Ravage
#15
26 november
2004
●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
2004 ● Overzicht
#15
We blijven Afrika kwellen
Het IDFA-festival bestaat uit een enerverende mierenhoop van films, professionals en bezoekers die lijken te zijn geobsedeerd door de wonderbaarlijke wereld van de documentaire. Het festival ging indrukwekkend van start met twee documentaires gesitueerd in het 'vergeten continent' Afrika, een metafoor voor wat er zich in de rest van de Derde Wereld afspeelt.
Ulrik van Tongeren
'Liberia:
an uncivil war' van regisseur Jonathan Stack en co-regisseur James Brabazon
is meer dan een tijdsdocument over de Liberiaanse burgeroorlog die in
de zomer van 2003 explodeerde. Het lijkt eerder te gaan over alle andere
oorlogen enconflicten die op het moment woeden in Irak, het Midden-Oosten
en andere Afrikaanse landen.
Hoofdrolspelers in dit verbijsterende drama zijn naast de kindsoldaten, een door en door corrupte president Charles Taylor en de hypocriete grootmacht Amerika die pas enigszins in actie kwam nadat president Bush een bezoek had gebracht aan Afrika. Toen waren er al vele duizenden onschuldige slachtoffers gevallen in de strijd tussen de regeringstroepen en de rebellen.
Liberia is trouwens een creatie van de Verenigde Staten, gesticht door voormalige Amerikaanse slaven. Hun vlag is een simpele versie van de Stars & Stripes. De Verenigde Staten worden nog steeds vereerd door de Liberiaanse bevolking, wat vreemd is omdat na het einde van de Koude Oorlog de Amerikanen het land in de steek lieten, en niets deden toen honderdduizenden Liberianen omkwamen in de gruwelijke burgeroorlog.
Regisseur Stack filmde in de hoofdstad Monrovia de plaatselijke bevolking die in de vuurlinie probeert te overleven, en interviewt president Taylor, die trouwens door de Verenigde Naties veroordeeld werd voor zijn misdaden tegen de mensheid. Co-regisseur Brabazon trok op met het rebellenleger, merendeels bestaande uit zeer jonge jongens, die oprukken naar Monrovia.
In de traditie van de klassieke oorlogsverslaggeving hebben de regisseurs hun lijf en leden in de waagschaal gesteld om een aangrijpend beeld te schetsen van een door geweld verscheurde natie. De film is niet alleen maar een opsomming van gruwelijk geweld. Omdat de makers het geheel in de politieke context geplaatst hebben, is er een effectieve analyse van het hoe en waarom mogelijk.
De
andere documentaire over het duistere continent is 'Darwin's Nightmare'
van de Oostenrijker Hubert Sauper. Gelegen aan het Victoriameer in Tanzania
is het vissersstadje Mwanza de locatie. Centraal staat de Victoriabaars
die in de jaren zestig als experiment werd uitgezet in het meer.
Deze roofvis heeft ondertussen alle andere vissoorten opgepeuzeld. De gefileerde vissen worden naar het westen geëxporteerd. Wat er overblijft van de karkassen, de graten en koppen, is zo'n beetje de enige voedingsbron voor de hongerende lokale bevolking. Dit onnozele experiment heeft in feite een ecologische ramp veroorzaakt.
Pijnlijk is de vraag wat er gebeurt met de bevolking als binnen afzienbare tijd het meer is leeg gevist. De vrijbuiters die de vis naar het westen vervoeren in ex-Soviet goederenvliegtuigen brengen ook het wapentuig voor de talloze conflicten in Centraal-Afrika het land binnen. Zodoende is er met de uitwisseling van vis en wapens een moorddadige kapitalistische handelszone ontstaan aan de rand van het grootste meer van de wereld.
De documentaire is een onthutsende metafoor van de vernietigende nieuwe wereldorde in de Derde Wereld. De eeuwen durende exploitatie en kolonisatie van het continent Afrika gaat dus in een andere gedaante gewoon door. Beide beklijvende documentaires laten zien dat er in het continent dingen gebeuren die nauwelijks te bevatten, laat staan op te lossen zijn.