● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #9

Nu D66 om is blijkt een meerderheid in de Tweede Kamer te vinden dat de kerncentrale Borssele ook na 2013 open moet blijven. In november wordt er in Den Haag over gestemd. Fervente tegenstanders van kernenergie reageren verbolgen. ,,Immoreel en crimineel'', zo omschrijft Elise Leijten het kabinetsbeleid.

Tekst Marina Groen

Het kabinet wil de kerncentrale in het Zeeuwse Borssele veel langer openhouden dan tot 2013, hoewel dat jaar in het regeerakkoord tussen CDA, VVD en D66 was vastgelegd. Volgens staatssecretaris Van Geel (Milieu) is dit kabinet geen voorstander van kernenergie, maar sluiting van de centrale is juridisch vrijwel onmogelijk en zou vermoedelijk alleen met een torenhoge schadevergoeding aan eigenaar EPZ af te kopen zijn.De coalitiepartijen VVD en CDA waren al overtuigd van de noodzaak om Borssele open te houden. Inmiddels heeft ook D66 een ommezwaai gemaakt. De partij houdt bezwaren tegen kernenergie, maar schrikt bij nader inzien terug voor sluiting van de centrale wegens de schadeclaim die het kabinet boven het hoofd hangt.

,,De enige verklaring die ik kan bedenken is het vasthouden aan het pluche c.q. de macht'', zegt Elise Leijten over deze wat zij noemt de ,,draaikonterij'' van D66. Leijten is fanatiek tegenstander van de toepassing van nucleaire energie en wapens. Samen met milieuactivisten organiseert zij volgend jaar een anti-kernenergie tournee door Nederland, twintig jaar na de ramp in Tsjernobyl.

Peer de Rijk van de internationale milieuorganisatie WISE is niet verbaasd over de ommezwaai van D66. ,,Die partij heeft altijd heel ambivalent tegenover kernenergie gestaan.'' Terwijl Leijten oproept voor actie, vraagt De Rijk zich af of daar, gelet op de verschuivende publieke opinie, nog wel voldoende draagvlak voor is. ,,De enige manier om voor onszelf kansen te creëren, is door kernenergie opnieuw te problematiseren en te politiseren.''

De kerncentrale Borssele blijft hoogstwaarschijnlijk langer open op voorwaarde dat het kabinet meer geld investeert in duurzame energiebronnen. Da's een voordeel bij een nadeel...

De Rijk: ,,Het is door diverse mensen op diverse plekken al een perverse deal genoemd. Dat is de meest adequate omschrijving tot nu toe. Ook dit kabinet heeft volop gelegenheid gehad (en nog) om wat te doen aan de verdere groei van duurzame energie. Maar met name dit jaar wordt er alleen maar bezuinigd. De subsidie-regeling voor 'wind op zee' wordt de nek omgedraaid en Brinkhorst laat half juli weten dat een doelstelling om te werken aan 2 procent energiebesparing per jaar, per eenheid produkt, 'te hoog gegrepen' is en terug moet naar 1 procent. De deal die nu voorgesteld wordt rond Borssele levert maximaal 15 miljoen euro extra per jaar op voor duurzame energie. De kabinetten Balkenende I en II hebben tot nu toe voor meer dan 550 miljoen euro bezuinigd op duurzame energie.''

Leijten: ,,Natuurlijk is het geen voordeel bij een nadeel. Het is gezien de bezuinigingsmaatregelen die dit kabinet heeft genomen op de subsidieregelingen voor duurzame energiebronnen als wind- en zonne-energie ook totaal ongeloofwaardig. Het langer openhouden van de kerncentrale Borssele zadelt vele generaties na ons op met een nog grotere hoeveelheid zeer gevaarlijk radioactief afval, wat 240.000 jaar (dus een totaal onoverzienbare periode) veilig opgeslagen moet worden. Wie kan veiligheid over zo'n periode garanderen? Naast het afvalprobleem spelen dan natuurlijk nog het risico op ongelukken door technisch en/of menselijk falen, proliferatie, terroristische aanslagen, de vervuilende opwerkingstechnieken, de milieuschade door uraniumwinning, enz. mee. Kernenergie was niet veilig, is niet veilig, en zal nooit veilig zijn!''

D66 heeft in haar verkiezingsprogramma vastgelegd tegen kernenergie te zijn. Wat vinden jullie van hun ommezwaai en hoe verklaren jullie dit?

De Rijk: ,,D66 is karakteriologisch en per definitie een ruggegraatloze partij. In die zin heeft een 'nee' van hen nooit veel voorgesteld. Nu speelt er ook van alles mee. Er is paniek om het niet halen van de klimaatdoelstellingen (Borssele langer open helpt een klein beetje). Verder hebben ze op hun lazer gehad van de coalitiepartners (die meer kernenergie willen maar dan moet Borssele niet sluiten). Maar de belangrijkste reden is dat D66 altijd heel ambivalent tegenover kernenergie heeft gestaan. Bij het minste of geringste gaan ze om, dat is nu weer gebleken.''

Leijten: ,,De enige verklaring die ik kan bedenken is het vasthouden aan het pluche c.q de macht. We hebben dat bij D66 natuurlijk eerder gezien, denk bijvoorbeeld aan het generaal pardon, de gekozen burgemeester, enz. Keer op keer laat D66 zich overrulen door de grote regeringspartijen VVD (pro-kernenergie) en CDA (gematigd pro-kernenergie). Daarnaast heeft D66 ondanks haar uitdrukkelijke anti-kernenergie programma ook nog eens een aantal prominente leden binnen haar partij die zeer pro-kernenergie zijn. Zoals oud-minister van Economische Zaken Wijers, die het besluit om Borssele per 1 januari 2004 te sluiten totaal verprutst heeft, oud partijleider Terlouw, kernfysicus en commissaris bij ECN Petten, en de huidige minister van Economische Zaken Brinkhorst van de eerder genoemde bezuinigingen op duurzame energie. Je zal maar D66 gestemd hebben vanwege hun groene gezicht!''

Staatssecretaris Van Geel schermt met het argument dat sluiting van de kerncentrale de Nederlandse staatskas honderden miljoenen euro's gaat kosten. Tegelijkertijd komt hij niet met bewijzen. Leidt hij ons soms om de tuin?

De Rijk: ,,De cijfers zijn geheim. De Kamer mag ze ook vertrouwelijk niet inzien en dat is toch wel heel ongebruikelijk. De auteurs van de onderzoeken naar de cijfers laten ook niks los. Wel hebben ze laten weten dat een onderzoek door Profundo (in opdracht van Greenpeace gemaakt) naar mogelijke kosten van sluiting van Borssele "heel goed is". In dat rapport komt Profundo tot de conclusie dat het misschien wel 0 en maximaal inderdaad iets van 300 miljoen euro bedraagt.

Het zou nog steeds kunnen dat inderdaad in het Van Geel rapport staat vermeld dat sluiting de staat maar 200 miljoen hoeft te kosten. Afschuwelijk veel geld maar natuurlijk niks ten opzichte van de 1,5 miljard waar Van Geel de hele kwestie aanvankelijk met veel bombarie mee op de agenda zette. Als het inderdaad 'maar' 200 miljoen bedraagt heeft Van Geel een politiek probleem. En dan heeft D66 natuurlijk ook wat meer om uit te leggen; voor 20 miljoen is het moeilijker door de bocht gaan dan voor 800 miljoen of 1,5 miljard...''

Leijten: ,,Tijdens het Kamerdebat van 22 juni bleef Van Geel halsstarrig weigeren de gegevens op tafel te leggen of desnoods vertrouwelijk aan de Kamerleden voor te leggen. De opgegeven schadepost werd door verschillende Kamerleden aangevochten, onder andere door Diederik Samson (oud woordvoerder nucleair voor Greenpeace) van de PvdA. Het argument om de informatie niet te geven was in het belang van de staat, zo zei Van Geel. Met een motie van PvdA, SP, GroenLinks en mogelijk LPF en SGP wordt nu geprobeerd een nog indringender beroep op de staatssecretaris te doen om de gegevens over de schadeclaim te leveren. Het is vrij uniek om de Kamerleden informatie te weigeren als ze daar om vragen. Het laat zien hoe regenten omgaan met democratie.''

Wat dienen tegenstanders van kernenergie nu te doen?

De Rijk: ,,In alle oprechtheid: actievoeren. Deze vervelende situatie heeft kunnen ontstaan door twee redenen. Kernenergie is al sinds 1986 niet meer geproblematiseerd, integendeel. 'Het is klaar', 'we zijn er vanaf' en 'waar maak je je nog druk om' kregen wij als tegenstanders veelvuldig te horen. Verder is er sprake van een oprechte bezorgdheid over de klimaatverandering. Daar hebben de mensen en partijen die voorstander zijn van kernenergie perfect op ingespeeld. Ze hebben lang genoeg gewacht, subtiel zaken naar voren geschoven en slaan nu op het juiste moment toe.

Ook de publieke opinie is hard aan het schuiven. In die zin is het de vraag of veel en harde acties op dit moment zin hebben. De enige manier om voor onszelf kansen te creëren, om uit te leggen waarom kernenergie nog steeds geen goed idee is, is door de materie opnieuw te problematiseren en te politiseren. Ik doe mijn best om mensen in beweging te brengen, maar het is wel lastig. Misschien doen wij het ook wel verkeerd. Ik hoor daar graag andere ideeën en meningen over.''

Leijten: ,,Ageren, mobiliseren, polariseren! Kabaal maken, acties voeren, informatie verspreiden. Spreek D66-leden en vooral D66-kiezers aan op hun milieubewustzijn en de onbetrouwbaarheid van deze draaikonterij. Spreek CDA-leden en kiezers aan op de onbetrouwbaarheid van het christelijk rentmeesterschap van een partij die generaties na ons opzadelt met een onbehapbaar afvalprobleem. Dat is regeren over je graf, immoreel, crimineel! Zeker nu een CDA commissie onlangs een rapport uitbracht waarin de bouw van nieuwe kerncentrales wordt bepleit, en minister-president Balkenende daar positief op reageerde. Het CDA partijcongres beslist hier in november over, en we zullen die tijd dus moeten gebruiken om er campagne tegen te voeren.

Volgend jaar is het 20 jaar na de ramp in de kernreactor Tsjernobyl. Een goede gelegenheid om het (helaas) weggezakte bewustzijn omtrent de gevaren van kernenergie bij de Nederlandse bevolking op te frissen. Momenteel zijn hier verschillende plannen voor in de maak.''

Wordt het niet de hoogste tijd voor een nationaal referendum over kernenergie?

De Rijk: ,,Nee, het wordt tijd dat mensen met hetzelfde enthousiasme waarmee ze laatst deelnamen aan het referendum in actie komen.''

Leijten: ,, Of een nationaal referendum voor de anti-kernenergiebeweging kans van slagen heeft is moeilijk te zeggen. Hoewel nog net een kleine meerderheid van de Nederlandse bevolking tegen kernenergie is, heeft de pro-nucleaire lobby de afgelopen jaren niet stilgezeten. Dit terwijl onder de tegenstanders na het besluit om eerst Dodewaard en nu Borssele te sluiten sprake is geweest van een terugval in activiteiten. Onder het mom van een oplossing van het klimaatprobleem is kernenergie langzamerhand steeds salonfähiger geworden, het uitdrijven van de duivel met Beëlzebub!

We moeten ons daarbij ook realiseren dat de pro-nucleaire lobby hier inmiddels veel geld ingepompt heeft en daar de komende tijd mee zal doorgaan. Zullen de tegenstanders van kernenergie in staat zijn ook voldoende financiële middelen bij elkaar te krijgen om een informatie-offensief op poten te zetten? Aan de andere kant kun je zeggen dat het referendum over de Europese grondwet wel heeft laten zien dat de Nederlandse bevolking zich niet door de ongelijke mogelijkheden (in financiële zin) van de voorstanders in de luren laat leggen.''

Op dit moment loopt er een Europese campagne om 1.000.000 handtekeningen tegen kernenergie in te zamelen. De start van deze campagne vond vorig jaar plaats op Tsjernobyldag (26 april) tijdens de 'Tour de France pour sortir de nucleaire'. Informatie over deze handtekeningenactie en de Tour in 2004 zie:

www.atomstopp.com/1million/petition.asp?d=nl

www.ddh.nl/duurzaam/nieuws/2004

Naar boven