Uit: Ravage #7, 17 mei 2002

Godsland (3)

Het is het soort drukwerk waar jongetjes van twaalf met een voorliefde voor Starwars en Space Invaders dol op zijn: vol fraaie plaatjes van ruimtevliegtuigen en glanzende satellieten tegen een inktzwarte sterrenhemel, en ergens diep daar beneden de kromming van het aardoppervlak. Tussen de satelliet en de aarde een straal, die de liefhebber direct herkent als een laserbeam. Onderaan de laserbeam spat iets uit elkaar... Dat soort drukwerk.

Het is de United States Space Command Vision for 2020, verschenen in 1997. En het zou verplicht leesvoer moeten zijn voor politici en journalisten die zich bezighouden met oorlogvoering in het algemeen en met de Amerikaanse rol daarin in het bijzonder. Want hoe definieert US Space Command haar eigen missie? Zo: "Dominating the space dimension of military operations to protect US interests and investment. Integrating Space Forces into warfighting capabilities across the full spectrum of conflict."

En onder wiens verantwoordelijkheid werd die doelstelling geformuleerd? Onder die van Donald Rumsfeld. En welke functie bekleedt Rumsfeld heden ten dage: juist ja, die van minister van Defensie in de regering Bush II. Met andere woorden: vergeet de mooie woorden over het Missile Defense System, dat alleen bedoeld zou zijn voor verdediging van Amerika tegen aanvallen met lange-afstandsraketten door zogenaamde 'schurkenstaten'. Vergeet het internationale Verdrag voor de Ruimte uit 1967, waarin exploitatie van de ruimte uitdrukkelijk wordt beperkt tot vreedzame activiteiten. Vergeet het idee dat Star Wars een fictie is die alleen door een Hollywood-warhoofd als Ronald Reagan verward kon worden met de werkelijkheid.

"Space superiority", zo valt in Vision for 2020 te lezen, "is emerging as an essential element of battlefield success and future warfare".

De voorgeschiedenis van het huidige militaire ruimteprogramma van de VS gaat terug tot Nazi-Duitsland n en dat is meer dan een historische toevalligheid. In 1945 namen Russische troepen het Duitse Peenemunde in, het raketproductie- en onderzoekscentrum van de Nazi's, waar ondermeer de beruchte V-2 raketten werden gemaakt. Maar de geleerden die voor de ontwikkeling van die geavanceerde wapens verantwoordelijk waren geweest, onder wie de belangrijkste man van het raketcentrum, Werner von Braun, wisten aan de Russen te ontkomen. Zij gaven zich elders in Duitsland over aan de Amerikanen, die onmiddellijk inzagen welk een buitenkans hen hiermee werd geboden.

Von Braun en zijn collega's werden naar Amerika overgevlogen, kregen een nieuwe identiteit aangemeten, en werden vervolgens in het diepste geheim aan het werk gezet op de White Sands Missile Base in New Mexico. Het duurde niet lang of in White Sands werd 's werelds eerste tweetrapsraket gelanceerd: de eerste 'trap' was een V-2 die uit Duitsland was overgekomen, de tweede een kleinere raket die werd ontstoken zodra de V-2 was opgebrand. De rakettenbouwers van de Nazi's boekten daarmee hun eerste van een lange reeks successen in Amerikaanse dienst. Werner von Braun zou het uiteindelijk nog schoppen tot een van de hoogste functies binnen de NASA.

Het is ook Von Braun geweest die als geen ander het militaire belang van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma heeft benadrukt en gepropageerd. En zoals de Nazi's een directe verantwoordelijkheid voor het militaire apparaat zagen weggelegd in het behartigen en beschermen van de belangen van de Duitse industrie, zo ziet ook Space Command zichzelf primair als een beschermer van de Amerikaanse economische belangen. In de woorden van de opstellers van de Vision for 2020: "The United States may evolve into the guardian of space commerce n similar to the historical example of navies protecting sea commerce."

Gold in de tijd van Ronald Reagan het Evil Empire van de Sovjets als de grote vijand die de miljardeninvesteringen in een 'ruimteschild' moest rechtvaardigen, vandaag de dag zijn het de zogenaamde 'schurkenstaten', sinds 11 september aangevuld met 'het internationale terrorisme' n waarbij er gemakshalve vanuit wordt gegaan dat de eerste in belangrijke mate verantwoordelijk zijn voor het tweede.

Maar wat noemen de opstellers van Vision 2020 zélf voor mogelijke bedreigingen die hun militaire avonturen in de ruimte zo noodzakelijk maken? Deze bijvoorbeeld: "Hoewel het onwaarschijnlijk is dat de VS nog zullen worden uitgedaagd door een andere global competitor, zullen er wel regionale uitdagingen blijven. Bovendien zal de globalisering van de wereldeconomie voortgaan, met een groeiende kloof tussen haves en have-nots."

In een vervolgstudie uit 1998 wordt op dat laatste punt nog verder ingegaan. Daarin valt ondermeer te lezen: "De wijdverbreide communicatie zal de aandacht vestigen op de ongelijkheid in levensstandaard, en aldus bijdragen aan de onrust in ontwikkelingslanden." En: "De wereldeconomie zal nog grotere onderlinge afhankelijkheid met zich meebrengen. Economische bondgenootschappen en de groeiende invloed van multinationale ondernemingen, zullen leiden tot uitholling van bestaande veiligheidsverdragen." Voor al die onrust bestaat volgens de Washingtonse strategen slechts één remedie: militaire superioriteit op alle fronten n dus ook, en vooral, in de ruimte.

Waar het de plannenmakers van de Amerikaanse ruimtestrijdkrachten om te doen is, is wat zij zelf noemen Full Spectrum Dominance. De Amerikanen moeten niet alleen beschikken over superieure spionage- en communicatiesatellieten en over superieure anti-ballistische laserwapens om zich te beschermen tegen aanvallen van anderen, maar vooral ook over "space-based global precision strike capability" n de mogelijkheid om vanuit de ruimte met grote precisie doelwitten op aarde aan te vallen en te vernietigen.

De noodzaak om over een dergelijke aanvalscapaciteit te beschikken, wordt verklaard uit de behoefte aan "effective forward presence with reduced forward basing". In gewonemensentaal betekent dit dat de Amerikanen op veel plaatsen in de wereld tegelijkertijd militair willen kunnen optreden, maar onmogelijk op al die plaatsen tegelijk complete troepenmachten kunnen inzetten. De inzet van ruimtewapens vormt de simpelste oplossing voor dit prangende probleem...

En natuurlijk dient het hele militaire ruimtevaartprogramma nog een ander doel: dat van het instandhouden van het gigantische militair-industriële complex dat na het einde van de Koude Oorlog in verval dreigde te raken. De regering-Bush heeft buitengewoon sterke banden met de defensie-industrie.

Vice-president Cheney was jarenlang lid van de raad van bestuur van één van de vijf grootste leveranciers van Amerikaans oorlogstuig, TRW. Zijn vrouw, Lynn Cheney was lid van de raad van bestuur van Lockheed Martin, een functie die zij pas neerlegde toen haar man zijn ministerspost aanvaardde. (Lockheed Martin is trouwens ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de JSF, wat het directe contact verklaart dat Wim Kok over de JSF-kwestie had met Dick Cheney.)

Lynn Cheneys voormalige collega bij Lockheed Martin, Bruce Jackson, vice-president of corporate strategy and development, schept er zelfs over op dat hij persoonlijk de buitenland-paragraaf van het Republikeinse regeringsprogramma schreef. En de man die door Bush is aangesteld om het Missile Defense Program wereldwijd te promoten, tevens adjunct-directeur van de National Security Council, Stephen J. Hadley, was voorheen partner in advocatenkantoor Shea and Gardner, dat de belangen behartigt van ondermeer, jawel, Lockheed Martin.

Zo is er nog een hele lijst van namen te maken van mensen die afkomstig zijn uit de wapenindustrie, en die nu sleutelposities bekleden binnen het Amerikaanse ministerie van Defensie. Zoals er een groot aantal direct lijnen loopt van het Space Command naar de huidige Amerikaanse defensie-top. Behalve Rumsfeld is ook de huidige Chief of Staffs, generaal Richard B. Myers, afkomstig van de afdeling ruimtevaart.

Sinds Ronald Reagan in 1983 zijn Star Wars-plannen lanceerde is er 95 miljard dollar gespendeerd aan militaire projecten in de ruimte, zonder dat dit overigens heeft geresulteerd in iets dat ook maar in de buurt komt van een betrouwbaar anti-raketschild. De regering Bush stelde al vóór de aanslagen van 11 september voor om alleen al in het jaar 2002 8,3 miljard dollar uit te trekken voor nieuwe Star Wars-projecten. Pogingen van de Democraten om daar ruim een miljard dollar van af te snoepen, werden na 11 september onmiddellijk gestaakt.

Voor de komende jaren zijn inmiddels alweer tientallen miljarden extra gereserveerd voor wat wel "de wapenwedloop in de ruimte" wordt genoemd. Die naam suggereert echter dat er sprake is van meer dan één serieuze deelnemer aan de race n en dat is op dit moment niet het geval. Het enige land dat aan het begin van de 21-ste eeuw in staat blijkt te zijn om de ruimte daadwerkelijk om te toveren tot een nieuw strijdtoneel, zijn de Verenigde Staten. Dat is ook precies de reden waarom Rumsfeld en de zijnen dit moment willen aangrijpen om een beslissende voorsprong te nemen op mogelijke vijanden. Immers: "The emerging synergy of space superiority with land, sea and air superiority will lead to Full Spectrum Dominance". En daar was het allemaal om begonnen.

Waar dat toe zal leiden, werd ooit treffend verwoord door Marc Vidricaire, een VN-afgevaardigde uit Canada. "De ruimte is nog niet blootgesteld aan de introductie van aldaar gestationeerde wapens", zei hij in oktober 2000. "Dat zou wel eens kunnen veranderen als de internationale gemeenschap deze destabiliserende ontwikkeling niet voorkomt, door tijdig overeenkomsten te sluiten die de introductie van wapens in de ruimte verbiedt. Er is van ons voorstel in die richting wel gezegd dat het irrelevant is, omdat het prematuur zou zijn. Maar men hoeft slechts te kijken naar wat er op dit moment gaande is, om te beseffen dat dat zeker niet het geval is. Het staat buiten kijf dat het technisch mogelijk is om wapens in de ruimte te plaatsen. En het staat eveneens buiten kijf dat geen enkel land erop kan rekenen dat het tot in lengte van dagen een monopolie op dergelijke techniek zal kunnen houden. Als één staat actief de militarisering van de ruimte nastreeft, zullen andere zeker volgen."

In november 2000 stemden 163 landen, waaronder Nederland, vóór een VN-resolutie om een wapenwedloop in de ruimte te helpen voorkomen. De Verenigde Staten onthielden zich van stemming.

Karel Glastra van Loon

Vision for 2020 is te vinden op http://www.spacecom.mil/visbook.pdf.

Meer info over de militarisering van de ruimte op http://www.9-11peace.org/bulletin.php3