Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2002    ● Overzicht #2


Uit: Ravage #2 , 1 februari 2002

Van de prins geen kwaad

Oranjekunst

De onvrede over het koningshuis en de draaikonterij over het verleden van de vader van de bruid voedt niet alleen de inspiratie van activisten maar ook die van schrijvers, muzikanten en beeldend kunstenaars. Hieronder een impressie van wat dat opleverde.

Het oranjegedruis wordt weer aangezwengeld en de media doen hun best nieuws te peuren uit twee oudere jongeren die met zoveel mogelijk woorden duidelijk maken niets te mogen zeggen. Al doende verhullen ze dat geen van beide überhaupt iets te melden heeft. Het staatshoofd in spe blijkt niet genoeg verontrust over martelingen en verdwijningen om te willen weten wie daarbij betrokken waren, dat belooft wat...

Zijn verloofde maakt duidelijk dat het familieleven van de helpers van Videla ook niet zonder spanningen was in die jaren. Het rapport van professor Baud over de rol van papa Zorreguieta wordt door Willem A-relaxed afgedaan als "een mening" en beleefd blunderen de journalisten verder.

De "Dwaze Oma's" herkennen in de prinselijke woordkeus de klassieke reactie van Argentijnse ex-juntaleden. Wanneer deze geconfronteerd worden met historische feiten beweren ze steevast dat om het "een mening" of "interpretatie" gaat, ook al betreft het juridisch bewijs of wetenschappelijk onderzoek.

Dit kwam aan het licht tijdens de persconferentie op 21 januari in de Amsterdamse Melkweg, waarin de aanwezige Grootmoeders van de Plaza de Mayo verduidelijkten dat volgens hen en andere mensenrechtenorganisaties in Argentinië figuren als Zorreguieta achter de tralies horen. De persconferentie was georganiseerd door de Stichting Nationaal Geschenk Argentinië om aandacht te vragen voor hun campagne ten bate van de Argentijnse organisaties voor waarheidsvinding en hulp aan slachtoffers van de dictatuur van '76-'83. 

Alles lijkt er in de aanloop naar het huwelijk op gericht de complete geschiedenis van terreur en verdwijningen als sneeuw voor de zon te laten verdwijnen. Niet als het aan het comité tegen de Straffeloosheid ligt. Zij organiseren deze week een informatieve tournee door Nederland. Voor de nabestaanden blijven de verdwijningen actueel... zij werken niet mee aan de verdwijning van hun geliefden door ze hun identiteit en gezicht terug te geven.

In het jaar 2000 ontmoette Rosa de Roisinblit, een van de 'Madres' die ons land bezoeken, voor het eerst haar kleinzoon. Haar dochter was 8 maanden zwanger toen ze in 1978 werd gearresteerd. Sinds kort na de geboorte is nooit meer iets van haar vernomen. Haar kleinzoon wist niet dat hij geadopteerd was en had vervalste geboortepapieren. Zijn adoptievader werkte bij de luchtmacht en is vermoedelijk betrokken bij de dood van zijn echte ouders.

De gruweljaren blijven hun sporen trekken, ook onder Argentijnen die destijds noodgedwongen hun land verlieten om elders een nieuw bestaan te zoeken. Zo iemand was Marcelo Brodsky (47), die na de verdwijningen van zijn broer en zijn beste vriend uitweek naar Spanje. Jaren later, zijn naam als fotograaf was reeds gevestigd, besloot hij tot het maken van een fototentoonstelling Buena Memorias die in de Melkweg te zien is.

Uitgangspunt is een klassefoto uit 1967, gemaakt op het college in Buenos Aires waar hij als puber op zat. Brodsky onderzocht hoe het zijn voormalige klasgenoten verder was vergaan, en portretteerde ze tegen de achtergrond van de klassefoto. Enkele van de leerlingen, waaronder zijn beste vriend Martin, keerden nooit meer terug uit gevangenschap. Anderen vluchtten en vestigden zich definitief in het buitenland. Sommige klasgenoten weigerden mee te werken aan het project.

De schoolfoto raakt vol aantekeningen en opmerkingen, cirkels en strepen. Het ligt voor de hand, maar het wordt direct inzichtelijk hoe een hele generatie is getekend door het verleden. De foto's en collages combineren het vertrouwde en het gewone op ijzingwekkende manier met de anonieme geschiedenis, en verlenen die identiteit.

Een deel van de tentoonstelling bestaat uit gespiegelde portretten van huidige leerlingen van het college die de foto's op school bekijken. Nu pas, na twintig jaar, bevestigt de schoolleiding officieel dat de betreffende leerlingen vermist zijn. Al is het geweld zelf nergens te zien, het is overal waarneembaar.

De enorm uitvergrote foto met enkel kolkend bruin water, de Rio Plata, waarin vele lichamen verdwenen, wekt afgrijzen. Poëtisch zijn enkele volkomen toevallig genomen oude familiekiekjes, die natuurlijk bij nader inzien een bijzondere lading krijgen. Brodsky zegt zelf over zijn werk dat hij vragen wil stellen "over aard en totstandkoming van collectieve herinneringen en de invloed van de media op ons historisch bewustzijn en ons identiteitsbesef".

Oorlog

Laten we ondertussen onze eigen nationale ellende niet vergeten, nu de monarchie nog een generatie wenst door te gaan. Willem Oltmans schreef het vlugschrift Lieve Maxima... met als  onderschrift ... 'dus houdt een koffertje met je tandenborstel gereed, groeten aan Alex.'

Oltmans verkeert al zo'n beetje zijn hele leven op voet van oorlog met het koningshuis. De Oranjes zijn er tot hun verdriet niet in geslaagd hem het zwijgen op te leggen en dat is maar goed ook, want anders zouden we verstoken blijven van uitspraken als "...in een gesprek met HP/De Tijd antwoordde ik van mening te zijn dat de jongeman in kwestie niet naar behoren was opgevoed." en "'Ik kwam na de oorlog thuis met Inez Roëll, en niet met de dochter van Florrie Rost van Tonningen', aldus vatte ik het misplaatste gedrag van de kroonprins samen."

Met hilarisch venijn neemt Oltmans de Oranjekolder op de hak. Hij doet dat op een manier die in één klap de nationale lafheid in de media of van bekende Nederlanders als Loes Luca (Arenaparty) of Andree van Es (inburgering) doet vergeten en me herhaaldelijk in de lach deed schieten. Secuur en op luchtige toon documenteert Oltmans zijn bevindingen door steeds bronnen, historische feiten en data te vermelden. Hij hanteert het fileermes met dodelijke precisie en weet in minder dan 28 pagina's de Oranjes tot op het bot te ontluisteren.

Zijn vijanden kent Oltmans als geen ander en het is snel duidelijk waarom de man aan het hof onsterfelijk impopulair moet zijn; van hork Beatrix blijft geen splinter heel. The pen is mightier than the sword, wordt beweerd, en die van Oltmans is vlijmscherp en ongenadig.

Een heel ander verhaal is de parabel Een geur van verlangen van Simen de Jong. De Jong was coördinator van de staatscommissie die van '76 tot '83 verantwoordelijk was voor de opvang en begeleiding van Argentijnse vluchtelingen, die hier op uitnodiging van de regering heen konden komen.

De heldin van het verhaal is een vliegende muis, die op zoek is naar haar verdwenen vriendin, de slak Croma. Onderweg vangt zij gesprekken op tussen de kroonprins en zijn aanstaande schoonvader. Volgens de omslag bevatten de gesprekken veel sleutels voor insiders... als outsider kwam ik daar dus niet helemaal uit, maar ik troost me met de gedachte dat ook de BVD er nog een hele kluif aan zal hebben. De opbrengsten van het boek gaan naar het Nationaal Geschenk Mensenrechtenorganisaties Argentinië.

Geluid

Naast de gestoorde Ravage-klassieker De Oranjeschlagers die je in dit blad aantreft, is er een speciaal voor 020202 samengestelde verzamel-cd uitgebracht door Royal Blood records uit Nigtevegt: Maximaal Onthaal, een audio-uitbarsting om alle frustratie mee weg te beuken. Vierentwintig bekende en minder bekende punk- en hardcorebands uit het hele land leverden voor het goede doel speciaal voor de gelegenheid gemaakte composities. Sarrend, banaal, recht voor z'n raap of ronduit opgefokt laten de artiesten in het Engels, Nederlands en Spaans geen misverstand bestaan over hun bedoelingen.

Human Alert brengt een fraaie aangepaste versie van 'Girl, you really got me now...'. Ook Seein Red, Betercore, Mihoen en Breznhev zijn van de partij, en wie nog nooit heeft gehoord van PCP, Anti-Soma, Vals en Uit de Sloot grijpe nu zijn kans. Laat maar uit de ramen schallen deze soundtrack voor de ideale huwelijksdag. De CD wordt geleverd met een bijpassend boekje met songteksten en een inleiding over de situatie in Nederland en Argentinië (in het Engels).

De Argentijnse percussieband Los Gloriosos Intocables combineert feestelijk furieuze ritmes met mime en dans. Oftewel Murga, een carnavalesk muziektheater annex weerbaarheidstraining die zeer populair is in achterstandwijken. Oprichter van deze en andere Murga groepen is theaterman Chico Vargas, zelf ooit gevangene van het regime. Zie en hoor hoe de vrijheid het wint van starheid en onderdrukking terwijl de spetters er af vliegen. Een delegatie van het orkest is nu in Nederland en op 2 februari te horen en zien op het Witte Plein, dat wordt sensationeel!

Wit doek

Als wij niet naar de Dam mogen, dan nemen we de Dam mee, dacht Netty Gelijsteen. Ze maakte een afdruk van het plein op anderhalve hectare wit doek. Het doek zal fungeren als achtergrond rond het Witte Plein.

Het project valt onder de noemer Kunstconfrontatie - een initiatief om "politiek kunstzinnig te benaderen, en de kunst te politiseren". ,,Kunstconfrontatie is direct contact maken met de samenleving, bijvoorbeeld door kunst ter plekke te maken'', aldus Netty.

Een eerder project in dit kader was het schilderen van een gouden rand rond de Amsterdamse Indische Buurt ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan. Allerlei buurtbewoners raakten daarbij betrokken of aan de praat.

Kan grote kunst ontstaan uit woede? Netty: ,,Het idee een afdruk van de Dam te maken bestond al, eerder dan de geschikte gelegenheid. De gebeurtenissen rondom het huwelijk ervaar ik vooral als een grote belediging. Dat sterke gevoel helpt je over de drempel, net als angst of woede, om een idee te verwezenlijken.''

Elly

Stichting Nationaal Geschenk Mensenrechten Argentinië, giro 437.
Diverse bands, Maximaal Onthaal, Royal Blood Records, royalblood@caramail.com
Willem Oltmans, Lieve Maxima..., Papieren Tijger, Breda, prijs: 7 euro. ISBN 90 6728 136 0.
S. de Jong, Een Geur van Verlangen, Goobergpers, Bussum. ISBN 90-72184-38-6.
Tekningen van Maartje Melchior op http://
communities.msn.nl/koningskwestie
Andere sites: http://
benniet.gekopmaxima.nl, http://www. geocities.com/minimadag

Fotomontage verwijderd

Fotograaf Thomas Schlijper maakte in opdracht van het advocatenkantoor Baker & McKenzie, gevestigd aan het Leidseplein in Amsterdam, een foto-expositie die zou worden gestald in de etalage. Vanwege de Maximania én vanwege het feit dat voormalig staatssecretaris van vluchtelingenzaken, burgemeester Cohen, de expo zou komen openen, maakte Thomas deze interessante fotomontage. Een zwaaiende Maxima in combinatie van zwaaiende vluchtelingen die vast zitten in de bajes van Hoorn. De directrice van Baker & McKenzie was aanmerkelijk minder gecharmeerd van de boodschap en eiste dat deze zou worden verwijderd. Het geëngageerde kunstwerk heeft diezelfde dag nog 'asiel' gekregen in café Het Paleis in de Paleisstraat.

Lichel v.d. Ende is gespecialiseerd in 'draagbare kunst', vaak voor performances. Zijn loodzware trouwjapon voor Maxima is een smaakvolle gevangenis, de stof is versierd met de gezichten van vermiste Argentijnen.

De Witte Plein-benefietavond 'Dance against Monarchy' op 12 januari in een afgeladen OT301, haalde de voorpagina's van enkele dagbladen. Dancing Queen K. bracht een inburgeringsbezoek.

 

 

.Terug naar boven