Print
deze pagina 
Asielzoekers bevolken kerken in België
Duizenden uitgeprocedeerde asielzoekers hebben de afgelopen weken onderdak gevonden in Belgische kerken. Van hen zijn er zo’n 160 in hongerstaking gegaan. Ze hopen zo de regering over te halen alsnog een verblijfsvergunning te verlenen. De betrokkenheid van de katholieke kerkgemeenschap en de steun van het Vaticaan brengen het paarse kabinet ernstig in verlegenheid.
Kerkasiel
in de kapel van de Sint Egidiusgemeenschap
in Antwerpen
Met al meer dan twintig deelnemende kerken verspreiden de kerkbezettingsacties van uitgeprocedeerde asielzoekers zich als een olievlek uit over België. De “sans papiers” ofwel “mensen zonder papieren” hopen zo de liberale minister Patrick Dewael (Binnenlandse Zaken) over te halen snel een positief besluit te nemen over hun dossiers. Kerken en een moskee in onder meer Brussel, Gent, Antwerpen, Charleroi en Luik stellen hun deuren open.
Honderden asielzoekers drongen eerder deze week de Antwerpse kapel van de Sint-Egidiusgemeenschap binnen. Die bleek al snel te klein voor de vele sans papiers die de kerk als hun laatste toevluchtsoord beschouwen. Daarop werd besloten de kapel tot 15 mei voor een dertigtal mensen open te stellen. De overblijvers kunnen zich op een wachtlijst inschrijven . Er blijft een vaste kern van UDEP, de unie van mensen zonder papieren, in de kapel aanwezig.
De sans papiers en asielzoekers willen met hun acties “resoluut en vastbesloten tonen dat ze waardig en legaal in België willen leven”, aldus UDEP, een vereniging voor de verdediging van mensen zonder papieren. UDEP bekritiseert België om zijn “willekeurige” regularisatiebeleid. De Belgische regering heeft nog geen formele reactie gegeven op het kerkasiel, maar lijkt niet van plan in te gaan op de eisen.
Hongerstaking
De meeste asielzoekers die naar België komen zijn economische vluchtelingen. Volgens de wet krijgen ze tijdelijke papieren in afwachting van een definitief besluit over hun status. Officieel moet die beslissing binnen drie jaar vallen. Als het langer duurt, krijgen de betrokkenen hun verblijfspapieren zonder meer. Dit wordt in België regularisatie genoemd.
De praktijk laat echter veel te wensen over. Soms laat de regularisatie wel tien jaar op zich wachten, het lijkt waarempel Nederland wel. Ook zijn de criteria waaraan de asielzoekers moeten voldoen niet openbaar. De hele toelating lijkt daardoor volstrekt willekeurig, aldus protesterende hulporganisaties.
Mensen
sans papiers betogen op 21 april in Brussel
De acties zijn inmiddels uitgebreid naar moskeeën. Ook de Universiteit van Luik opende haar deuren omdat de nabijgelegen kerk in Glain te klein bleek. De Antoniuskerk in Gent is het centraal meldpunt. Daar hebben vierduizend asielzoekers zich laten registreren. Inmiddels zijn ook tegenacties in gang gezet. De Vlaams-nationalistische beweging Voorpost voerde in de Sint Baafskathedraal van Gent actie tegen de asielzoekers.
Op tal van plaatsen zijn hongerstakingsacties uitgebroken. Zoals in het asielcentrum in Bevingen bij Sint-Truiden waar sinds maandag niet meer gegeten wordt. Ook in de Notre Dame de la Lumière in Glain (Luik) weigeren 23 mensen al een tiental dagen te eten. In het Klein Kasteeltje, een asielzoekerscentrum in Brussel, zijn sinds maandag veertig bewoners in hongerstaking.
Minister Dewael van Binnenlandse Zaken beschouwt het middel hongerstaking als een chantagemiddel waarvoor de regering nimmer voor door de knieën gaat. “De meeste vreemdelingen die momenteel in de kerken actie voeren om een verblijfsvergunning te krijgen, komen niet in aanmerking voor een regularisatie”, aldus Dewael. Vorig jaar werden 5.000 mensen geregulariseerd, maar dat waren voornamelijk gezinnen met kinderen die reeds drie jaar op een beslissing in hun asielprocedure wachten. “Dat zijn niet de mensen die nu in de kerken zitten.”
Burgerinitiatieven
De beweging van ‘mensen zonder papieren’ UDEP (Union pour la Défense des Sans-Papiers) kan beschouwd worden als de pionier van het kerkasiel. Eind vorig jaar trokken 130 mensen zonder papieren zich terug in de kerk van Sint-Bonifacius in Elsene. Na een hongerstaking en de mediagenieke steun van een gepensioneerde vakbondsmilitant kregen ze van minister Dewael eindelijk hun papieren. Al heel snel volgden er meerdere initiatieven voor kerkasiel.
De UDEP schreef met de hulp van twee advocaten van Progress Law een wetsvoorstel voor een humaner asielbeleid. Dat voorstel zou het mogelijk maken om mensen zonder papieren te regulariseren op basis van precieze criteria. Nu blijft regularisatie de bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael zonder wettelijk vastgelegde criteria. UDEP wil ook mensen zonder papieren regulariseren die duurzame banden hebben opgebouwd met België. Eind februari dienen de Franstalige partijen Ecolo en PS wetsvoorstellen in die voor een groot gedeelte gebaseerd lijken op het UDEP-voorstel.
Op 15 februari dit jaar kreeg het actiecomité Hoop op Papieren (HOP) heel wat mensen op de been in Antwerpen. Drijvende kracht achter HOP is de Sint Egidiusgemeenschap, een wereldwijde christelijke lekenbeweging die ook in Antwerpen actief is. HOP komt op voor een humaner amnestiebeleid en krijgt de steun van de Antwerpse bisschop Mgr. Van den Berghe en van het hoofd van het Katholiek Onderwijs, Mieke Van Hecke. HOP verlangt regularisatie van degenen die al drie jaar in procedure en voldoende ingeburgerd zijn.
Op 4 april stelde ook het Forum Asiel en Migratie (FAM), een breed netwerk van sociale organisaties, voor om duidelijke criteria op te nemen in de wet. Ook het FAM wil mensen zonder papieren regulariseren als ze kunnen bewijzen dat ze duurzame banden hebben opgebouwd met België of als hun procedure veel te lang duurt. Op een persconferentie riep FAM de parlementsleden zelfs op om tegen de wijziging van het 'regularisatie-artikel' 9.3 van de Vreemdelingenwet te stemmen.
Hervorming
Met de op 21 april jl. door het kabinet-Verhofstadt goedgekeurde wijziging van het regularisatiebeleid wil de paarse regering asielzoekers alleen nog materiële steun geven. Nu ontvangt een groot deel nog financiële steun. Minister van Maatschappelijke Integratie Christian Dupont (PS) legt de laatste hand aan een hervorming van de manier waarop asielzoekers worden opgevangen.
De asielprocedure in België bestaat nu uit twee stappen. Een aanvraag moet eerst ontvankelijk worden verklaard. Daarna moet ten gronde beslist worden over de erkenning tot politiek vluchteling. Zolang een asielaanvraag nog niet ontvankelijk is verklaard, ontvangen de aanvragers alleen materiële steun en verblijven ze in open centra. Het gaat om centra van het Rode Kruis, het federaal agentschap Fedasil en zogenaamde lokale opvanginitiatieven die de gemeenten organiseren.
Zodra de asielaanvraag ontvankelijk is verklaard en ten gronde wordt onderzocht, krijgen asielzoekers financiële steun. Ze worden toegewezen aan een OCMW dat hun een leefloon betaalt. Sinds begin 2005 worden asielzoekers verspreid over 420 in plaats van 140 gemeenten. Die financiële steun behoort binnenkort tot het verleden. Dupont wil voortaan alleen nog materiële steun geven, ongeacht in welk deel van de procedure de asielzoekers zich bevinden. De plannen zijn op regeringsniveau al uitgebreid besproken en komen binnenkort in de ministerraad aan bod.
Bedoeling van de hervorming is onder meer de grote steden te ontlasten. Zij klagen al jaren dat heel wat OCMW's asielzoekers bij hen dumpen. De hervorming van de opvang hangt samen met de nieuwe asielprocedure van minister Dewael (VLD). Daardoor zal er binnen het jaar een uitspraak moeten zijn over de erkenning van asielzoekers. Dupont is naast die snelle procedure vooral bekommerd om een kwaliteitsvolle opvang.
Vaticaan
Intussen heeft de pauselijke nuntius, de diplomatieke vertegenwoordiger van het Vaticaan in België, ervan blijk gegeven dat hij de bisschoppen in hun asielacties volop steunt. Wat ze ook zullen beslissen. “De Kerk heeft altijd de zijde gekozen van de zwaksten. Dit probleem verdient een politieke oplossing'', aldus de nuntius. Het is hoogst uitzonderlijk dat de pauselijke nuntius zich publiekelijk uitspreekt. “De acties zijn humanitair terwijl de oplossing van de politici moet komen'', aldus de nuntius.
De gezaghebbende kardinaal Godfried Danneels echter, in de jaren negentig voorzitter van Pax Christi International, is van mening dat de Belgische bisschoppen hun kerken niet moeten openstellen voor uitgeprocedeerde asielzoekers om neutralisatie af te dwingen. “Uiteindelijk zijn kerken niet de oplossing voor het groeiende Belgische probleem van peuple sans papier“ (mensen zonder papieren), zei de woordvoerder van de kardinaal. “Hier is een politieke oplossing voor nodig.''
Danneels ging onlangs met een groep Belgische asielzoekers in gesprek op verzoek van de organisatie CRER (Coördinatie tegen de Razzia's, de uitwijzingen En voor Regularisatie). “Sommige priesters laten geen asielzoekers binnen. In Brussel is het bijvoorbeeld heel moeilijk om kerken bereid te vinden hun deuren open te stellen. Daarom hebben wij een gesprek met de kardinaal aangevraagd'', zegt Evalyne Dal van CRER. Danneels moest helderheid geven over het beleid van de kerk in deze kwestie.
Danneels liet weten dat de bisschoppen hun ogen niet mogen sluiten voor het menselijk leed van de vluchtelingen maar dat zij zich moeten beperken tot pastorale zorg. Toch moeten bisschoppen zelf beslissen of ze willen helpen of niet. De kardinaal ziet het kerkasiel als symbolische daad die de aandacht van de politiek vraagt. “Wij willen ons niet met politiek bemoeien maar het moet wel duidelijk zijn dat het probleem van deze mensen groot is'', aldus Geybels.