De
huidige Israëlische aanvallen en bezetting van Zuid-libanon leiden tot
een patstelling. Hezbollah kan en zal de opgelegde eisen niet inwilligen,
terugtrekking door Israël leidt tot gezichtsverlies. Hoe langer het conflict
voortduurt, hoe groter de kans dat ook strijders uit andere landen naar
Libanon zullen trekken en dat er zich, net als in Irak, Al Qaida-cellen
vestigen.
doorEd Hollants
Libanon
wordt momenteel platgegooid, zeker het deel waar in meerderheid sjiieten
wonen. "Voor elke raket die neerkomt in Israël bombarderen we tien
huizenblokken in de Dahiya-buurt in Zuid-Beiroet", aldus Brigadier
Generaal Dan Halutz, de Israëlische stafchef. "Niets is veilig in
Libanon, zo simpel is dat."
Het
Israëlische leger probeert Hezbollah, een politieke partij in het Libanese
parlement en een militante beweging van sjiitische moslims, te vernietigen.
In wezen is het dus een aanval op de sjiieten in Libanon. Net als in Gaza
met betrekking tot Hamas wordt de Libanese bevolking het leven zó zuur
gemaakt dat ze het wel na laat om ooit nog een groepering als Hezbollah
te steunen.
Bombardementen
op niet-sjiietische doelen moeten Libanon verdelen. De welgestelden en
moderne jongeren (Beiroet begon haar naam het Parijs van het Midden-Oosten
te worden weer waar te maken) zullen het voelen. Hiermee wordt geprobeerd
hen in de richting van het verzet en de strijd tegen Hezbollah te bewegen
waardoor de partij geïsoleerd raakt. Mocht er opnieuw burgeroorlog uitbreken
dan is dat altijd beter dan dat Hezbollah zich op Israël richt.
Vernietigingsdrang
De
aanval van Israël, die op 12 juli losbarstte, is al langer voorbereid.
De wijze waarop Israël momenteel reageert op een militaire actie van Hezbollah,
waarbij twee Israëlische militairen werden ontvoerd, heeft alles te maken
met het feit dat het Syrische leger inmiddels uit Libanon verwenen is.
Dat Libanon gepacificeerd wordt door een beperkte oorlog, met als doel
de uitschakeling van Hezbollah, is de volgende stap. Vervolgens kan er
een vredesverdrag met Libanon worden afgesloten.
De
Israëlische aanval kan ook gezien worden als onderdeel van de VS-strategie
voor het Midden-Oosten, die voor een belangrijk deel benoemd wordt als
'de oorlog tegen terreur'. Terwijl de meeste Libanese burgers aanvankelijk
de aanleiding van het conflict bij Hezbollah leggen, hetgeen op termijn
juist de positie van Hezbollah had kunnen ondermijnen, reageert Israël
met een zekere mate van een vernietigingsdrang dat het eerder lijkt dat
de rijen zich in Libanon sluiten dan dat er verdeeldheid ontstaat.
Israël
kan ook niet anders. Het land heeft zich altijd als doel gesteld een zo
groot mogelijk gebied te behouden met zo min mogelijke Arabische inwoners.
Het ontstaan van Israël op zich was al een gewelddadige verovering, waarbij
de oorspronkelijke Palestijnse bevolking deels verdreven en gevlucht is,
waarna zij niet terug kon keren. Tal van Palestijnse dorpen en steden
zijn in de vorige eeuw met de grond gelijk gemaakt. Dit kon alleen gebeuren
vanuit een superioriteitsgevoel en de beschouwing dat Arabische mensen
'nog net wel of net niet mensen' zijn.
Militaire
dominantie
De
geschiedenis leert dat Israël slechts met militair geweld kan overheersen.
Elk vredesoverleg kan niets anders inhouden dan een kritische beschouwing
van de eigen (ontstaans)geschiedenis en het ter discussie stellen van
de eigen zienswijze. En dat is momenteel nog vele bruggen te ver. In plaats
daarvan is er sprake van een steeds verder gaande vlucht naar voren met
gebruikmaking van militaire middelen. Wat dat betreft heeft het Israëlische
beleid veel weg van dat van het vroegere apartheidsregime in Zuid-Afrika.
Het
gevolg is dat de Israëlische politiek zich steeds verder beweegt richting
etnische zuiveringen en het letterlijk uitroeien van bevolkingsgroepen.
Israël kan geen enkele inbreuk op haar militaire dominantie dulden, want
in dat geval breekt er een discussie los onder de eigen bevolking waarin
de militaire dominantie op de lange termijn als niet langer houdbaar wordt
beschouwd en er dus naar daadwerkelijk overleg en vrede gestreefd moet
worden, die alle partijen recht doen.
De
poging om Hezbollah militair uit te schakelen en als beweging te verzwakken,
past ook prima in de strategie van de VS. Elke (politieke) kracht die
inbreuk maakt op de hegemonie van de VS moet onschadelijk gemaakt worden.
De al tientallen jaren verleende steun van de VS aan Israël, de zeer sterke
pro-Israël lobby (zowel een joodse als een christelijke lobby) in de VS
en de zionistische krachten onder de neo-conservatieven en de binnen de
regering Bush maken dat de VS meer dan ooit partij kiest. Israël wordt
gezien als voorpost van christelijk-joodse waarden en vrij ondernemerschap
in een duistere wereld.
Eén
ding is zeker. De kloof tussen Israël en de omringende landen wordt zo
nóg dieper en de racistische vooroordelen over en weer stijgen tot ongekende
hoogten. Al Qaida likt zijn vingers erbij af. Daarnaast is de oorlog in
Libanon volgend op die in Irak een nieuw voorbeeld van het vastlopen van
de modernste en sterkste militaire machten op relatief kleine guerrillabewegingen
die zijn ingebed in een bevolking. Deze oorlog toont ook aan dat de morele
principes waar het westen zich op baseert geen stuiver waard zijn, voor
degenen die daar nog aan twijfelden.
Kruistocht
Dagelijks
en doorlopend kan iedereen in de Arabische wereld de gevolgen van de bombardementen
op tv aanschouwen. Dit aspect wordt nauwelijks in de westerse media belicht
en de impact die het heeft wordt niet begrepen. Satellietzenders als al
Jazeera en al Arabya maar ook Hezbollah’s eigen tv-zender hebben een groot
aantal verslaggevers ter plekke en een enorme kijkdichtheid.
De
Amerikaanse steun aan Israël om de oorlog voort te zetten en met spoed
een groot aantal precisiebommen aan Israël te leveren, laat niets aan
duidelijkheid te wensen over. Dit gaat gepaard met een veel beter inzicht
en ruimere kennis bij de gemiddelde burger in Arabische landen over de
gebeurtenissen in het Midden-Oosten en de rol die Israël en de VS daarin
spelen, dan die de gemiddelde Westerse burger heeft.
Bin
Laden kan nu rustig achterover leunen in zijn grot, hij hoeft hier niets
meer aan toe te voegen. Veel Arabische burgers zullen opnieuw concluderen
dat er een christelijk-zionistische kruistocht tegen de Arabische landen
en de islam in gang is gezet. Er breken gouden tijden aan voor fundamentalistische
groeperingen en netwerken. De groei van deze groeperingen zal in landen
als Egypte, Syrië, Saoedi-Arabië en Jordanië verder toenemen en kan op
den duur tot ware volksbewegingen uitgroeien, die proberen de macht over
te nemen of de landen te destabiliseren.
Dit
alles heeft in onze samenleving ook zijn weerslag op allochtonen met een
islamitische achtergrond, die zich toch al tweederangsburger voelen en
meer en meer klem komen te zitten tussen twee kampen. Ook zij kijken naar
de satellietzenders, hebben familie in de landen waar zich conflicten
afspelen en hebben meer kennis over de situatie aldaar dan autochtonen.
Onbegrip en frustratie zoeken een uitweg.
De
meeste terreurdeskundigen stellen dan ook dat de strijd tegen het terrorisme
uiteindelijk moet gaan om de heart and minds van de burgers in
plaats van het toepassen van massief militair geweld. Juist deze strijd
verliezen Israël, de VS en in hun kielzog vele Westerse landen in een
groot deel van de wereld.
Burgerdoelen
Oorlogsmisdaden
lijken in het huidige conflict tussen Israël en Hezbollah eerder norm
dan uitzondering. Hetzelfde beeld zie je in Irak tussen de VS en de verzetsgroeperingen.
Wordt de eigen oorlogsmisdaad niet zo benoemd maar als een noodzakelijk
kwaad voorgesteld om erger te voorkomen, dát wat de ander doet is per
definitie een oorlogsmisdaad en terreur.
Het
aanvallen van de bevolking om een conflict te beëindigen is een beproefd
recept. In Vietnam werd door het leggen van bommentapijten, ook op bewoonde
gebieden, geprobeerd de bevolking murw te slaan. In de Tweede Wereldoorlog
werden er in Japan atoombommen op burgerdoelen gegooid en werden Duitse
steden, met als bekendste voorbeeld Dresden, met de grond gelijkgemaakt.
In Tsjetsjenië werd de hoofdstad Grozny volledig door de Russen verwoest.
Burgerslachtoffers
worden meestal goed gepraat met de redenatie dat je niet de intentie hebt
om burgers te doden. Zo kan Israël een raket afschieten op bijvoorbeeld
een groep mensen of een wooncomplex waarin zich een naar eigen zeggen
een strijder bevindt en waarbij naast deze strijder burgers omkomen. Vervolgens
wordt gesteld dat het niet om de burgers te doen is, maar er wordt wel
degelijk geschoten met de wetenschap dat er burgers bij om kunnen komen.
Elke
vrachtwagen of ieder busje in Libanon wordt door Israël gezien als een
doelwit omdat er een raket in vervoerd kan worden. Dezelfde redenatie
gaat op voor bruggen, communicatietorens en wat eigenlijk niet, want alles
kan ook door 'terroristen' gebruikt worden. Bolton, de VN-ambassadeur
van de VS, stelt zelfs dat je uit moreel standpunt een door een raketbeschieting
gedode burger in Israël niet kunt vergelijken met een door een bombardement
gedode burger in Libanon…
Kakkerlakken
Wat
echter tijdens de Tweede Wereldoorlog nog lukte, het murw slaan van de
bevolking, bleek niet op te gaan in Vietnam en gaat ook niet op in Afghanistan,
Irak, Libanon of de Gazastrook. Om het begrip terrorisme dát publieke
effect mee te geven dat het nodig heeft, mag de tegenstander niet langer
als mens beschouwd worden. In het geval van het Midden-Oosten, maar ook
van conflictgebieden als Afghanistan en Somalië en van het terreurnetwerk
Al Qaida hebben we het over door de islam geïnspireerde bewegingen.
Het
kon dan ook niet anders dan dat ook de islam in het verdachtenbankje werd
geplaatst. De tegenstander diende in de publieke opinie gedehumaniseerd
te worden. Het is namelijk weer in om elkaar als kankergezwel te benoemen
dat verwijderd dient te worden. Vroeger werden op die manier de kakkerlakken
bestreden. Joden werden neer gezet als ongedierte, (communistische) vrijheidsstrijders
als oneerlijke gemene strijders die een voorkeur voor martelen zouden
hebben.
Om
er volop tegenaan te gaan en het kwaad te bestrijden met alle ter beschikking
staande middelen, heeft men nu het containerbegrip terrorisme geïntroduceerd.
Terroristen moet je net als ongedierte verdelgen. Daarmee hoeven we ons
niet meer te verdiepen in de achtergronden en beweegredenen van (religieuze)
bevolkingsbewegingen of het conflict politiek te benaderen en te onderhandelen.
Voor
het verdelgen van terroristen hebben we uitsluitend militaire macht en
middelen nodig. De samenleving wordt gemilitariseerd, de burgers worden
op een permanente oorlog voorbereid. Dit proces vindt in Israël al decennia
lang plaats en begint nu ook in de VS en andere Westerse landen van de
grond te komen.
Revolutionair
elan
Aan
'onze' kant staan de zuivere en moreel integere staten die het goede met
iedereen voor hebben en voor de juiste zaak vechten. Te pas en te onpas
wordt het begrip terrorisme gebruikt om de tegenstander te definiëren.
Bewegingen als Hezbollah in Libanon, Hamas in de bezette gebieden en Mahdi
in Irak zijn volksbewegingen met enorme steun met name onder de armen.
Meer dan menige staat dragen zij zorg voor de bevolking betreffende onderwijs,
medische zorg en voedselhulp.
Toch
wordt hen het etiket 'terreurorganisatie' opgeplakt. Deze bewegingen zijn
echter iets totaal anders dan het met recht betitelde terreurnetwerk van
Al Qaida. Het moge eveneens duidelijk zijn dat bewegingen als Hezbollah
en Hamas tegelijkertijd de eigen bevolking net zo makkelijk opofferen
in de strijd en terroristische middelen gebruiken om hun doel te bereiken.
Maar dit doen staten even goed. Dit maakt je nog niet een terroristische
organisatie.
De
door de islam geïnspireerde massabewegingen zijn tevens in zekere zin
antikapitalistisch en een vormen als zodanig een bedreiging voor de huidige
politieke economische machthebbers en de machtsbalans. Ze zijn óók het
directe gevolg van onrecht, bezetting en uitbuiting. Je kunt ze zelfs
als emancipatorische bevrijdingsbewegingen zien, hoe gek dat ook klinkt.
Helaas gebaseerd op een fundamentalistische ideologie en met nieuwe vormen
van onderdrukking.
Het
revolutionaire elan van deze religieuze volksbewegingen vormt misschien
wel de grootste bedreiging voor zowel de Arabische als Westerse machthebbers.
Een islamitische beweging of staat als Iran houdt zich niet aan de spelregels
waar neoliberalen graag mee werken.
Islamitisch
offensief
We
hoeven ons dan ook weinig illusies te maken over de werkelijke betrokkenheid
van de VS of Israël bij het welzijn van de bevolkingen in het Midden-Oosten.
Uitspraken hieromtrent zijn voornamelijk bedoeld om het militaire optreden
tegenover de eigen bevolking te rechtvaardigen, in Arabische landen hebben
ze nauwelijks weerklank. Het agressieve en gewelddadige optreden van Israël
en de VS zorgt ervoor dat dáár waar verkiezingen plaatsvinden fundamentalistische
groeperingen sterk naar voren schuiven, denk aan de Palestijnse gebieden,
Irak, Libanon en Egypte.
Het
initiatief ligt dan ook steeds vaker bij de islamitische volksbewegingen
die blaken van zelfvertrouwen en in het offensief gaan. De VS, andere
westerse landen en aan het eind ook de VN, lijken steeds vaker voor verrassingen
komen te staan en zijn in toenemende mate in het defensief geraakt. Israël
heeft zich nu in Libanon met haar eisen schaakmat gezet. Militair gezien
weet zij haar grootspraak bij aanvang van het conflict niet waar te maken
en op diplomatiek niveau zijn er eisen gesteld waar Hezbollah nooit op
in kan en zal gaan.
Het
resultaat is óf een eindeloze bezetting en dus oorlog, die ook tot een
regionaal conflict kan leiden, óf het inslikken van de opgelegde onhaalbare
eisen. Beiden leiden tot gezichtsverlies van Israël. Hoe langer Israël
in Libanon blijft zitten, hoe groter de kans dat ook strijders uit andere
landen naar Libanon zullen trekken en dat er zich, net als in Irak, Al
Qaida-cellen vestigen. Dat is een groot verschil met de vorige Israëlische
bezetting van Libanon in 1982. De wereld is sindsdien veranderd.
In
Somalië, ook een voorbeeld van een land dat door de VS gezien wordt als
frontstaat voor de strijd tegen terrorisme, is sprake van een constante
inmenging van de VS door onder andere steun aan milities. Het gevolg is
contraproductief. De islamitische beweging, de Unie van Islamitische Rechtbanken,
heeft de door de VS gesteunde milities zo goed als verslagen. Het heeft
eindelijk voor een vorm van orde gezorgd en daardoor een grote steun onder
de bevolking verkregen. Hiermee is een volgende islamitische staat een
feit.
Helaas
worden steeds meer mensen gedwongen te kiezen tussen twee kwaden: de VS
en haar strijd tegen terrorisme en aan de andere kant fundamentalistische
islamitische bewegingen. Te hopen valt, en dat lijkt niet onwaarschijnlijk,
dat de islamitische volksbewegingen en staten op den duur van binnenuit
democratiseren. In Iran was dit proces aardig op gang gekomen, maar dat
proces is onder meer door de agressieve politiek van Israël en de VS weer
op de achtergrond geraakt. Het grootste obstakel om te komen tot een meer
democratisch en minder gewelddadig Midden-Oosten, is de huidige politieke
koers van met name Israël en de VS.
De
auteur is werkzaam voor het project D4: Dromen, Durven, Denken, Doen (voorheen
Autonoom Centrum)