● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2005    ● Overzicht #11

De strijd om een pijplijn

Ieren roepen op tot boycot van Shell

Kleine boeren in Mayo, Ierland, vechten tegen multinational Shell. Het olieconcern is bezig een pijpleiding aan te leggen dwars door een natuurgebied. Twee Nederlandse activisten verbleven een weeklang in het solidariteitskamp dat is opgezet om de bewoners in Rossport te ondersteunen.

tekst Leontine Smedema

Het is 7.00 uur in de ochtend en het is rustig bij de bouwplaats in Rossport. De laatste dagen is hier niets gebeurd. Mensen houden bij toerbeurt de wacht om te voorkomen dat Shell aan het werk gaat en soms is dat best saai. Hier moet je een lange adem voor hebben, maar dat hebben de mensen in Rossport wel. De agent gaapt, hij verveelt zich stierlijk, maar ja, dan moet hij hier niet gaan staan.

Twee agenten bij elke bouwplaats. Wij zijn met z'n vijven; vier mensen van het solidariteitskamp en John uit Rossport. Er komt een auto aanrijden die wordt tegengehouden. Kort daarop arriveert er een heel konvooi, vrachtwagens met graafmachines erop. Ze komen alleen maar iets weghalen, zeggen ze. De baas van het gezelschap wordt boos als hem wordt verteld dat hij niet verder mag.

Pijplijn

Bewoners van Rossport verzetten zich tegen de plannen van Shell om een gaspijplijn en een raffinaderij aan te leggen door een ongerept en beschermd natuurgebied. De 9 kilometer lange pijplijn loopt rechtstreeks van de Corrib gasvelden, gesitueerd 65 kilometer uit de noordwest kust van Ierland, over het land van de boeren, naar de raffinaderij in Ballinaboy.

De bouw van de pijplijn is een experiment en is nog niet eerder in bewoond gebied uitgevoerd. Het ongeraffineerde (niet schoongemaakte) gas dat door de pijplijn loopt, staat onder zeer hoge druk en komt direct uit het gasveld waardoor het oncontroleerbaar is. De pijplijn loopt door een onstabiel veengebied dat bekend staat om haar landverschuivingen. De kans op ongelukken is groot.
De raffinaderij ligt op twee kilometer van Carrowmore Lake, een beschermd natuurgebied en drinkwatervoorziening van de regio. Alle lekken komen in de lokale riviertjes terecht, die uitkomen in Carrowmore Lake.

Smerige deal

De Ierse overheid heeft in 1984 haar belangen in de Corrib gasvelden voor een appel en een ei verkocht aan Shell. Hierdoor gaan alle opbrengsten van de gasvelden naar de multinationals Shell, Statoil en Marathon. De Ierse overheid krijgt niets. Als de Ieren gas willen hebben dan zullen ze dat voor normale marktprijzen van Shell of Statoil moeten kopen.

Toenmalig minister van energie, Ray Burke, heeft in die tijd geregeld dat Shell alle investeringen die ze doet kan aftrekken van de belasting. Dezelfde Ray Burke heeft een tijd vastgezeten wegens een omkoopschandaal. Ook de huidige premier, Bertie Ahern, heeft vuile handen. Hij was in die tijd minister van Financiën.

In 2001 begint Shell met de voorbereidingen voor de aanleg van de pijplijn. De meeste landeigenaren verkopen hun land. Ze worden hiertoe gedwongen door de Ierse overheid die dreigt met onteigening, een pressiemiddel dat normaal gesproken alleen wordt toegepast voor werken van publiek belang. Shell vertelt de landeigenaren niet dat het gaat om de aanleg van een hoge druk pijplijn die gevaarlijk is.

De Ierse overheid heeft ondertussen twee zogenaamd onafhankelijke onderzoeken naar de veiligheid van de pijplijn laten uitvoeren. Het eerste bedrijf dat onderzoek deed was van Shell, het tweede had nauwe banden met het olieconcern. Op dit moment is er een derde onderzoek gaande. Zolang de uitslag hiervan niet bekend is, mag Shell officieel nog niet beginnen met de aanleg van de pijplijn.

Gevangenschap

Zes families (die samen 50 procent van het land waar de pijplijn doorheen moet bezitten), vertrouwden de zaak niet en stelden een onderzoek in. Ze verzetten zich tegen de aanleg van de pijplijn en van de raffinaderij. Ze weigerden hun land te verkopen, spanden procedures aan en zochten steun en aandacht voor de zaak.

De families stonden niet toe dat Shell op hun land kwam. Het olieconcerm stapte daarop naar de rechtbank om een gerechtelijk bevel te krijgen. Dit zou Shell toegang tot het land verschaffen en de bewoners verbieden om zich verder te verzetten tegen de plannen van het olieconcern.

Hoewel de Ierse overheid Shell officieel nog geen toestemming had gegeven om te gaan bouwen, gaf de rechter het olieconcern het voordeel van de twijfel. Met het gerechtelijk bevel in de hand stapte Shell naar de families en eiste toegang tot hun land.

Op het moment dat Shell met de bouw van de pijplijn wilde beginnen, blokkeerden de zes families de weg zodat het werk niet door kon gaan. Shell stapte opnieuw naar de rechter en dagvaarde zes personen die het gerechtelijk bevel hadden genegeerd. De rechter gaf ze de keus: meewerken of de gevangenis in. Ze weigerden medewerking en vijf van hen moesten op 29 juni naar de gevangenis in Dublin, waar ze tot op de dag van vandaag vastzitten.

De zesde persoon, eigenaar van 20 procent van de grond, was een vrouw, Brid Mc Garry. Shell wilde haar ook in het gevang maar de mevrouw van de public relations vond dat een slecht plan: een vrouw in de gevangenis was slecht voor de publiciteit. De vijf mannen komen pas vrij wanneer ze hun verontschuldigingen voor het negeren van het gerechtelijk bevel aanbieden aan de rechtbank en hun verzet opgeven.

Protesten

Shell en de Ierse overheid hoopten hiermee de protesten de kop in te hebben gedrukt, maar het tegendeel bleek waar. De inwoners van Rossport reageerden woedend. De dag na de aanhouding van de vijf mannen demonstreerden 300 mensen bij de raffinaderij in Ballinaboy. De blokkades die het werk van Shell al weken stillegden, verhevigden zich en sindsdien sluiten dagelijks meer mensen zich bij de protesten aan. De pers, die tot dan toe weinig aandacht aan de zaak had besteed, dook er bovenop.

Vanaf 19 juni worden alle bouwplaatsen van Shell, die in Ballinaboy, Rossport en Glengad waar de pijplijn aan land komt, twaalf uur per dag door bewoners van Rossport in de gaten gehouden. Niets mag er nog in of uit, behalve de bewaking. Zodra Shell toch iets probeert, staan er in korte tijd honderden mensen op de stoep.

Wekelijks vinden er in Ierland blokkades van Shell- en Statoil-benzinestations plaats. Duizenden mensen demonstreerden in Ballina, Belmullet, Castlebar, Galway, Belfast en Dublin. De Ieren zijn het zat dat hun overheid multinationals steunt en de ene smerige deal na de andere sluit, alleen maar om er zelf beter van te worden. En dat in een land dat enorme problemen in de gezondheidszorg en het onderwijs kent.

Sinds de vijf mannen gevangen worden gehouden, is er een solidariteitskamp in Rossport ingericht om de lokale bewoners te ondersteunen. De kampbewoners helpen met het organiseren van de dagelijkse picketlines bij de drie bouwplaatsen, helpen de boeren met hun werk of met het verkrijgen van publiciteit voor de zaak. Het actiekamp wordt bewoond door gemiddeld vijf tot twintig personen, de meesten afkomstig uit Ierland.

Vastberaden

Gedurende mijn aanwezigheid in het actiekamp ben ik zeer onder de indruk geraakt van de wijze waarop de mensen in Rossport de zaak aanpakken. Ze gaan hierbij vastberaden te werk en laten zich door niemand voor de gek houden, niet door de Ierse overheid en niet door Shell. Voor compromissen ben je bij hen aan het verkeerde adres. Men eist onder meer een onafhankelijk onderzoek naar de totstandkoming van de omstreden afspraak tussen Shell en de Ierse overheid.

Politici die nu opeens aankloppen omdat ze willen helpen, mogen dat alleen doen op de voorwaarden van de bewoners van Rossport. De Ieren voelen zich verwant met een groter geheel en zijn zich ervan bewust dat de strijd in Rossport verbonden is aan een wereldwijde strijd. Er wordt hierbij vaak verwezen naar de strijd van de Ogoni tegen Shell in Nigeria.

Het is spannend om te zien hoe dit zal aflopen. De Ieren zijn onbuigzaam en geven niet toe, maar Shell heeft een enorm belang en zal daar niet makkelijk vanaf zien. Ze hebben de steun van de Ierse overheid en de rechtbank achter zich. Andy Pyle, de hoogste baas van Shell in Ierland, heeft gezegd dat de pijplijn er hoe dan ook komt, al moet hij daarvoor elke boer uit Mayo in de gevangenis gooien.

De inwoners van in Rossport noemen het verzet een 'peoples movement'. Het zijn de gewone mensen die deze strijd gaan winnen, daar zijn ze van overtuigd. Het wordt tijd dat wij in Nederland hun strijd gaan steunen en aandacht voor deze zaak vragen. Om te beginnen door Shell te boycotten, zoals de inwoners van Rossport wensen.

voor meer informatie: www.shelltosea.com

De vijf mannen die in de gevangenis zitten zijn: de broers Philip en Vincent Mc Grath, Micheal O Seighín, Willie Corduff en Brendan Philbin. Schrijf ze: Cloverhill Prison, Dublin West, Ireland.

Naar boven