● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #13

Schinveld geeft de strijd tegen Awacs
niet op

Klimtrainingen, schoonmaakacties en een oefening in het bouwen van boomhutten in het bedreigde natuurgebied van Schinveld. De milieugroepering GroenFront! maakt zich op voor een confrontatie met de lokale autoriteiten. Paradoxaal genoeg willen diezelfde autoriteiten zélf ook niet af van het bos dat moet wijken voor lawaaierige NAVO-vliegtuigen.

tekst Alex van Veen,, foto's Nico Jankowski

,,Sodemieter, wat een prachtige omgeving is het hier!'' De activisten van GroenFront!, merendeels afkomstig uit de geasfalteerde randstad, kijken hun ogen uit in de Schinveldse bossen van Zuid-Limburg. ,,Verpletterend mooi'', noemt Peter Polder de in het voortbestaan bedreigde natuurlijke enclave. ,,Reden genoeg om naar Zuid-Limburg te trekken en het bos te verdedigen zodra het erop aankomt!''

De afgelopen weken hield GroenFront! er op zondagen oefensessies, waarmee de milieuactivisten hun conditie weer op peil konden brengen. Want zo vaak komt deze actiegroep, die met geweldloze middelen de natuur beschermt, niet op de been. De openlijk aangekondigde bijeenkomsten in de Schinveldse bossen zijn bovenal bedoeld om de lokale bevolking nader te leren kennen.

Echt storm liep het niet. De bijeenkomsten werden bijgewoond door gemiddeld dertig personen, waarvan de helft uit de achterban van GroenFront! bestond. Desondanks ervaarde Peter de sfeer als ,,heel apart''. ,,We zijn gewend om ons ondergronds te organiseren en onverwachts op te duiken. De oefensessies hebben onder meer geleid tot nieuwe lokale contacten. De buitenwacht weet nu ook dat het ons menens is en dat we van de partij zullen zijn zodra het bos daadwerkelijk gekapt wordt.''

Boskap

Knettergek worden ze ervan, de inwoners van Schinveld en Brunssum in Zuid-Limburg. Vrijwel dagelijks stijgen er vanaf de militaire vliegbasis Geilenkirchen, gelegen aan de Duitse zijde van de grens, gemiddeld vijftien Awacs op voor oefenvluchten. De radartoestellen produceren zoveel lawaai en verbrandingsgassen, dat volgens ecologen zelfs de kruinen van de dennenbomen in de Schinveldse bossen ervan wegkwijnen.

De gedupeerde dorpen Schinveld, onderdeel van de gemeente Onderbanken, en Brunssum liggen op de as van de start- en landingsbaan van de vliegbasis. Om het drama compleet te maken dreigt nu ook zes hectare van de Schinveldse bossen gekapt te worden. Dit zou in de ogen van de NAVO noodzakelijk zijn om ook Awacs met volle brandstoftanks op te laten stijgen.

Minister Sybille Dekker van VROM maakt haast met de kap. Inmiddels heeft ze een Nimby-procedure opgestart, hetgeen nog niet eerder is vertoond in Nederland. Hierdoor wordt de gemeente Onderbanken, die zich fel verzet tegen de bomenkap, buitenspel gezet. Een ongelijke strijd, maar de gemeente Onderbanken met 8.500 inwoners verweert zich kranig en stapte naar de Raad van State om de Nimby-procedure te laten controleren.

De dreiging met Nimby is namelijk oneigenlijk, vindt wethouder Hans Ubachs. ,,Je mag zo'n procedure alleen starten als de gemeente resoluut 'nee' zegt tegen het verzoek. Maar dat hebben we niet gedaan, we zijn met alternatieven gekomen.'' Een van de alternatieven behelst een verlenging van de start- en landingsbaan met 250 meter in oostelijke richting. Hiermee zal ook de geluidsoverlast afnemen. Maar het kappen van een bos is goedkoper, zo zullen de overheid en de NAVO denken.

Weerstand

Dekker gaf het ministerie van Defensie op 15 september jl. dan ook een ontheffing om de bomen te kunnen kappen. Maar de gemeente nam gelijktijdig een ander besluit, waarbij slechts acht bomen mogen worden gekapt. Nu liggen er twee tegenstrijdige besluiten van twee overheden, en de Raad van State moet beslissen welke van de twee rechtsgeldig is, vindt Ubachs.

In afwachting daarvan mag er niet worden gekapt en zal de gemeente desnoods de politie inschakelen om kap te voorkomen, aldus de wethouder. Onderbanken wees de kap ook af, omdat Defensie niet de juiste vergunning zou hebben. Defensie mag alleen onderhoudskap doen, maar in Schinveld gaat het niet om onderhoud, besloot de gemeente. Aangezien Defensie niet tegen dat besluit in beroep ging, geldt nu het gemeentelijke besluit.

Het voorstel van Onderbanken om slechts acht bomen te kappen, werd overigens ingegeven door de Netherlands Airport Consultants (Naco) die in opdracht van de gemeente een alternatief onderzoek instelde naar de ingrepen die nodig zijn om het opstijgen van de vliegtuigen veilig te laten geschieden.

De weerstand en vindingrijkheid van de gemeente, maar ook de halsstarrigheid waarmee de bewonersvereniging Stop Awacs Overlast zich reeds jarenlang verzet tegen het onrecht, wakkeren het vuur aan bij een doorgewinterde milieuactivist als Peter Polder. ,,Het is bijzonder dat een kleine gemeente als Onderbanken zo volhardend is in hun strijd met de overheid. Dat verdient alle steun.''

En inderdaad, van de burgemeester tot de gepensioneerde huisarts; men is mordicus tegen de kap van het bos en de geluidsoverlast. ,,Voor GroenFront! is dat een steun in de rug. Steun die we moesten ontberen bij onze vorige campagne in Kaatsheuvel tegen de bouw van een bungalowpark in de bossen van de Efteling. Daar bleek de lokale bevolking sterk verdeeld over het kappen van het bos en de vestiging van het bungalowpark.''

War on terror

Peter Polder begrijpt overigens niet waarom de inwoners van Schinveld vanuit de rest van het land nauwelijks steun ondervinden. ,,Enkel het feit dat men voor de eerste keer de Nimby-procedure uitprobeert zou toch de aandacht moeten trekken van milieuorganisaties. Als deze procedure probleemloos verloopt, zal het vaker voor komen dat de lokale overheid via deze weg bij omstreden bouwprojecten buitenspel wordt gezet.''

Buiten dat is de ecologische waarde van het bos vele malen hoger dan die van een gebied als de Veluwe. Ook de vredesbeweging mag wel eens wat van zich laten horen. Want met de kap van het bos zal het aantal vliegbewegingen op de basis van Geilenkirchen eerder toe- dan afnemen. ,,De Awacs worden ingezet in Irak en Afghanistan. In feite moet het bos wijken voor de war on terror'', zegt Peter.

De waardering die GroenFront! heeft voor de inwoners van Schinveld, is wederzijds. ,,Hetgeen GroenFront! te berde brengt is belangrijker dan ons verhaal. Wij begeven ons op de juridische weg, zij betreden het fysieke pad!'', meldt Jacques Fijnaut, voorzitter van Stop Awacs Overlast, en woonachtig te Brunssum bewonderend.

Na twee weken meegelopen te hebben met GroenFront! is Fijnaut, die behoort te genieten van z'n pensioen, helemaal op. ,,Werken is minder intensief dan actievoeren'', verzucht hij. Dat er niet bijster veel lokale bewoners deelnamen aan de oefensessies, verontrust hem niet. ,,Voor een bewonersbijeenkomst in Schinveld, waarvoor GroenFront! was uitgenodigd, bleek de zaal te klein om de ruim 300 bezoekers te kunnen herbergen.''

De laatste jaren heeft Stop Awacs Overlast ook diverse acties georganiseerd waaraan gemiddeld 150 personen deelnamen. ,,Er hebben zich inmiddels heel wat mensen aangemeld voor de alarmlijn die in werking wordt gesteld zodra men begint met kappen. De sympathie is er wel degelijk, maar niet iedereen is in de wieg gelegd om boomhutten te bouwen.''

Limburgse laksheid

Rudolf Sipkema, actief lid van Stop Awacs Overlast, is aanmerkelijk minder positief gestemd. ,,We zijn in feite al 25 jaar lang aan het vechten tegen de bierkaai. We hebben geen website omdat we geen webmaster kunnen vinden, ik bedoel maar. Dat vind ik verdomd jammer en het toont maar weer eens de laksheid aan van de Limburger. De meeste steun komt van de mensen van GroenFront!, die steunen ons geweldig.''

Sipkema beaamt dat de bijeenkomst in het gemeenschapshuis van Schinveld druk werd bezocht, ,,maar zodra ze buiten het dorp wat moeten doen, zie je geen hond!'' Dat er voor de oefensessies van GroenFront! maar een handjevol mensen uit Onderbanken kwam opdagen, vindt Sipkema beschamend. ,,Die jongens en meisjes van GroenFront! sloven zich uit, en de respons van de gemeenschap zelf is werkelijk be-droe-vend.''

Sipkema nam zelf deel aan de oefensessies in het bos, voornamelijk door te fotograferen. ,,Ik maak foto's en posters voor de vereniging.'' Hij is zich dood geschrokken van de gebrekkige respons uit Schinveld. ,,Er was een echtpaar uit Maastricht aanwezig en een paar mensen uit Voerendaal. Maar uit Schinveld zelf was er niemand, terwijl ze er wel steen en been klagen. Zelfs m'n nicht, waar de kopjes uit de vitrine rammelen zodra er een Awacs opstijgt, was er niet. Ze zijn bang, voor de pers en de politie.''

Vorig jaar is de vereniging naar Den Haag gegaan om minister Dekker een petitie te overhandigen. ,,Slechts 150 mensen hadden die petitie ondertekend! Dat is toch huilen met de klep op meneer. Die Dekker lacht zich dood. Dat hadden er toch minstens 1.500, wat zeg ik, 15.000 moeten zijn. Half Limburg ondervindt geluidshinder van die Awacs.''

Verbodsbordjes

Tijdens een oefensessie van 25 september in de bossen van Schinveld hebben enkele tientallen actievoerders linten en op struiken aangebrachte verfmarkeringen verwijderd. Die waren daar geplaatst door de firma Looplan (zie kader) die het kappen van het bos bij de start- en landingsbaan van de Awacs-luchtmachtbasis voorbereidt.

Aan de vooravond van de tweede oefensessie had Defensie, eigenaar van het bosgebied, verbodsbordjes langs de kant van de weg geplaatst. Die bleken tijdens de actiedag van GroenFront! opeens te zijn verdwenen. Wie ze heeft verwijderd, weet Sipkema niet. ,,GroenFront! en Stop Awacs Overlast doen zoiets niet, laat ik daar duidelijk over zijn. Wij zijn niet gek, we doen geen dingen die niet mogen.''

Sipkema verbaast zich erover dat er wekelijks enorm zware Russische transportvliegtuigen probleemloos opstijgen en landen op de vliegbasis. ,,Minstens een keer in de week landt de Antonof 124, een van de grootste transportvliegtuigen ter wereld. Een keer in de zoveel dagen komt de Antonof 225 aanvliegen, de grootste ter wereld. Die Russen kunnen er wel probleemloos landen en opstijgen maar die Amerikanen met hun veel lichtere Awacs niet. Dat is toch vreemd.''

Of, en wanneer de bomen dan moeten wijken voor het opvliegende wapentuig is onbekend. Als het dan toch zover moet komen, is GroenFront!, gesteund door de lokale inwoners, van de partij. Peter Polder doet geheimzinnig over de strategie. ,,Het bezetten van het bos is een van de opties en tot nu toe het meest gehanteerde middel. Maar we willen niet te voorspelbaar zijn.''

Mocht er in de bossen een actiekamp worden ingericht, dan zal dit de gemeente Onderbank voor een dilemma stellen. Peter: ,,Elk verzet tegen de boskap wordt door hen gesteund, maar tegelijkertijd dient men de openbare orde te handhaven. Het bouwen van boomhutten mag nu eenmaal niet. Het zal erom spannen.''

meer info over GroenFront! en de activiteiten voor behoud van de Schinveldse bossen: www.groenfront.nl

Geen boom voor het leger!

In de nacht van 27 op 28 september hebben activisten het gebouw van het Arnhemse bedrijf Looplan van enkele leuzen voorzien. ,,Dit uit protest tegen de deelname van het bedrijf in een project dat mens, dier en milieu alleen maar kan schaden'', zo meldt de actiegroep in een persverklaring.

De afgelopen weken is Looplan bezig geweest met het treffen van voorbereidingen om in de Schinveldse bossen in Limburg zes hectare bos te kappen. ,,De NAVO laat met haar plannen zien andermaal the war on terror belangrijker te vinden dan een goede leefomgeving voor mens en dier.''

(...) Wij zijn tegen de NAVO als militaire vertegenwoordiger van een systeem van productieverhoudingen dat de rijken rijker maakt en de rest van de wereldbevolking weinig meer in het vooruitzicht stelt dan angst en vergelding wanneer je dit systeem onwelgevallig zou zijn.''

Naar boven