●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
2002 ● Overzicht
#2 Gentechdebat
is volksverlakkerij
Veertig procent van de Nederlanders wil geen gentechvoedsel, nog eens veertig procent pas na uitgebreid onderzoek. Toch trekt de commissie Terlouw de conclusie dat de genetische manipulatie van voedsel door kan gaan. Gentechvoedsel moet er blijkbaar hoe dan ook komen. "Het
Nederlandse publiek neemt een erg gereserveerde houding in
ten opzichte van het gebruik van biotechnologie in voedsel. Toch meent een ruime meerderheid van de deelnemers
aan het publieke debat 'Eten
en Genen' dat onder stringente voorwaarden 'in
algemene zin' mag worden doorgegaan met de toepassing van gentechnologie in voedsel". Met
deze twee zinnen begint het persbericht van de Commissie Terlouw bij
de presentatie van het eindrapport van het Breed Maatschappelijk Debat
over gentech en voeding, dat het afgelopen half jaar gehouden is. De
eerste conclusie wordt nog cijfermatig onderbouwd in het rapport. Inderdaad
blijken veel respondenten te hebben aangegeven geen gentech in hun voeding
te willen of slechts na jarenlange testen om lange termijneffecten te
leren kennen. "Veel mensen twijfelen aan het nut, informeren naar
alternatieven en vrezen de risico's", aldus de commissie Terlouw. Hoe
de tweede conclusie tot stand is gekomen, blijft geheel onduidelijk.
De bewering dat een ruime meerderheid in 'algemene zin' toch voor verdere
ontwikkeling van gentech in voeding zou zijn, wordt nergens met cijfers
gestaafd. Integendeel, de cijfers wijzen precies de andere kant op:
69 procent van de respondenten geeft aan geen zin in gentechvoeding
te hebben. Ruim 40 procent geeft aan überhaupt geen gentechvoeding te
willen. Nog eens 40 procent geeft aan dat deze pas op de markt mag komen
als na jarenlang testen de lange termijn effecten bekend zijn. Gegarandeerde
keuzevrijheid wordt als een noodzakelijke voorwaarde gezien voor toelating
en er is zeer grote onvrede over de huidige etikettering. Terlouw
had de opdracht gekregen te onderzoeken onder welke voorwaarden het
publiek gentechnologie in voeding acceptabel vindt. Gezien deze opdracht
had er een heel andere conclusie getrokken kunnen en moeten worden,
namelijk: "de huidige praktijk van gentech in voeding voldoet bij
lange na niet aan de voorwaarden zoals door het publiek geuit".
Dat had heel andere krantenkoppen opgeleverd dan de NRC kop 'Nederlanders
achter biotech in voedsel', of de kop 'Bevolking accepteert gentech'
van het Algemeen Dagblad. Feitelijk
bevestigt Terlouw met deze foute conclusie de indruk dat de hele oefening
erop gericht was om grotere acceptatie te krijgen. Nu dat mislukt is,
wordt met dit soort onjuist conclusies een compleet vertekend beeld
neergezet. Zoiets heet pure volksverlakkerij.
De
kritische reacties van het publiek zijn op zich opmerkelijk. De hele
opzet van het 'debat', de centrale vraagstelling, het
informatiemateriaal, het was allemaal van dien aard dat een grotere
acceptatie van gentech in voedsel voor de hand lag. Om die redenen hadden
vijftien maatschappelijke organisaties eind september hun vertrouwen
in de commissie Terlouw opgezegd. Bovendien
kon het grote publiek eigenlijk helemaal niet meepraten. Slechts via
krantenadvertenties kon een mening worden gegeven. De rest vond achter
gesloten deuren plaats, hetzij met groepjes geselecteerde Nederlanders
of in besloten ledenvergaderingen van enkele organisaties. In
totaal hebben zo'n tweeduizend mensen deelgenomen aan deze besloten
bijeenkomsten, 26 duizend mensen hebben de moeite genomen op een krantenadvertentie
te reageren. In feite heeft er dus niet veel meer dan een veredelde
opiniepeiling plaatsgevonden. Desalniettemin
heeft inmiddels een bedrijf z'n conclusies
getrokken: zaadveredelingsbedrijf Advanta heeft aangekondigd
te stoppen met proefvelden van gentechgewassen, omdat er geen enkele publieke steun voor is. Advanta was
verantwoordelijk voor zo'n 50
procent van alle proefvelden dus dat schiet op. Ook Syngenta Mogen uit
Leiden heeft z'n gentechlaboratorium gesloten. Aardappelcoöperatie Avebe
wil echter opnieuw een gemanipuleerde
aardappel op het veld zetten. Aventis hoopt nog altijd dat de
melkveehouders ooit ergens de gemanipuleerde maïs willen gaan
telen, maar daar lijkt het vooralsnog niet op.
Losstaand
van de rapportage over het publieksdebat heeft de commissie Terlouw
een aantal aanbevelingen gedaan aan parlement en regering. De volksvertegenwoordiging
bespreekt juist in deze tijd het gehele gentechbeleid van de regering.
De uitkomst daarvan staat op dit moment nog niet vast, maar het lijkt
wel zeker dat een geplande financiële injectie van zo'n 300 miljoen
euro's voor gentechonderzoek gewoon door zal gaan. De regering wil namelijk
een plaats veroveren in de Europese gentech top-5 en daartoe moet een
forse investering gedaan worden. Dat geld komt bovenop de Europese subsidies
van 200 miljoen. Industrie en onderzoeksinstellingen moeten zelf ook
nog eens een soortgelijk bedrag ophoesten. Kortom er gaan vele honderden
miljoenen naar gentech. De
richting van het onderzoek mag bepaald worden door industrie en wetenschappers,
van enige maatschappelijke inbreng op de onderzoeksagenda is in de huidige
plannen geen sprake. Maximaal komt er een "maatschappelijke adviesraad"
die mag gaan communiceren met het publiek over een aantal aspecten van
het onderzoek. Ook de minister van Landbouw overweegt om een soort consumentenplatform
op te zetten om het publiek meer voor te lichten over gentech. Kortom,
we kunnen de komende jaren nog het een en ander verwachten aan overheids
pr-campagnes. Gentechvoedsel moet hoe dan ook op de een of andere manier
door onze strot geduwd. Wytze
de Lange
|
||