Begin deze maand is de 43-jarige Aleksandr Litvinenko in een Londens eethuisje vergiftigd. Hij ligt momenteel op de intensive care van een ziekenhuis. Litvinenko was bezig aan een onderzoek naar de moord op de Russische journaliste Anna Politkovskaja.

door  Vadim Donetsky

Aleksandr Litvinenko

De politie in Londen is een onderzoek gestart naar de mogelijke vergiftiging van de voormalige Russische spion Aleksandr Litvinenko. De 43-jarige oud-KGB'er, een prominent criticaster van de Russische president Poetin, ligt nu in het ziekenhuis van het Londense University College en wordt bewaakt door lijfwachten.

Litvinenko zou op 1 november in een Japans eethuis met rattengif vergiftigd zijn. Volgens The Sunday Times en Sky News zijn z'n nieren en beenmerg beschadigd, heeft hij zijn haar verloren en moet hij geregeld braken. Hij zou gediagnosticeerd zijn met een overdosis van het giftige thallium, dat ook wordt gebruikt als rattengif.

Litvinenko had gedineerd met een Italiaanse man die beweerde informatie te hebben over de moord op de kritische Russische journaliste Anna Politkovskaja, die door Litvinenko wordt onderzocht. Politkovskaja werd op 7 oktober in Moskou doodgeschoten, De daders zijn nog voortvluchtig. Het staat niet vast dat de Italiaan iets met de vergiftiging te maken heeft.

Kolonel

Aleksandr Valterovitsj Litvinenko werd in 1962 geboren in Voronezj in de voormalige Sovjet-Unie. Na een middelbare schoolopleiding ging hij in 1980 in militaire dienst en maakte in het leger een carrière van soldaat tot luitenant-kolonel. Vanaf 1988 was hij werkzaam op de afdeling contraspionage van de geheime dienst KGB.

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 trad Litvinenko toe tot de generale staf van de FSB, de opvolger van de KGB. Binnen de generale staf was hij gespecialiseerd in contraspionage en de strijd tegen de georganiseerde misdaad, die in de eerste helft van de jaren '90 streed om de macht in Rusland.

In 1997 werd Litvinenko overgeplaatst naar de afdeling voor de analyse van criminele organisaties als operationeel officier en werd hij plaatsvervangend hoofd van de zevende afdeling van de FSB. Tijdens een persconferentie in november 1998 kwam hij met openlijke kritiek op de leiding van de FSB en onthulde een aantal illegale opdrachten die hij had verstrekt.

In maart 1999 werd hij gearresteerd op basis van, volgens sommigen, valse beschuldigingen en gevangen gezet in de beruchte FSB-gevangenis Lefortovo in Moskou. In november 1999 werd hij vrijgesproken, maar meteen na de vrijspraak opnieuw gearresteerd door de FSB op basis van weer andere beschuldigingen.

Politiek asiel

Premier Poetin, die in 1975 zijn carrière bij de KGB begon, was in die tijd hoofd van de FSB. Litvinenko beweerde onder meer dat de FSB achter de aanslagen op appartementencomplexen in Moskou in 1999 zat, die aan driehonderd mensen het leven hebben gekost en de aanleiding vormden voor de tweede Tsjetsjeense oorlog.

De vermoorde Russische journaliste Anna Politkovskaja

In 2000 werd hij opnieuw vrijgesproken en vrijgelaten na het tekenen van een verklaring dat hij het land niet zou verlaten. Een derde zaak tegen hem was in voorbereiding. Hij verliet samen met zijn gezin langs illegale weg de Russische Federatie en kwam in Londen terecht in het wereldje van de Russische dissidenten. Sinds mei 2001 heeft hij politiek asiel in Groot-Brittannië.

Vanuit Groot-Brittannië zette Litvinenko zijn strijd voort tegen de Russische autoriteiten en de FSB in het bijzonder, daarbij gesteund door collega-dissidenten die in Londen verblijven. Zoals Boris Berezovsky, spin in het web van de georganiseerde kritiek op Poetin c.s. Zo bekritiseerde Litvinenko de aanpak van het gijzelingsdrama in Beslan. Ook de moord op Anna Politkovskaya had zijn bijzondere aandacht.

Op 1 november 2006 werd Aleksandr Litvinenko uitgenodigd om naar een Londens restaurant te komen door een zekere Mario Scaramella. Scaramella deelde Litvinenko mee dat hij vertrouwelijke informatie had over de mogelijke moordenaars van Politkovskaya.

Scaramello is een Italiaan die volgens sommige bronnen nauwe zakelijke relaties zou onderhouden met FSB-directeur Kolmogorov en een aantal malen op bezoek zou zijn geweest bij de Moskouse Loebjanka, het hoofdkwartier van de FSB. Als een van de leiders van de FSB was Kolmogorov aan het eind van de jaren '90 belast met de 'operatieve acties' tegen Litvinenko.

De auteur is werkzaam voor Insudok, het informatie- en documentatiecentrum over de voormalige Sovjet-Unie en de landen van het GOS.

- - - - - - - - - - - -