het Mexicaanse parlement druk uitgeoefend op Ruiz Ortiz om op te stappen.

De APPO heeft de hoogste staat van paraatheid uitgeroepen vanwege het aanhoudende politie-optreden tegen de beweging. De organisatie roept op tot een vreedzame burgeropstand op 1 december als Ulises Ruiz niet ingaat op hun eisen. Op die datum wordt de nieuwe Mexicaanse president Felipe Calderon geïnstalleerd. Men verwacht dat ook hij zal teruggrijpen op de wapens om de beweging uiteen te drijven. De leus van de APPO is: 'Als Ulises niet vertrekt, komt Calderon er niet door'.

Dit artikel is afkomstig van de website van Noticias. Lees over de doelstellingen en organisatie van de APPO, het interview met APPO-woordvoerster Florentino Lopez Martinez.