● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #12

'Het reformatorische gezinsleven is repressief'

Onrust binnen de SGP. Door toedoen van een recente uitspraak van de Haagse rechtbank staat de rol van de vrouw binnen gereformeerde kringen meer dan ooit nadrukkelijk ter discussie. Om die reden bestrijdt de actiegroep Anti-SGP de christenfundamentalisten met confronterende acties.

Tekst Alex van Veen

De Nederlandse overheid mag de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) geen subsidie meer geven, omdat de partij vrouwen discrimineert. Dat heeft de rechtbank in Den Haag begin september bepaald. De partij laat geen vrouwen als volwaardig lid toe en dat is in strijd met het Vrouwenverdrag, meent de rechtbank.

Het Proefprocessenfonds Clara Wichmann en zeven andere maatschappelijke instanties hadden bij de rechtbank ook geëist dat de SGP een einde maakt aan het weren van vrouwen als volwaardig lid van de partij. De rechter zou daartoe de huidige statuten nietig moeten verklaren. Hierin ging de rechtbank niet mee, omdat zich geen SGP-vrouwen bij het proces hadden aangesloten.

De woordvoerder van het advocatenteam van de eisers, prof. T. Barkhuysen, meent dat de rechtbank een heel principiële uitspraak heeft gedaan die bredere gevolgen zal hebben. Volgens hem kunnen er op basis daarvan in Nederland nooit meer nieuwe politieke partijen worden opgericht die vrouwen uitsluiten.

Reformatie

De SGP heeft momenteel rond de 26.000 leden en drie zetels in de Tweede Kamer. Nederland telt zo'n 600.000 orthodoxe christenen die zich gereformeerd noemen. Dat woord verwijst naar de kerkhervorming - de Reformatie - die in 1517 in Duitsland begon en in Nederland vooral werd bepaald door het calvinisme, de geloofsleer van Calvijn.

De SGP streeft in navolging van Calvijn naar een theocratie, 'een regering van God'. Niet de mening van het volk is bepalend voor de stellingname van de partij, maar datgene wat de bijbel hen vraagt. Het woord van God zou op alle terreinen van het leven moeten gelden. Ook de overheid zou de bijbel onvoorwaardelijk moeten gehoorzamen.

Binnen de SGP klaagt men voortdurend over de verloedering van normen en waarden, over een gebrek aan fatsoen, over de teloorgang van traditionele instituties als gezin en kerk, over de vrije seksuele moraal, en over het feminisme dat heeft geleid tot vrouwenkiesrecht, het recht op abortus, kinderopvang en betaald werkende vrouwen.

'Gods woord leert dat man en vrouw krachtens de scheppingsorde een eigen specifieke, van elkaar onderscheiden roeping hebben ontvangen. In deze orde is de man het hoofd van de vrouw', stelt het beginselprogramma van de SGP. Vrouwen hebben dan ook geen stemrecht op partijvergaderingen, mogen geen bestuursfuncties vervullen en kunnen zich niet verkiesbaar stellen. (1)

Vrouwenhaat

Het nieuws over het verlies van de jaarlijkse subsidie van 800.000 euro is bij de actiegroep 'Anti-SGP' met gejuich ontvangen. ,,Hopelijk beseffen ze nu eindelijk eens dat vrouwendiscriminatie bij de wet verboden is'', zegt 'Krijtje v/d Stoep'. ,,Als ze consequent zijn, ze zijn tenslotte zeer gezagsgetrouw, dan nemen ze deze les zeer serieus.''

De actiegroep, die de SGP het liefst zo snel mogelijk van het politieke toneel ziet verdwijnen, zag eind 2003 voor het eerst het licht. Een week nadat het Proefprocessenfonds Clara Wichmann het proces tegen de SGP en de staat had aangespannen, werden er op de stoep voor het partijbureau aan de Laan van Meerdervoort in Den Haag leuzen gekrijt als 'Stop de SGP' en 'Nooit meer vrouwenhaat'.

Sindsdien voerde Anti-SGP een tiental acties uit. Zo werden de jongeren van de SGP begin 2004, deelnemend aan een conferentie in de Jaarbeurs te Utrecht, met een theatrale act - een vrouw op haar knieën aan de halsband van de man - gewezen op de rol van de vrouw binnen de partij. ,,Zolang je jong bent voel je de onderdrukking als vrouw nog niet zo sterk, maar het levenslang dragen van de opgedrongen vrouwenrol kan er wel toe leiden dat vrouwen zich ongelukkig en beperkt gaan voelen. In die zin was dit een waarschuwingsactie naar jonge meiden toe'', vertelt Krijtje.

De 45-jarige feministische actievoerster ontleent haar opvallende bijnaam aan het feit dat zij veelvuldig leuzen schrijft op de stoep. Krijtje wenst niet met haar echte naam in de krant uit vrees dat haar christelijke familieleden zullen worden aangesproken op haar onorthodoxe aanpak van de wat zij noemt ,,ultra conservatieve extreem-rechtse partij.''

Extreem-rechts

De anti-SGP keert zich in woord en daad tegen de Staatkundig Gereformeerde Partij vanwege de ,,archaïsche en discriminerende bepalingen'' die in de statuten zijn vastgelegd. Krijtje voert ook actie tegen andere christenfundamentalistische groepen en bij gelegenheden waar christenfundamentalisten zich op discriminerende wijze hebben uitgelaten.

De teksten op de onlangs geopende website zijn gelardeerd met anarchistentekens. Waarom maakt een anarchiste zich eigenlijk zo druk om een politieke partij, wil ik van haar weten. ,,Zo anarchistisch ben ik nu ook weer niet. Ook ik stem wel eens op een politieke partij, zeker wanneer de maatschappij sterk verrechtst. Vrouwen maken 52 procent uit van de wereldbevolking. Ik vind dat iedereen overal aan mee moet kunnen doen, zelfs aan de SGP.''

Oók al is die partij extreem-rechts. Naast gelijke behandeling van vrouwen binnen de SGP streeft Krijtje tevens opheffing van de partij na. Een beetje dubbel is het wel. ,,Dat ze extreem-rechts zijn, uit zich in discriminatie van vrouwen en van mensen die anders leven dan binnen de gezinsideologie past. De SGP is ook voor de doodstraf en vindt dat de staat krachtig moet strijden tegen alles wat anders is dan het christendom.''

Volgens Krijtje gebruikt de SGP het gezin om de levens van mensen te kunnen controleren waardoor je een maatschappij krijgt waarin vrouwen niet al te veel willen en niet naar buiten treden met hun opvattingen. ,,Extreem-rechts streeft een situatie na waarin vrouwen zich gedeisd houden, een situatie die ik bestrijd.''

Roze kauwgom

Ondanks het feit dat Krijtje van oordeel is dat je kerkgangers niet moet lastig vallen met jouw denkbeelden (,,er is nu eenmaal vrijheid van godsdienst in dit land''), voerde ze in augustus jl. actie bij de kerk in Elburg. Aanleiding vormde het bezwaar dat de kerkgemeenschap heeft gemaakt tegen de verschijning van het boek van de gereformeerde Zwolse predikant Loonstra, die een lans breekt voor homoseksualiteit.

Loonstra pleit in de publicatie 'Hij heeft een vriend. Homorelaties in de christelijke gemeente' voor het geven van ruimte binnen de gereformeerde kerk aan homoseksuele relaties in liefde en trouw. Ds. Kempeneers, predikant van de kerkgemeenschap in Elburg, noemt de inhoud van het boek verontrustend. Volgens hem is er een grens bereikt.

Dit was voor Anti-SGP aanleiding om voor de deur van de kerk roze kauwgom uit te delen aan de kerkgangers, met de boodschap de homovriendelijkheid te bevorderen. Krijtje: ,,Het was onze intentie om de kerkgangers naar hun mening te vragen over de opstelling van hun kerkgemeenschap. Sommigen zeiden niet af te weten van de bezwaren die de kerkeraad namens hen heeft gemaakt.''

De reacties op de gratis kauwgom waren veelal negatief. Iemand merkte op dat de bijbel voorschrijft dat homoseksualiteit verboden is. Anderen reageerden vinniger met uitspraken als 'Ga toch naar de vismarkt' en 'Gods wet kan geen kwaad gedogen'. Krijtje had vooraf op de straat de doordenker 'Stop gedwongen heteroseksualiteit' geschreven.

Repressief

Krijtje groeide zelf op binnen een gereformeerde gemeenschap en weet waarover ze praat. Als kind moest zij braaf twee keer in de week met een hoedje naar de kerk. ,,Ik geloofde op die leeftijd ook in God. Binnen de gemeenschap werd de bijbel letterlijk genomen. Als kind kregen we tal van beperkingen opgelegd en werden we niet op de hoogte gebracht van de dingen die belangrijk zijn in het leven.''

Omwille van geloofsredenen had de familie 'Van de Stoep' geen tv, las Krijtje enkel boeken uit de kerkbibliotheek, bezocht zij een reformatorische middelbare school. Wezenlijke aspecten als evolutie en seksuele voorlichting kwamen niet aan bod in de biologieles.

,,Het reformatorische gezinsleven is repressief'', zegt Krijtje. ,,De vader is het hoofd van het gezin. Die heeft de morele verplichting om streng te zijn. Ook God wordt als streng maar rechtvaardig afgeschilderd. Dat maakt je als kind gezagsgetrouw. Het wordt vervolgens moeilijk om jezelf vragen te leren stellen. Hierdoor heb ik diverse identiteitscrisissen achter de rug. Opgroeien zonder stimulans tot vrije ontplooiing, alleen met de bijbel als leidraad, maakt het moeilijk zelf een mening te ontwikkelen.''

In haar kindertijd praatte haar moeder veelvuldig op haar in. Zo zou het buurjongetje waar Krijtje graag mee speelde niet deugen omdat hij in een katholiek gezin opgroeide. ,,Zij waarschuwde mij daarvoor, ik moest dat zielig vinden. Dat heeft me later wel opgebroken. Mijn moeder heeft mij, toen ik nog kind was, geprobeerd narrow minded te maken.''

Krijtje heeft periodes in haar leven gekend dat zij zelf op bepaalde punten narrow minded is geweest. ,,Ik heb het nu nog wel eens, dat mijn gedrevenheid op mijzelf heel calvinistisch overkomt. Dat ik me koste wat het kost altijd maar met ernstige zaken bezig moet houden. Dat streng zijn voor jezelf en voor anderen is er nooit helemaal uit gegaan.''

Slavernij

Rond haar negentiende viel zij langzaam maar zeker van haar geloof. Ze kwam buitenshuis te wonen en leerde gedurende haar studietijd progressieve jongeren kennen. ,,Jaren later ben ik na gaan denken over de vraag wat ik nu eigenlijk had met religie. Ik ben nog wel met feministische theologie bezig geweest, maar uiteindelijk kwam ik tot de conclusie dat religie heel vaak repressief werkt en dat ik er niet veel van moet hebben.''

Het repressieve klimaat binnen het gezin dat krijtje beschrijft, wordt door vrouwelijke gereformeerden vandaag de dag ontkend. Je kan geen krant open slaan of je leest dat vrouwelijke SGP-ers zich allerminst gediscrimineerd voelen. Bij de Anti-SGP weten ze erover mee te praten. ,,Ook wij krijgen brieven van vrouwen die zich afvragen hoe wij er toch bij komen dat ze gediscrimineerd zouden worden. Zij betichten ons er zelfs van dat wij met onze acties de SGP discrimineren!''

Krijtje heeft wel een verklaring voor dit ontkennende gedrag van de vrouwelijke SGP-achterban. ,,Het klinkt lullig, maar ze voelen zich thuis in een situatie van gelukzalige slavernij. Onderdrukte mensen gaan zich prettig voelen in hun rol. Men voelt zich veilig en het levert binnen die positie ook voordelen op. Buiten dat is het ook eng om je ineens te moeten uitspreken over de partij als jij een leven lang niet anders hebt gedaan dan het huishouden.''

De actiegroep van Krijtje richt zich bij de bestrijding van discriminatie op het partijprogramma van de SGP. Terwijl de grondbeginselen van de partij gestaafd zijn op de bijbel. Is religie niet eerder het probleem? ,,Als je de ongelijkheid tussen man en vrouw binnen fundamentalistische kringen filosofisch bekijkt, is religie inderdaad de oorzaak van het probleem'. Maar ik wens praktisch bezig te zijn.''

,,Neem het recht op abortus'', zo vervolgt zij, ,,dat wordt door de SGP verboden. Als feministe heb ik de taak om me daartegen te verweren. Stel dat we het recht op abortus weer kwijt zouden raken, dan krijgt het patriarchaat meer controle over onze levens. En wat die bijbel aangaat, dat is een vrouwvijandig boek. Ik ben dan ook een vijand van de bijbel.''

Abortus

De strijd voor het recht op abortus loopt als een rode draad door het leven van Krijtje. ,,Er is een wereld te winnen op het gebied van reproductieve rechten voor vrouwen. Zelfs in bepaalde Europese landen hebben vrouwen geen recht op abortus, denk aan Ierland en Portugal. Ook in Nederland kan het weer misgaan. Als die popie-jopie van een Rouvoet van de ChristenUnie ineens enorm succesvol wordt dan weet je het maar nooit.''

Krijtje stoort zich dan ook aan de kritiek die zij krijgt vanuit activistische kringen. ,,Maar weinig mensen zijn het met mij eens dat de SGP bestrijdenswaardig is. SGP-ers worden gezien als aardige fatsoenlijke mensen die zich rustig houden, terwijl ik ze met mijn grote mond sta te bestrijden. Dat deze partij extreem-rechtse standpunten inneemt en maatschappelijke progressieve ontwikkelingen tegenwerkt, wordt niet door zovelen als probleem ervaren.''

Is er dan helemaal niets goeds te melden over de SGP? De partij gaat toch ook te keer tegen vrouwonvriendelijke praktijken binnen de prostitutie, vraag ik aarzelend. ,,Dat klopt, maar niet omdat vrouwen worden uitgebuit maar omdat de bijbel voorschrijft dat prostitutie niet mag. Ze hebben kritiek vanuit fundamentalistisch en niet vanuit feministisch oogpunt.''

website: www.sgpnee.nl

1. Uit 'Christenfundamentalisme', een verzameling artikelen van de Fabel v/d Illegaal: www.gebladerte.nl

Strijd om vrouwenkiesrecht De strijd om het SGP-vrouwenkiesrecht en -vrouwenlidmaatschap ontbrandt in 1982. Een overzicht van de belangrijkste momenten. 1918 - Oprichting van de SGP. In het program van beginselen staat: 'Vrouwenkiesrecht strijdt met de roeping van de vrouw.' Over het vrouwenlidmaatschap van vrouwen wordt niets gezegd. Zo vanzelfsprekend is het dat vrouwen geen lid zijn; 1922-1926 - Partijoprichter en -voorzitter ds. G. H. Kersten schrijft, na vragen van kiesverenigingen, een artikelenreeks in De Banier waarin hij uitlegt dat vrouwenkiesrecht strijdig is met de roeping van vrouwen. 'Haar levensdoel; haar levenstaak, haar levenslust is thuis. Zulken vrouwen eren wij naar het Woord Gods, als de wijze, die haar huis bouwt. En we verachten de vrouw die zich haar huis onttrekt, en haar leven zoekt buiten in het publieke leven', schrijft Kersten; 1982 - De kiesvereniging van Den Haag vraagt op de algemene vergadering van de partij aandacht voor de merkwaardige situatie dat SGP-vrouwen officieel niet mogen stemmen, maar dat 90 procent van hen dat in de praktijk wel doet; 1984 - De brochure 'In haar waarde' verschijnt. Vrouwen mogen stemmen in de erkenning dat de man het hoofd is van de vrouw. Het passief kiesrecht (gekozen worden in een volksvertegenwoordigend orgaan) blijft uitgesloten; 1984 - De kiesvereniging van Den Haag laat mevrouw Grabijn-van Putten en mevrouw Van Donge-van Bezooijen toe als lid; 1989 - De huishoudelijke vergadering van de SGP stelt een nieuw program van beginselen vast. Daarin staat dat de vrouw mag stemmen, maar niet gekozen mag worden. Kiesverenigingen maken bezwaar tegen de praktijk in Den Haag; 1991 - Het hoofdbestuur schrijft een brief dat vrouwen geen lid mogen worden; 1993 - Huishoudelijke vergadering in januari (Putten I) met opiniërend karakter. De aanwezigen zijn tegen lidmaatschap van vrouwen, maar voor betrokkenheid. Partijvoorzitter ds. Hovius schrijft in augustus een brief waarin hij aangeeft voor volwaardig lidmaatschap van vrouwen te zijn. In september besluit de huishoudelijke vergadering (Putten II) dat vrouwen geen lid van de partij mogen zijn. Ds. Hovius en partijsecretaris Boender leggen hun functie neer; 1994 - De hoofdofficier van justitie besluit de SGP niet te vervolgen wegens discriminatie. Karin Berfelo had daar mede namens dertig vrouwen om gevraagd. Het Clara Wichmanninstituut (CWI), dat voor vrouwenemancipatie strijdt, ondersteunt de groep; 1995 - De Haagse rechtbank spreekt uit dat mevrouw Yvonne Franssen terecht door de SGP is geweigerd als lid omdat ze de grondslag van de partij niet onderschrijft. Franssen kreeg steun van het CWI; 1996 - De partij aanvaardt een statutenwijziging die vrouwen uitsluit van volwaardig lidmaatschap. Ze kunnen wel buitengewoon lid worden en mogen wel meepraten, maar niet meebeslissen; 2001 - Mevrouw Grabijn dient een klacht in bij Commissie Gelijke Behandeling. Ze vindt het onterecht dat de SGP vrouwen heeft die volwaardig lid zijn en vrouwen die alleen mogen meepraten. De commissie acht zich niet bevoegd een uitspraak te doen; 2003 - Uit een enquête onder SGP-jongeren blijkt dat 70 procent geen moeite heeft met een vrouwelijk SGP-kamerlid. Het Proefprocessenfonds Clara Wichmann daagt de SGP en de staat voor de rechter. Het CWI zoekt een SGP-vrouw die de partij voor de rechter wil dagen, maar degene die zich meldt, trekt zich later terug. Het SGP-hoofdbestuur stelt een werkgroep samen die de bijbelse argumenten tegen vrouwenlidmaatschap nog eens op een rijtje moet zetten. De publicatie van het eindrapport wordt steeds uitgesteld; 2004 - De rechtbank van Den Haag behandelt in juni tijdens een openbare zitting de eisen van het Proefprocessenfonds Clara Wichmann; 2005 - De overheid mag de SGP geen subsidie meer geven omdat de partij vrouwen discrimineert, oordeelt de rechtbank in Den Haag. bron: Reformatorisch Dagblad

Naar boven