● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #9

Oorlogszuchtige kustwacht

Op de scheepswerf De Schelde worden oorlogsboten geleverd op bestelling. Brood op de plank, zoals de vakbonden zeggen. Indonesië heeft vier van die krengen besteld, om in te zetten tegen de lokale bevolking. Tegenstanders van wapenhandel voeren strijd tegen de levering en kregen onlangs morele steun uit onverwachte hoek.

Tekst Martin Broek

Overhandiging handtekeningen aan Van Gennip. Foto: Bas de Meijer

Op 2 juni, daags na het referendum over het grondwettelijk verdrag van de EU, haalde het Europees Parlement flink uit naar de Nederlandse regering. Raül Romeva, binnen het Europees Parlement verantwoordelijk voor het wapenexportbeleid, stelde namens al zijn collega's het schokkend te vinden dat ,,zo kort na de vernietigende Tsunami een EU lidstaat Indonesië aanmoedigt honderden miljoenen uit te geven aan nieuwe oorlogsschepen.'' De leveringen moeten wat Romeva betreft onmiddellijk stoppen.

De kritiek was gericht tegen de Nederlandse levering van vier oorlogsschepen aan de Indonesische marine. Romeva's collega in het parlement, Max van den Bergh (PvdA), voegde daaraan toe: ,,Voor je het weet gebruikt Indonesië de schepen toch tegen de eigen inwoners. (...) Het lijkt wel of de mensenrechten voor zondag zijn, en de koophandel voor doordeweeks.''

Het is opvallend dat de Europarlementariërs vaak een helderder blik op wapenexporten hebben dan hun nationale collega's. Het is jammer dat het Europees Parlement geen enkele bevoegdheid op dit gebied heeft (of zou de kritische blik dan verdwijnen?). Deze bevoegdheid zou het parlement in Brussel overigens ook met de aanname van de nieuwe grondwet niet hebben verkregen.

Beschietingen

Op de dag dat Romeva zijn uitspraken deed, overhandigden in Den Haag vredes- en solidariteitsactivisten 3.000 door de Campagne tegen Wapenhandel ingezamelde handtekeningen aan de staatssecretaris van Economische Zaken, Yvonne van Gennip. Ook hier werd opgeroepen geen oorlogsschepen aan Indonesië te leveren en de vrede in Atjeh te bevorderen.

Dat de Nederlandse regering hier weinig boodschap aan heeft is inmiddels duidelijk. Minister Bot van Buitenlandse Zaken stelde vorig jaar in de Jakarta Post dat de schepen worden geleverd, terwijl er nog niet eens een exportvergunning is. Kamervragen over kwalijke zaken rond de levering worden steevast zo ontwijkend mogelijk beantwoord.

Na heel veel zaniken en zeuren door doorzettende parlementsleden wilde de regering vorig jaar eindelijk toegeven dat de marine wel degelijk betrokken is bij de binnenlandse conflicten in Indonesië. Drie schepen (waarvan twee met Nederlandse militaire apparatuur van het bedrijf Thales) hebben een eilandje voor de kust van Banda Atjeh beschoten, zo had de onze regering van Jakarta vernomen.

Ook het Indonesische persbureau Antara rapporteerde over deze beschieting. De woorden waren vrijwel exact hetzelfde geformuleerd als het Nederlandse rapport, met dit verschil dat het Antara bericht een extra zin bevatte. Namelijk dat na de beschietingen ,,de jacht werd geopend.'' Mogelijk ben ik wat weekhartig, maar de jacht op mensen zwart op wit snijdt mij door de ziel en lijkt mij geen onbetekenend detail dat je in antwoorden op Kamervragen weg mag laten.

Piraterij?

Kritiek op de leveringen aan Indonesië is onzinnig, zo stelt de regering, want de korvetten zijn bedoeld om piraten te bestrijden en illegale activiteiten op zee tegen te gaan. Onlangs benadrukte de Indonesische president nog met klem dat als Indonesië wapens koopt het zelf wel uitmaakt wat het er mee doet. De Indonesische president wil niet aan voorwaarden gebonden worden.

Dat is van belang want de schepen die Nederland levert zijn voor veel meer geschikt dan uitsluitend kustwachttaken. Het gaat om oorlogsschepen uitgerust met torpedo's, geleide raketten en een middelzwaar kanon. Militaire deskundigen vinden inzet van dergelijke schepen zelfs onverstandig.

Het militaire weekblad Jane's Defence Weekly noteert: 'Velen denken dat het gebruik van oorlogsschepen voor politietaken 'overkill' betekent en een verkeerde inzet van hoogwaardig opgeleid marine personeel. Deze inzet zal eerder leiden tot provocatie dan tot kalmering'. Dat geldt ook voor andere kustwachttaken dan piraterij.

Kleine snelle vaartuigen met een licht kanon zouden ook volstaan voor dit soort taken en zijn bovendien veel goedkoper. Deze kleine vaartuigen kunnen dan ondergebracht worden bij de kustwacht die momenteel vanuit het ministerie van Transport wordt opgezet. Dat zou leiden tot versterking van wetshandhaving op zee en niet tot een versterking van het Indonesische leger.

Voorlopig lijkt de levering gewoon door te gaan, ondanks de protesten. De scheepsbouwer uit Vlissingen, De Schelde, meldde onlangs dat het eerste schip medio 2007 van stapel zal lopen, het tweede een half jaar later en dat de gehele levering in 2008 afgerond zal zijn.

Het militaire tijdschrift Asian Military Review schreef onlangs dat de Indonesiërs nu al bij De Schelde rondlopen om het bouwproces te bestuderen om uiteindelijk in staat te zijn zelf dergelijke schepen in Indonesië te bouwen. Dit betekent dat in 2006 het Nederlandse parlement op de hoogte zal worden gesteld, voordat een exportvergunning wordt afgegeven. Er is dus nog even tijd om de protesten te versterken.

Martin Broek is medewerker van Campagne tegen Wapenhandel. Meer info: www.stopwapenhandel.org

Naar boven