Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2002    ● Overzicht #9


Uit: Ravage #9, 28 jun 2002

De opstandige mens

Ter gelegenheid van het zomerprogramma rondom de Franse acteur Michel Piccoli brengt het Filmmuseum de cultklassieker Themroc (1972) uit in een nieuwe kopie, helaas alleen in Amsterdam. Het is een mooi moment om in deze woelige tijden dit opstandige anarchistische kleinood te vertonen.

Themroc is een film om te koesteren. In deze tijd van de Megabanenmarkt en de criminalisering van werklozen en illegalen, doet deze aanval op de consumptiemaatschappij en het arbeidsethos weldadig surrealistisch aan. Geregisseerd en geschreven door de ex-arbeider Claude Faraldo speelt de duivels inventieve Piccolo Themroc een morsige arbeider.

De film begint met de werkdag van de loonslaaf: ontbijtje maken, aangevuurd worden door zijn chagrijnige oude moeder en in het voorbijgaan het naakte lichaam van zijn slapende jonge zuster geil betastend, om daarna onderdeel te worden van de kudde loonslaven op weg naar het werk. Aangekomen in de fabriek verandert de film van een zwarte komedie in een vlijmscherpe satire op de verschrikkingen van de westerse samenleving. De autoriteitsfiguren, de managers, bewakers en politiemannen worden weergaloos belachelijk neergezet in de film. Themroc komt dan ook in opstand, er is een oermens geboren. Incest en het opeten van politieagenten horen daarbij. Zijn gedrag blijkt aanstekelijk, overal komen mensen in opstand.

De afwezigheid van verstaanbare dialogen is nog steeds een fascinerend aspect van de film, gekuch, gegrom en oerkreten vormen de taal van Themroc. De talloze visuele grappen van de film herinneren aan Tati en absurdistisch theater. Toch blijft het een unieke, onvergelijkbare film, een van de weinig opstandige films van de wereldcinema. Het is een vreemde ervaring om deze film nu te zien terwijl er in Europa een rechtse omwenteling aan de gang is. Themroc is 30 jaar later een bizar en nostalgisch tijdsdocument van authentieke opstandigheid geworden.

Michel Piccoli (1925) speelde in ruim 170 films. Hij werkte met  grote regisseurs als Buñnel, Ferreri, Sautet, Godard, Bellochio, Berlanga, Resnais, Melville en Chabrol, en speelde vooral in de jaren zestig en zeventig in een groot aantal baanbrekende en provocerende films. Het retrospectief van het Filmmuseum geeft een rijke selectie van zijn werk, een unieke kans om kennis te maken met een eigenzinnig acteur die altijd iets van zichzelf in zijn rollen weet te leggen.

Piccoli speelde arrogante notabelen, een seriemoordenaar (Le Trio Infernal), de minnaar van een pop (Life Size), politiemannen, gladde Casanova's, homoseksuelen, incestueuze vaders en de onvergetelijke oermens Themroc. Piccoli schittert zowel in bijrollen als in grote hoofdrollen. Zijn sardonische afstandelijkheid is spreekwoordelijk, welke rol hij ook speelt. Zoals al in een film als Dillinger E Morto (1968), een schitterend experiment van regisseur Marco Ferreri, waarin Piccoli in een stille rol een gewelddadige ontsnapping voorbereid. Ook zijn werk als regisseur wordt belicht met twee korte films en zijn lange speelfilm La Plage Noire.

Omdat we in de jaren tachtig en negentig verstoken bleven van de ruim 70 films waarin Piccoli speelde - La Belle Noiseuse (1991) was een van de weinige die hier draaide - komt het als een schok dat hij in zijn nieuwste film Je Rentre A La Maison (2001) plotseling heel oud en breekbaar overkomt. Samen met de 93-jarige Portugese regisseur Manoel de Oliveira maakte hij een aangrijpend portret over de laatste dagen van een oud acteur. De grote theaterscènes zijn vreemd genoeg niet boeiend. Onvergetelijk zijn de kleine scènes van zijn dagelijkse leven wanneer hij schoenen koopt, en in een café zijn krant leest. Hier valt voor de zoveelste keer weer op wat een magisch acteur hij is.

Ulrik van Tongeren

Themroc kun je op 10, 16 en 26 juli, 12 en 22 augustus en 4 september in het Filmmuseum Amsterdam www.filmmuseum,nl. Op 5 juli is in het Amsterdamse Paradiso een eenmalige vertoning met live begeleiding.

Een zomer met Michel Piccoli vanaf 4 juli t/m 4 september in het Filmmuseum Amsterdam. Een selectie uit het programma is te zien in: Haags Filmhuis 4 t/m 17 juli, Lantaren Venster (Rotterdam) 4 t/m 17 juli, 't Hoogt (Utrecht) 25 juli t/m 7 augustus, Centre Culturel Français (Groningen) 8 t/m 21 augustus en Maison Descartes (Amsterdam) 22 augustus t/m 4 september.

Je Rentre A La Maison draait vanaf 27 juni in de bioscopen.

Mexicaans juweeltje

Y Tu Mamá También van de Mexicaanse regisseur Alfonso Cuarón is een uitgekookte, sexy roadmovie met scherpe kantjes. Een heerlijke ontsnapping naar dat fascinerende Mexico.

Regisseur Cuarón's terugkeer naar zijn wortels na zijn Hollywoodfilms A Little Princess (1995) en Great Expectations (1997) heeft hem goed gedaan. Samen met broer Carlos schreef hij een goed doortimmerd scenario vol briljante wendingen. De twee geile tienerjongens Tenoch en Julio die de getrouwde Spaanse 'oudere' vrouw Luisa op sleeptouw nemen naar een imaginair strand is bedrieglijk simpel. Het is veel meer dan een 'coming of age' film.

De filmmakers hebben op subtiele wijze de film volgestopt met politieke en sociale issues, zonder een expliciete politieke boodschap. Al wordt tegen het eind van de film wel verteld dat de PRI de presidentiële verkiezingen heeft verloren. In juli 2000 werd deze zwaar corrupte politieke partij die Mexico 71 jaar regeerde verslagen door Vicente Fox van de rechtse PAN partij, de Mexicaanse bevolking snakte blijkbaar naar politieke en culturele veranderingen.

Y Tu Mamá También draait vanaf 11 juli in de bioscopen