Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2002    ● Overzicht #2


Uit: Ravage #2 , 1 februari 2002

Gentechdebat is volksverlakkerij  

Veertig procent van de Nederlanders wil geen gentechvoedsel, nog eens veertig procent pas na uitgebreid onderzoek. Toch trekt de commissie Terlouw de conclusie dat de genetische manipulatie van voedsel door kan gaan. Gentechvoedsel moet er blijkbaar hoe dan ook komen.

"Het Nederlandse publiek neemt een erg gereserveerde houding in  ten opzichte van het gebruik van biotechnologie in voedsel. Toch  meent een ruime meerderheid van de deelnemers aan het publieke  debat 'Eten en Genen' dat onder stringente voorwaarden 'in  algemene zin' mag worden doorgegaan met de toepassing van  gentechnologie in voedsel". 

Met deze twee zinnen begint het persbericht van de Commissie Terlouw bij de presentatie van het eindrapport van het Breed Maatschappelijk Debat over gentech en voeding, dat het afgelopen half jaar gehouden is. De eerste conclusie wordt nog cijfermatig onderbouwd in het rapport. Inderdaad blijken veel respondenten te hebben aangegeven geen gentech in hun voeding te willen of slechts na jarenlange testen om lange termijneffecten te leren kennen. "Veel mensen twijfelen aan het nut, informeren naar alternatieven en vrezen de risico's", aldus de commissie Terlouw.

Hoe de tweede conclusie tot stand is gekomen, blijft geheel onduidelijk. De bewering dat een ruime meerderheid in 'algemene zin' toch voor verdere ontwikkeling van gentech in voeding zou zijn, wordt nergens met cijfers gestaafd. Integendeel, de cijfers wijzen precies de andere kant op: 69 procent van de respondenten geeft aan geen zin in gentechvoeding te hebben. Ruim 40 procent geeft aan überhaupt geen gentechvoeding te willen. Nog eens 40 procent geeft aan dat deze pas op de markt mag komen als na jarenlang testen de lange termijn effecten bekend zijn. Gegarandeerde keuzevrijheid wordt als een noodzakelijke voorwaarde gezien voor toelating en er is zeer grote onvrede over de huidige etikettering.

Terlouw had de opdracht gekregen te onderzoeken onder welke voorwaarden het publiek gentechnologie in voeding acceptabel vindt. Gezien deze opdracht had er een heel andere conclusie getrokken kunnen en moeten worden, namelijk: "de huidige praktijk van gentech in voeding voldoet bij lange na niet aan de voorwaarden zoals door het publiek geuit". Dat had heel andere krantenkoppen opgeleverd dan de NRC kop 'Nederlanders achter biotech in voedsel', of de kop 'Bevolking accepteert gentech' van het Algemeen Dagblad.

Feitelijk bevestigt Terlouw met deze foute conclusie de indruk dat de hele oefening erop gericht was om grotere acceptatie te krijgen. Nu dat mislukt is, wordt met dit soort onjuist conclusies een compleet vertekend beeld neergezet. Zoiets heet pure volksverlakkerij.  

De kritische reacties van het publiek zijn op zich opmerkelijk. De hele opzet van het 'debat', de centrale vraagstelling, het  informatiemateriaal, het was allemaal van dien aard dat een grotere acceptatie van gentech in voedsel voor de hand lag. Om die redenen hadden vijftien maatschappelijke organisaties eind september hun vertrouwen in de commissie Terlouw opgezegd.

Bovendien kon het grote publiek eigenlijk helemaal niet meepraten. Slechts via krantenadvertenties kon een mening worden gegeven. De rest vond achter gesloten deuren plaats, hetzij met groepjes geselecteerde Nederlanders of in besloten  ledenvergaderingen van enkele organisaties.

In totaal hebben zo'n tweeduizend mensen deelgenomen aan deze besloten bijeenkomsten, 26 duizend mensen hebben de moeite genomen op een krantenadvertentie te reageren. In feite heeft er dus niet veel meer dan een veredelde opiniepeiling  plaatsgevonden.

Desalniettemin heeft inmiddels een bedrijf z'n conclusies  getrokken: zaadveredelingsbedrijf Advanta heeft aangekondigd te  stoppen met proefvelden van gentechgewassen, omdat er geen  enkele publieke steun voor is. Advanta was verantwoordelijk voor  zo'n 50 procent van alle proefvelden dus dat schiet op. Ook Syngenta Mogen uit Leiden heeft z'n gentechlaboratorium gesloten. Aardappelcoöperatie Avebe wil echter opnieuw een gemanipuleerde  aardappel op het veld zetten. Aventis hoopt nog altijd dat de  melkveehouders ooit ergens de gemanipuleerde maïs willen gaan telen, maar daar lijkt het vooralsnog niet op.  

Losstaand van de rapportage over het publieksdebat heeft de commissie Terlouw een aantal aanbevelingen gedaan aan parlement en regering. De volksvertegenwoordiging bespreekt juist in deze tijd het gehele gentechbeleid van de regering. De uitkomst daarvan staat op dit moment nog niet vast, maar het lijkt wel zeker dat een geplande financiële injectie van zo'n 300 miljoen euro's voor gentechonderzoek gewoon door zal gaan. De regering wil namelijk een plaats veroveren in de Europese gentech top-5 en daartoe moet een forse investering gedaan worden. Dat geld komt bovenop de Europese subsidies van 200 miljoen. Industrie en onderzoeksinstellingen moeten zelf ook nog eens een soortgelijk bedrag ophoesten. Kortom er gaan vele honderden miljoenen naar gentech.

De richting van het onderzoek mag bepaald worden door industrie en wetenschappers, van enige maatschappelijke inbreng op de onderzoeksagenda is in de huidige plannen geen sprake. Maximaal komt er een "maatschappelijke adviesraad" die mag gaan communiceren met het publiek over een aantal aspecten van het onderzoek. Ook de minister van Landbouw overweegt om een soort consumentenplatform op te zetten om het publiek meer voor te lichten over gentech.

Kortom, we kunnen de komende jaren nog het een en ander verwachten aan overheids pr-campagnes. Gentechvoedsel moet hoe dan ook op de een of andere manier door onze strot geduwd.

Wytze de Lange

 

.Terug naar boven