Ravage #16
23 december 2004

● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2004    ● Overzicht #16

Sociaal Forum verloopt volgens schema

Hoera, we horen er nu ook bij. Ook Nederland heeft z'n Sociaal Forum gehad. In een plechtstatig beursgebouw voltrok zich een bont programma, waarvan de workshops druk bezocht werden. Volgens de organisatoren namen 4000 mensen deel aan het driedaagse programma dat in het teken stond van de strijd voor een 'andere wereld'.

Tekst Kees Stad

Tijdens de aftrap van het driedaagse gebeuren op vrijdagavond 26 november, waar een niet bijster interessant openings'debat' plaatsvond, bleef het opvallend rustig. Terwijl op de slotdag het programma al vroeg in de middag ophield om plaats te maken voor een plichtmatige slotdemonstratie waar de meeste mensen geen trek in bleken te hebben.

Maar de opkomst in de Amsterdamse Beurs van Berlage blijkt achteraf gezien, als we de cijfers van de organisatie mogen geloven, dus redelijk groot. In wezen bestond het Nederlands Sociaal Forum (NSF) voornamelijk uit één dag. De zaterdag was van begin tot eind vol geprogrammeerd en werd druk bezocht. Met name het programma dat 'van onderop' (zelforganisaties i.p.v. ngo's -red.) werd aangeboden in de vorm van workshops, was veelzijdig en bevatte interessante elementen.

Goed gelukt was ook de grote tent op het Beursplein waar een relaxte catering huis had, die in de avonduren naast de maaltijden uitstekend biologisch bier schonk. Verder verschenen er razendsnel verslagen op de website en was er achterin het gebouw een indrukwekkend mediacentrum door de kameraden van ASCII ingericht, inclusief een wireless surround waardoor je in het hele gebouw kon internetten.

Deze technisch ingewikkelde operatie verliep soepel dankzij de onbaatzuchtige werkzaamheden van tientallen vrijwilligers, die als dank een hesje kregen met de aanduiding dat ze 'CREW' waren. Helaas wist bijna niemand het internet te vinden omdat de organisatie was vergeten dit aan de bezoekers en deelnemers bekend te maken.

Plenair debâcle

Het culturele aanbod was hemeltergend, met als dieptepunt een groep vrolijk dansende inboorlingen. Typisch was ook dat juist het programma dat 'van bovenaf' (door de zichzelf benoemde stuurgroep) was georganiseerd in de centrale hal, en de noemer 'plenaire bijeenkomst' had meegekregen, slecht bezocht werd. En door de mensen die het wel bezochten vaak niet erg hoog geprezen werd.

Dat was exact waar in de aanloop van het NSF een aantal kritische groepen voor gewaarschuwd had. Ze hadden zelfs aangeraden om, buiten een eventuele plenaire bijeenkomst bij aanvang en slot, helemaal geen centraal programma te organiseren. Mensen vinden het blijkbaar veel interessanter om workshops bij te wonen, waar je actief aan deel kunt nemen en waarbij je - als het goed is - niet geconfronteerd wordt met een stel bobo's die een monoloog voor 'het publiek' houden.

Precies dezelfde les was al geleerd op de internationale sociale fora, waar niemand meer naar de bekende namen komt luisteren, terwijl de workshops en actievergaderingen uitpuilen. Maar op de een of andere manier denken (leiders van) de organiserende groepen dat ze zichzelf de hele tijd op het podium moeten zetten om het volk toe te spreken.

Duur bakkie

Hoewel een paar duizend mensen die samen komen om te praten over hoe ze de wereld kunnen veranderen naar Nederlandse maatstaven best een klein wonder genoemd mag worden, is dat aantal gezien de hoeveelheid geld die er in is gestoken en rekening houdend met de achterban van de deelnemende organisaties, ook weer niet geweldig. Er zijn 100.000 programmakranten verspreid (en toch was de krant haast onvindbaar in Amsterdam) en de subsidie bedroeg zo'n 100 euro per bezoeker (!).

De gekozen ruimte, de Beurs van Berlage, was rampzalig. Er mocht niets binnen van de bewakingsdienst, als je een beamer wilde gebruiken moest je die voor 450 euro huren en de koffie kostte 2 euro per zuinig bakkie. De arme obers, die normaal een chiquer publiek gewend zijn, wisten niet wat hen overkwam met dit publiek dat overal over zeurde en in tenminste een geval leidde dat tot handgemeen in het café. Het eerste de beste ROC of lyceum biedt dezelfde zaalruimte tegen veel lagere kosten en betere sfeer.

Verder bleken de 25 leden van de archaïsche organisatie Internationale Socialisten vooral bezig om voortdurend zoveel mogelijk aandacht voor zich op te eisen, waardoor bij veel anderen de vraag zich opdrong hoe lang die kruik nog te water kan gaan. Ze hadden voor zichzelf ook een veel te prominente positie binnen de organiserende structuur weten te bemachtigen.

Gematigde standpunten

Aan de andere kant van het spectrum viel op dat ook opmerkelijk gematigde organisaties voor zichzelf een belangrijke positie in het programma hadden opgeëist. Op een plenair forum georganiseerd door de vakbeweging op zaterdagmiddag, kon je vakbondsvertegenwoordigers horen vertellen dat ze nog niet zo zeker wisten of privatisering en liberalisering wel zo slecht was en of ze zich dus wel moesten verzetten tegen het GATS-akkoord en de Richtlijn Bolkestein van de EU.

Daarnaast zat er ook nog iemand van de VVD in het forum. In andere landen zijn dat soort discussies al weer lang passé, en is het forum dé aangewezen plek voor organisaties die er al duidelijk voor gekozen hebben om zich te verzetten tegen de kapitalistische normaliteit.

Maar in Nederland wordt er ook op het forum verder gepolderd. Dat was ook wel te verwachten, gezien de leidende rol van organisaties als Novib, voor wie het lang geleden is dat ze zich op straat begaven om grondige veranderingen van het politieke systeem te eisen. Maar wellicht is het voor dat soort groepen nog een beetje wennen om het eens zonder het Haagse pluche te moeten doen...

Divers geheel

Het NSF werd ingevuld door een breed spectrum van groepen die soms volstrekt tegenover elkaar staan. Zo demonstreerde de FNV onlangs nog voor behoud van banen in de wapenindustrie en voor het openhouden van de kerncentrale in Borsele, terwijl ook antimilitaristische groepen en milieuorganisaties participeerden in het NSF.

Dat maakt het des te vreemder dat bepaalde betrokkenen menen hier een belangrijk moment in de vorming van één beweging te zien. Sommigen nemen zelfs de term NSF-beweging in de mond. Blijkbaar de natte droom van enkele van de organisatoren, die zich graag aan het hoofd zien van een verder niet politiek gedefinieerd spektakel, dat zo nu en dan in een massamanifestatie bijeenkomt om zich goed te voelen.

Tegelijkertijd wordt discussie over de inhoud en over de onderlinge verschillen angstvallig vermeden. Zo gauw die opdoemt wordt een appél op de heilige eenheid gedaan, en als dat niet lukt worden de critici gemarginaliseerd of zelfs verdacht gemaakt (zie de uitspraken van Novib-leidster Sylvia Borren in een interview met Ravage, van 5 nov.). Niet echt een goed uitgangspunt om vooruit te komen in de zoektocht naar de richting van dit proces.

Hoe verder?

De vraag is hoe het nu verder gaat. Een dezer dagen vindt er een openbare evaluatie plaats. In het verleden verliepen politieke acties of ontruimingen van kraakpanden wel eens naar ieders tevredenheid. Zowel de actievoerders als de politie en de bestuurders verklaarden dan na afloop in hun nopjes te zijn.

Zo'n situatie lijken we nu te hebben bereikt met al de verschillende deelnemers aan dit project. Als het lukt om de natte dromen van de 'bewegingspolitici' in spe wat in toom te houden, en van het forum dát te maken waar het eigenlijk voor bedoeld is - een plek waar mensen van onderop discussiëren en informatie uitwisselen - en als de autoritaire marxistische schreeuwgroepjes ook hun plek in de coulissen gewezen wordt, is er niets op tegen om de exercitie over enige tijd nog eens te herhalen.

Maar het blijft een verzameling mensen die over politiek praten, meer is het niet, hoe hysterisch je dat ook kunt roepen. Het echte werk, zoals acties om de neoliberale kapitalistische ellende een halt toe te roepen en daar alternatieven tegenover te stellen, gebeurt pas daarna. En meestal elders.

Meer info (verslagen workshops e.d.): www.sociaalforum.nl

Naar boven