● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #5

Een dag niet gelachen, is een dag
zonder strijd!

De autoriteit kan bestreden worden met de inzet van een krachtig wapen: humor. In sommige landen heeft het zijn vruchten afgeworpen, zoals in Engeland waar de Clown Army het middel inzet. Is het ook tijd voor Nederland om gebruik te maken van dit vernietigingswapen?

Tekst Ioana Tudor

De autoriteit is het kwaad der kwaad. Het is kwader dan menig ander maatschappelijk mechanisme omdat het niet alleen theoretisch van aard is. De autoriteit bestaat niet alleen, het heeft gewelddadige gevolgen voor zowel het fysieke als het psychologische mensenleven.

Als de autoriteit eenmaal bestaat en in leven wordt gehouden om de belangen van een bepaalde groep mensen te beschermen, is het moeilijk te bestrijden. De beschermende autoriteit stelt korpsen voor, zoals het politiekorps en het leger.

Struikelblok

Tijdens acties verzet men zich over het algemeen tegen de groep personen die haar belangen in stand houdt. Daarbij probeert men om deze beschermende autoriteit heen te werken. En als het erop aan komt, bijvoorbeeld bij een blokkade of demonstratie, wordt de beschermende autoriteit, oftewel de politie, ook door actievoerders aangepakt middels het scanderen van leuzen en fysiek verzet.

Dit verzet vindt echter nauwelijks georganiseerd en doelgericht plaats omdat in dit geval de politie als struikelblok wordt gezien om het echte probleem aan te pakken, en niet als het probleem zelf. En dit terwijl deze beschermers net zo goed de vijand zijn, ze beschermt immers een groep mensen die er oneerlijke praktijken op nahoudt.

Maar hoe pak je deze vijand dan aan? Deze vijand is heel machtig omdat het direct lichamelijk geweld kan toebrengen en later, beschermd door de wet, ook geestelijk geweld door bijvoorbeeld voor opsluiting te zorgen. Je verbale en lichamelijke verzet tegen deze autoriteit wordt meteen de kop ingedrukt en heeft geen invloed. Tijd voor een nieuwe aanpak.

Chaplin

In 1936 kwam de film Modern Times uit, een film met en gemaakt door Charlie Chaplin. Een als pinguin lopende man met een wit geschminkt gezicht, klein snorretje en een bolhoed is de hoofdrolspeler in deze serieuze film over werkloosheid, armoede en honger waarin hij onder andere de rol speelt van fabrieksarbeider, nachtwacht en ober.

Gebruik makend van slapstick en mime effecten steekt deze personage de draak met de onderdrukkende arbeids- en leefomstandigheden en met de autoriteit. Een scène waarin hij in de fabriek staat, steeds sneller en sneller moet werken en daarbij gecommandeerd wordt door zijn baas, geeft aan in wat voor opzicht humor de autoriteit kan verdrijven.

Chaplin staat aan de lopende band en neemt een korte pauze om zich te krabben of een vlieg te verjagen. Door dit menselijke gedrag binnen de robotindustrie, die mimisch gespeeld wordt en hierdoor uitvergroot, ontstaat er een ontzettende chaos. Met de chaos verliest de autoriteit haar belangrijkste pilaar, namelijk de orde.

Wanneer de orde van de beschermende autoriteit wegvalt is het erg kwetsbaar en kan het haast weggeblazen worden. En wanneer je genoeg menskracht hebt is het wegblazen een fluitje van een cent. Die menskracht is heel makkelijk te verwerven binnen zo'n situatie.

Wanneer je bezig bent met het elimineren van de autoriteit en daarbij humor gebruikt als middel, betrek je de omgeving ook automatisch bij je actie. Humor werkt namelijk aanstekelijk en trekt de aandacht van de omgeving omdat het erg relativerend werkt en een situatie laagdrempelig maakt. Dus heb je binnen zo'n situatie genoeg kracht achter je, namelijk de voorbijganger.

Anti-war

De CIRCA, Clandestine Insurgent Rebel Clown Army, in Engeland is om bovenstaande redenen opgericht. De organisatie bestaat uit een groep vrouwen en mannen die als clown verkleed de beschermende autoriteit aanpakken. ,,We are clowns because what else can one be in such a stupid world. Because inside everyone is a lawless clown trying to escape. Because nothing undermines authority like holding it up to ridicule'', zo verklaren ze zich op hun website.

Hun acties zijn anderhalf jaar geleden begonnen naar aanleiding van de oorlog tegen Irak en variëren qua inhoud, maar het merendeel ervan richt zich tegen het leger. Een voorbeeld van zo'n actie is hun 'recruitment' campagne waarmee zij proberen mensen in te laten schrijven voor hun 'clown leger'. Ze marcheren in hun clowns-outfit, bestaande uit zowel clown- als legeraccessoires, naar legerpersoneel-wervingswinkels en creëren daar totale chaos.

Dankzij hun kleren en hun speelsheid komen ze die winkels vrij eenvoudig binnen en lukt het hen zelfs om daar best lang te blijven en het personeel volkomen belachelijk te maken in het zicht van hun klanten. Vervolgens posteren ze zich met hun kraampje en spandoek voor de deur en proberen zo personeel te werven voor de Clown Army.

,,We are an army because we live on a planet in permanent war - a war of money against life, of profit against dignity, of progress against the future. We are an army because we are angry and where bombs fail we might succeed with mocking laughter'', aldus CIRCA.

Popie Jopie

Er zijn tal van hilarische incidenten in Nederland te noemen in de strijd van links tegen de gevestigde orde, maar met humor doorspekte acties tegen onder andere het politieapparaat ontbreken veelal. Een incident dat wel in het plaatje past is de 'Popie Jopie' actie uit 1985.

Tijdens de rellen rondom het bezoek van de Paus aan Utrecht werden de communicatiezenders van de ME gehackt. Vervolgens kregen de gezagsdragers continu 'Popie Jopie', een muzikale hit van het duo Spaan en Vermeegen, over hun oortelefoons te horen. Deze fraaie afleiding heeft de pilaren onder de orde van de ME-autoriteit naar beneden weten te trekken en veroorzaakte chaos, wat vrijheid weer een stapje dichterbij brengt.

Desondanks lijkt een traditie van georganiseerde acties om de beschermende autoriteit belachelijk te maken in Nederland niet te bestaan. Al moeten we de jubelacties niet vergeten, die tijdens de Eurotop-protesten van 1997 werden geïntroduceerd. ME-ers die een groep betogers wilden oppakken, werden hiervoor niet uitgescholden en bespuugd maar begroet met luid applaus en vreugdevolle geluiden. Je had die gezichten onder de witte helmen moeten zien...

Vrijheid

Nederland is toe aan vrijheid, maar de vijand staat in de weg. Hun wapens en knuppels zijn makkelijker af te pakken als ze even de andere kant op kijken of als ze niet weten welke kant ze op moeten kijken. Jezelf organiseren en georganiseerd de beschermende autoriteit van haar sokkel trekken door middel van humor is makkelijk, leuk en zinvol.

Wie kent ze niet, de voetbalsupporters die op honende wijze de politie voor aap zetten met het befaamde Dorus-lied: 'Zorg dat je er bij komt, bij de politie moet je zijn (...) Je staat voor lul voor 100.000 mensen die je allemaal het graf in wensen', zo gaat het op repeterende wijze.

Humor brengt mensen tezamen. Humor opent bij hen de ogen, ook bij diegenen die de beschermende autoriteit als een vanzelfsprekend orgaan accepteren. Het is immers niet logisch dat we tot de gevangenen van onze eigen stad, ons land en wereld worden gemaakt.

bronnen: ACU, Jen, Kaweh en www.clownarmy.org

Naar boven