Ravage
#15
26 november
2004
●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
2004 ● Overzicht
#15
Hoort! Wie klopt daar?
IJle klanken komen je tegemoet. Nadat ik een donkere ruimte ben binnengestapt zie ik een video van een deur die op een kier staat. In de schaduw beweegt wat. Langzaam verschijnt er een onbekend persoon half in beeld. De deur gaat niet verder open, maar sluit zich. De donkerte overvalt mij.
In de tentoonstelling 'Cordially Invited' en de daaraan verwante activiteiten wordt het begrip gastvrijheid belicht. De aanleiding voor het project is de uitnodiging van de Europese Unie aan tien nieuwe landen om toe te treden tot de EU. Het project is gemaakt in het kader van het culturele programma 'Thinking Forward', een initiatief van de overheid ter gelegenheid van het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie. Zowel in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht zijn er in dit kader tot eind december tentoonstellingen te zien.
De EU zegt zich gastvrij op te stellen ten aanzien van de nieuwe Oost-Europese landen, maar aan deze gastvrijheid zijn duidelijke van tevoren afgesproken grenzen en afspraken verbonden. Er worden eisen gesteld aan de landbouwpolitiek, migratie, asielbeleid en deelname aan de arbeid buiten de eigen grenzen.
Degene die zich gastvrij opstelt heeft over het algemeen meer macht en zeggenschap dan de landen die gastvrij worden onthaald. Het spel tussen gastheer en gast is een dynamisch geheel. Wie opent de deur? In welke ruimtes mag de gast zich bevinden? Wat biedt de gastheer zijn gast aan? Hoelang kan een gast gebruik maken van de faciliteiten van de gastheer? Hoeveel bewegingsruimte krijgt de gast om zijn eigen identiteit in te brengen? Hoe stelt de gastheer zich op als gasten zich niet conformeren aan de uitgangspunten die de gastheer heeft opgesteld? En in welke hoedanigheid verandert de gastheer als er onaangekondigde gasten het domein binnentreden en zich settelen?
Binnen het project Cordially Invited wordt vanuit het bovengenoemd spanningsveld aandacht besteed aan de volgende vragen: Welke manieren zijn er om de hiërarchie tussen de gastheer en gast op te heffen? Hoe kunnen we de kloof tussen de retoriek over openheid en de realiteit van buitensluiting kleiner maken? De vragen komen aan bod in lezingen, films, tentoonstellingen en workshops.
In een video van Geert Mul maken we kennis met de inwoners van Warschau. We zien pasfoto's, glamourportretten, babies, gezinnen en mannen in uniformen. Ze zijn gefotografeerd door de lokale fotografen en hun geëtaleerde portretten worden in afwisselende ritmes gepresenteerd op de muziek van Gorecki.
De film maakt deel uit van het onderdeel "Grenzeloos Kijken". Tien Nederlandse videokunstenaars zijn uitgenodigd om een film te maken over een van de nieuwe Europese lidstaten. Hiervoor mochten zij alleen gevonden filmmateriaal gebruiken. Peter Bogers neemt de kijker via foto's en tv-schermen van het vliegtuig naar het hotel en het café. Het materiaal schept een idyllisch beeld van Malta.
Wanneer je het gordijn van Mona Hatoum voorbij schuift om in een vrijwel lege ruimte binnen te stappen, ben je figuurlijk de Mexicaanse-Amerikaanse grens overschreden. Op het gordijn is een krantenartikel afgedrukt waarin de problemen van illegale migratie bij deze grens worden beschreven. Binnen de lege ruimte is slechts een spiegel te zien. "You are Still Here", staat er op de spiegel geschreven. Hoe langer ik naar mijzelf kijk des te meer ik geconfronteerd word met de tijd dat ik me hier bevind.
"Apolitical" is de titel van het werk van Wilfredo Prieto Garcia. Maar hoe a-politiek is zijn werk dat volledig bestaat uit de vlaggen van de Europese lidstaten? Europa is echter geen bont geheel meer van verschillende kleuren en staten, maar bestaat slechts uit drie tinten: wit, grijs en zwart.
De vlaggen hangen in de ruimte waar tevens een stapel wit papier ligt. Het minimalistische werk "Untitled (Passport)" van Felix Gonzalez-Torres ligt daar voor het grijpen. Voor ieder een wit paspoort en vrije doorgang zonder aanziens des persoons. De ideale wereld waarin gastvrijheid en mobiliteit tot het uiterste zijn verbeeld.
Of de antwoorden die binnen de kunstzinnige en intellectuele kaders worden gevonden zullen worden overgenomen door de maatschappij en overheid is nog maar de vraag. Het project is in ieder geval een aanzet om op een andere manier tegen gastvrijheid aan te kijken en een begin te maken om gaten te slaan in Fort Europa.
Jan Kees Helms