Ravage Digitaal 21 oktober 2006 Print deze pagina

Eerdere artikelen:

23-07-11
'Dylan is gek'
09-07-11
Rietveld studenten imponeren
28-06-11
De Navo-oorlog in Libië: desastreus, illegaal en mislukt
04-06-11
Geef games niet de schuld
21-05-11
Is cultureel verweer wenselijk?
04-05-11
Stenografen van de macht
17-04-11
Waar Abraham de mosterd haalt
01-04-11
Rust en frust langs de kust
04-03-11
‘Evacuatie’ Nederlander in Libië verkiezingsstunt?
23-02-11
Dagen van dicatator Khadafi zijn geteld
22-02-11
Captain Beefheart / Don Van Vliet (1941-2010)
01-02-11
Afghanistan in gerommeld!
30-01-11
Beelden van bezetting
18-01-11
Goededag meneer Cohen
13-01-11
Britse agent was zes jaar activist
02-01-11
De oorsprong van de geitenneuker
28-12-10
Twitteren op de vulkaan
21-12-10
De wereld na WikiLeaks' Cablegate
08-12-10
Lennon komt weer tot leven
04-12-10
Elektroshock voor verwarde politici
30-11-10
Media dienen Wikileaks te wikken en wegen
23-11-10
Werkt Google voor jou of werk jij voor Google?
09-11-10
Versoepelde Tabakswet een nog groter gedrocht
28-10-10
Slagveld Uruzgan
21-10-10
Zoektocht naar échte hulp
05-10-10
Zwarte Blok slaat de plank mis
27-09-10
Een goed georganiseerde leugen
14-09-10
Geachte heer Hirsch Ballin,
02-09-10
Oorlog als er vrede dreigt
30-08-10
'Media leiden aan Ninja Turtle-syndroom'
24-08-10
Clash oude en nieuwe media
20-08-10
Wij zijn de (kwaliteits)media spuugzat!
12-08-10
Moratorium bepleit voor verarmd uranium
06-08-10
Censuur in Nederland
17-07-10
Het neoliberale drama
01-07-10
Kirgizië: Geschiedenis van identiteiten
15-06-10
Schreeuw om aandacht van een loyale ambtenaar
05-06-10
De prinsbedelaar en de kindermoordenaars
29-05-10
Beste STEMGERECHTIGDE
26-05-10
Tweeverdieners die erbij willen horen
15-05-10
Raad vertilt zich aan de hulp
24-04-10
Gastvrij Nederland anno 2010
31-03-10
Repressie neemt toe in Rusland
27-03-10
Het individu versus de staat
19-03-10
'Poetin stap op!'
05-03-10
Gooise carrièrejagers veroveren
De Pijp
23-02-10
Afghanistan: Gemilitariseerde hulp verkeerd besteed
18-02-10
Politieke onrust duurt voort in Oekraïne
11-02-10
De opkomst van een gargantueske staatskleptocratie
30-01-10
Keizer zonder kleren
27-01-10
Hoge en lage cultuur revisited
22-01-10
WRR neemt hulp op de schop
16-01-10
De laatste utopie van het Vrije Westen
06-01-10
Zestig keer zestig is een uur
31-12-09
Verschuivende Verantwoordelijkheden
25-12-09
Credo van een geboren wereldverbeteraar
12-12-09
De puzzel van West Point
05-12-09
RedRat, terug van weggeweest
14-11-09
Oorlog op het Internet
05-11-09
Media laten Balkenende te gemakkelijk wegkomen
27-10-09
Politiek moet nog wennen aan het burgerinitiatief
18-10-09
Populair Gezelschapsspel
12-10-09
De Nobele Obama
11-10-09
De oorlog van 3 biljoen
01-10-09
Charimarktlectuur: Geen boodschap aan de crisis
26-09-09
Danziger Vrijhaven: Status Aparte
20-09-09
Den Haag fouilleert maar wat
15-09-09
Motief aanslag Karst T. ongewis
12-09-09
Singer legt de armen aan het financieel infuus
09-09-09
RID richt vizier weer op Amsterdamse krakers
04-09-09
60 Jaar NAVO: van defensie- naar interventiemacht
22-08-09
Gekmakende bureaucratie
19-08-09
Een Belgische droom
16-08-09
'Shelter skelter'
09-08-09
Schiphol brandt door
07-08-09
Voedselproductie voorname oorzaak klimaatverandering
20-07-09
Het keurige protest van de participatie-elite
15-07-09
Spirituele politiek
12-07-09
Simon op weg naar weg (on his way to away)
07-07-09
Prins heeft bij de bank een goddelijke taak
03-07-09
Weerbare moslims
30-06-09
Nederland verkwanselt openbaarheid
27-06-09
Veel vrouwen bij protesten in Iran
16-06-09
Toekomst Lissabonverdrag in handen Duits hof
11-06-09
Op weg naar een gezonde economie
05-06-09
Nieuwe strijd om het IJmeer
29-05-09
Heleen Mees, strijdster tegen het rijk der machtelozen
22-05-09
Vreemdelingenbeleid Italië verontrust
19-05-09
Kleine Geschiedenis van de Moraal
09-05-09
Bananenrepubliek Leiden
03-05-09
De Culturele Evolutie
30-04-09
Nationalist mag geen dierenvriend zijn
26-04-09
'Voer actie tegen ontwikkelingshulp'
23-04-09
Red de havenloodsen
18-04-09
RVF: Aanzetten tot stadsguerrilla
13-04-09
De keizer en de astroloog
10-04-09
Proces oorlogsmisdadiger Scheungraber
04-04-09
'Wereld van Obama niet kernwapenvrij'
31-03-09
'Dierenactivist is geen terrorist'
27-03-09
Het Europees mandaat van Els de Groen
24-03-09
Verheerlijking van de oorlog
20-03-09
Slimme energiemeter schendt privacy
17-03-09
Leven achter tralies
12-03-09
Het HCZ-gebouw zit al vol
08-03-09
Hond Vla luidde drama Vrankrijk in
05-03-09
Afscheid van een stadssjamaan
03-03-09
Stop gratis 'meidenprik'
02-03-09
Het spel om de knikkers
27-02-09
Krakers met groen-zwarte vingers
24-02-09
Pleidooi voor verzoening met Aboriginal-stam
21-02-09
Bedrijven in dienst van de Israëlische bezetter
17-02-09
Pessimist tegen wil en dank
10-02-09
Raad van State kraakt wetsvoorstel kraakverbod
07-02-09
Sublieme Digitale Sensatie
30-01-09
We beveiligen ons suf en schieten er niets mee op
27-01-09
Vrankrijk: Lichtpunt bij gedwongen sluiting
24-01-09
België voedt militaire industrie Israël
20-01-09
Richtingenstrijd onder Obama voortgezet
18-01-09
Linkse kritiek op moslimfundamentalisme groeit
10-01-09
De Achterhuisdoctrine
05-01-09
Russisch gasconflict draait om meer dan dollars
04-01-09
Europa de straat op voor Palestijnse zaak


Archief 2008


Archief 2007

Archief augustus - december 2006


Archief januari - juli 2006

www.ravagedigitaal.org

Nanotechnologie rampscenario?

Voor het eerst discussieerden burgers en hun organisaties volop mee in een debat over nanotechnologie, waar tot voor kort voornamelijk deskundigen en beleidsmakers bij betrokken waren. De conferentie, waar een zestigtal maatschappelijke organisaties van zeer verschillende pluimage aan deelnam, was georganiseerd door het Platform Gezondheid en Milieu.

door  Platform Gezondheid en Milieu

We staan aan het begin van een nieuwe industriële revolutie. Alles wat wij doen kan sneller, beter en goedkoper. Nanotechnologie is het toverwoord om de poort te ontsluiten naar onbegrensde mogelijkheden. Zal het met nanotechnologie lukken om honger, armoede, ziekte en milieuvervuiling een halt toe te roepen? Of proberen we weer eens slimmer te zijn dan goed voor ons is en is de geest uit de fles?

Nanotechnologie is knutselen met moleculen en atomen. Zo worden structuren gemaakt, die in de natuur niet voor komen, met nieuwe materiaaleigenschappen. Ook kunnen er zo machines en gereedschappen worden ontwikkeld op ongekend kleine schaal, die complexe taken kunnen uitvoeren.

Nanorevolutie

Het spectrum van mogelijke toepassingen is zeer breed en raakt aan letterlijk alle levensterreinen. Wat te denken van een microchip die het netvlies kan vervangen, compleet met minuscule elektroden die worden aangesloten op de oogzenuw? De blinden zullen weer kunnen zien en de doven horen.

Nanomaterialen veroveren de wereld in rap tempo. Ze worden bijvoorbeeld al toegepast in sportartikelen, autobanden, vlekkenwerende kleding, cosmetica en coatings. Er zijn allerlei medische toepassingen in ontwikkeling. Er zijn ook grote mogelijkheden voor duurzame materialen, milieureinigingssystemen en energiebesparing. De EU steekt miljarden euro's in het onderzoek naar nano.

Maar nano heeft ook een duistere kant. Met hetzelfde gemak waarmee je slimme medicijnen kunt ontwerpen, zou je bijvoorbeeld wapens kunnen maken, onzichtbaar voor het blote oog, maar net zo dodelijk als een revolver. Nog verontrustender is de bevinding dat nanodeeltjes onverwachte schadelijke eigenschappen kunnen hebben, mogelijk omdat zij kunnen interacteren met microstructuren in het lichaam. Er zijn al schadelijke effecten van nanoproducten op waterorganismen gemeld.

Op initiatief van het Platform Gezondheid en Milieu kwamen op 19 oktober in Utrecht tal van maatschappelijke organisaties bijeen voor een debat. Op de conferentie 'Nanorevolutie: Beter dan moeder natuur of rampscenario?' werd er gediscussieerd over de medische toepassingen, de gevolgen voor de arbeidsomstandigheden en het milieu.

Schade

Nanodeeltjes zijn deeltjes waarvan de doorsnee wordt gemeten in nanometers. Duizend nanometer is één micrometer, en duizend micrometer is één nanometer. Ze kunnen ons lichaam binnenkomen via het milieu (lucht, water, voedsel), via blootstelling op het werk, of door het gebruik van consumentenproducten of medische toepassingen.

Nanodeeltjes komen in de natuur voor, maar kunnen ook ontstaan door menselijke activiteiten. Bijvoorbeeld in de vorm van fijn stof in diesel-uitlaatgassen, en de grondstoffen carbonzwart en titaanwit. Hiervan is bekend dat ze meer schade aanrichten naarmate de deeltjes kleiner zijn. Het gaat hier om niet of slecht oplosbare stoffen, die bovendien vaak een lange levensduur hebben in het milieu. Veel van deze stoffen gelden als niet giftig en mogen daarom te pas en te onpas worden gebruikt voor allerlei producten.

In het lichaam kunnen ze ontstekingsreacties oproepen. Zulke processen kunnen leiden tot longproblemen, allergieën, levensbedreigende hart- en vaatziekten, darmproblemen, bijvoorbeeld de ziekte van Crohn. Omdat nanodeeltjes ook in de hersenen kunnen doordringen is het denkbaar dat zij de kans op Alzheimer of Parkinson vergroten.

Het mechanisme is vergelijkbaar met dat van veel chemische stoffen (oxidatieve stress), maar is niet zonder meer op te hangen aan de hoeveelheid stof, wel aan deeltjesgrootte en aantallen. Dat hangt waarschijnlijk samen met het grotere contactoppervlak dat vele ultrakleine deeltjes samen hebben, vergeleken met dezelfde hoeveelheid stof in minder fijn verdeelde vorm.

Daarmee is niet gezegd dat de risico's van nano kunnen worden gelijkgesteld aan de risico's van ultrafijn stof. De vorm van de deeltjes is namelijk ook van belang. Juist de nieuwe materialen kunnen uit ultrakleine deeltjes bestaan met volslagen nieuwe vorm en daardoor misschien met allerlei onverwachte eigenschappen. De schadelijke eigenschappen van een stof als asbest hebben in de eerste plaats te maken met de vorm: zeer dunne en relatief lange vezels. Er bestaan nieuwe nanomaterialen, die qua vorm overeenkomen met asbest.

Regelgeving

Potentieel schadelijke nanoproducten hebben geen plaats in de regelgeving. Die houdt immers geen rekening met oppervlakte of vorm van deeltjes. Milieudeskundige Lucas Reijnders vindt dat er voldoende aanleiding is om producten met bewezen schadelijke effecten voor mens en milieu waarvan het nut twijfelachtig is te verbieden. Zoals een wasmachine, die zilverdeeltjes van nanoformaat produceert om bacteriëngroei en zweetluchtjes te bestrijden. Of zonnebrandcrème die huidkanker kan veroorzaken.

Ook de vakbeweging vraagt om regels, zeker daar waar mensen kans lopen op beroepsmatige blootstelling. Maar Martijn Beekman, beleidsambtenaar bij het ministerie Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM), ziet weinig in regelgeving. Regels en wetten lossen volgens hem vaak niets op, zeker als ze moeilijk te handhaven zijn.

Op dit punt vindt hij de vakbeweging lijnrecht tegenover zich. Regels, aldus Wim van Veelen van het Bureau Beroepsziekten FNV, zijn belangrijk, óók als ze overtreden worden. Werknemers kunnen zich erop beroepen en als we de regulatie aan de markt overlaten, nou dan weet je op voorhand wat je krijgt. Het resultaat zal ons niet bevallen.

De milieuorganisaties zijn het hier roerend mee eens. De problemen met chemische stoffen komen niet door een teveel aan regels, maar door een tekort. Juist in tijden van onzekerheid over mogelijke schade door nieuwe technologieën draagt de overheid een grote verantwoordelijkheid. Verder weet Lucas Reijnders te melden dat ook het bedrijfsleven meer en meer om regels vraagt. Zonder regelgeving kunnen ze moeilijk verder; men moet weten waaraan men zich te houden heeft.

Communicatie en educatie

Alle deelnemers aan het symposium hechten groot belang aan communicatie en educatie. Maar daar houdt de eensgezindheid op. Cees Smit van de Nederlandse Consumenten en Patiënten Federatie vindt het voldoende om te communiceren met sleutelfiguren en de achterban te informeren, naarmate de behoefte daaraan groeit. Wel heeft hij door de heldere voordrachten van de sprekers, met name door professor Donaldson, een duidelijker idee gekregen over mogelijke knelpunten.

De vakbeweging moet belangen van werkgelegenheid afwegen tegen de gezondheid van werknemers. Het afschaffen van dieselmotoren, zoals sommige deelnemers voorstaan, is geen optie, maar blootsteling aan allerlei nieuwe materialen met onbekende effecten ook niet. Wanneer moet je polderen en wanneer moet je de mensen de straat op zien te krijgen, dat is de vraag.

Alex de Meijer van Milieudefensie ervoer tijdens de campagne 'chemische stoffen' dat het bijzonder lastig is dat je niet kunt zeggen dat stoffen schadelijk zijn, maar dat ze schadelijk zouden kúnnen zijn. Daar kunnen mensen niks mee.

Zijn collega van de Duitse zusterorganisatie valt hem bij: het is het beste om concrete voorbeelden te nemen, zoals de wasmachine met nanozilver. Dan kun je de boodschap aan de man brengen. Schandalen hebben we nodig, voegt Alex de Meijer eraan toe. Daar houden anderen minder van, je moet schandalen en het bijbehorend menselijk leed juist zien te voorkomen.

Burger

Maureen Butter van het Platform Gezondheid en Milieu, die deze bijeenkomst samen met ex-wetenschapswinkelier Annemarie van de Vusse heeft georganiseerd, merkt op dat het niet betrekken van burgers bij het debat van weinig respect getuigt en hun vermogen tot oordelen. Deze dag zelf, waar een breed scala aan maatschappelijke organisaties aanwezig was, bewijst immers dat burgers uitstekend kunnen discussiëren over een complex onderwerp als nanotechnologie.

Ook al wisten de meesten aan het begin van de conferentie weinig tot niets van nanotechnologie, ook al is het onderwerp ingewikkeld, veelomvattend en omgeven met wetenschappelijke onzekerheden. De rijkdom en de kwaliteit van de discussie die gevoerd is, bewijst het.

Maar het moet niet zo zijn dat je eerst een halve studie moet doen om mee te kunnen praten. Nanotechnologie is een deel van ons leven aan het worden, burgers hebben het recht om erover mee te praten en betrokken partijen doen er goed aan om burgers te betrekken bij de maatschappelijke discussie door de informatie voor hen toegankelijk te maken. Ook kunnen ze maar beter goed luisteren naar de vragen, zorgen en aanbevelingen van burgers en hun organisaties.

Een uitvoerig verslag van deze dag zal binnenkort gepubliceerd worden op de website van het Platform Gezondheid en Milieu. Lees ook het eerder op de website van Ravage gepubliceerde artikel 'De nanorevolutie'.

- - - - - - - - - - - -

.

.


.

 

Naar boven

 

 

Zwarte Kat

 

 

 

hghg