Ravage   ● Archief    ● Overzicht 2001    ● Overzicht #13


Uit: Ravage #13 , 12 oktober 2001

 

'Geen wraak maar gerechtigheid' Protesten tegen de 'nieuwe oorlog

Wereldwijd werd de afgelopen weken geprotesteerd tegen de 'nieuwe oorlog'. Ook in Nederland werd in razend tempo een vredesplatform opgericht en een drukbezochte manifestatie georganiseerd. Daags na de eerste bombardementen op Afghanis­tan kwamen honderden mensen de straat op voor vredeswakes en andersoortige protestuitingen. Gloort er een 'nieuwe vredesbe­we­ging' aan de horizon?

Hoewel in de dagen na de aanslagen op het WTC en Pentagon elke kritiek op de oorlogsvoorbereiding van de regering Bush werd gesmoord in een patriottisch media-bombardement, verzamelden zich drie dagen na de aanslag al duizenden New Yorkers in Manhattan voor een vredeswake. Zij rouwden hiermee niet alleen voor de slachtoffers van de aanslag, maar wilden ook duidelijk maken dat een militaire vergeldingsactie op Afghanistan of een ander land in het Midden Oosten niks oplost.

Andere acties en demonstraties volgden snel, ondanks de media­hetze waarin elk kritiek op de regering Bush gelijkstond aan verraad. Op 16 september demonstreerden er vierduizend mensen in San Francisco en tweeduizend in Portland tegen militaire vergeldingsacties. In Seatlle, Boston en talloze andere plaat­sen kwamen eveneens duizenden mensen de straat op om te demon­streren tegen de oorlogsretoriek van Bush en consorten.

Een coalitie van studenten, vredesactivisten, religieuze groeperingen en 'anti-globalisten' heeft in de VS inmiddels de campagne "Rechtvaardigheid geen Wraak" gelanceerd. Middels pamfletten, demonstraties en andere media interveniëren zij in het wraakzuchtige media bombardement en proberen duidelijk te maken dat de aanslagen geen oorlogsdaad zijn maar een 'gewone' misdaad en dus als zodanig behandeld moet worden. Ze willen geen oorlog tegen de bewoners van een arm en leeggeplunderd land, maar dat de daders worden opgespoord en berecht middels de regels van het internationale recht. Bovendien willen zij bescherming van moslims en arabieren die al snel het doelwit werden van vergeldingacties in de VS zelf.

Manifestatie

Ook in Europa en op ander continenten kwamen de protesten snel op gang. In Mexico-city, Sao Paulo, Rio de Janeiro, Cairo, Seoul en diverse steden in Europa trokken mensen in demonstra­tieve optochten door de stad. In Athene demonstreerden op 27 september maar liefst tienduizend mensen tegen de nieuwe oorlog. Een demonstratie in Rome telde zelfs honderdduizend deelnemers.

Ons land bleef niet achter. Op universiteiten werden debatten georganiseerd en in diverse steden als Tilburg en Utrecht werden vredeswakes en stille tochten gehouden. In Leiden hielden leden van het anarchistisch collectief Eurodusnie op 25 september een folderactie op het Stadhuisplein om te pro­testeren tegen de verwachte militaire campagne tegen Afghanis­tan.

Eerder had de groep 'Antimilitaristen Leiden' de stad volge­plakt met posters waarmee zij de aandacht vroegen voor het "alledaagse terrorisme" dat het gevolg is van de "honger en uitbuiting in de Derde Wereld", die "een dagelijkse aanslag op miljoenen levens plegen". Een vorm van terrorisme die tot godsdienstwaan en fundamentalisme leidt, aldus de antimilita­risten.

Ruim een week na de aanslagen werd het Platform tegen de Nieuwe Oorlog opgericht dat op zondag 30 september een mani­festatie op de Dam in Amsterdam organiseerde. Naar schatting zevenduizend mensen namen hieraan deel, een aantal dat de vredesbeweging sinds de antikernwapendemonstraties in de jaren tachtig niet meer heeft weten te halen.

Initiatiefnemer Jan Schaake, algemeen secretaris van Kerk en Vrede, was aangenaam verrast over de grote opkomst op de Dam. ,,We hadden gemikt op een paar honderd. Gedurende de voorbe­reidingsweek bleek wel dat bij veel mensen de behoefte bestond voor een protestgeluid. Maar de opkomst op de Dam overtrof toch alle verwachtingen'', aldus Schaake.

Manifest

Met de manifestatie wilde het Platform tot uitdrukking brengen dat veel mensen in Nederland zeer bezorgd zijn over de ter­reur‑aanslagen in de Verenigde Staten en de gevolgen daarvan. Als basis voor de manifestatie diende het Manifest tegen de Nieuwe Oorlog. Hierin keert men zich zowel tegen het terroris­me als tegen de militaire acties als vergelding. De slachtof­fers van de aanslagen in de VS moet recht gedaan worden, onder andere door toekomstige terroristische aanslagen te voorkomen. Maar militaire vergelding maakt geen einde aan het terrorisme. "Terrorisme is alleen effectief te bestrijden door de proble­men op te lossen die de voedingsbodem ervan vormen. Terrorisme maakt gebruik van uitzichtloosheid die voortkomt uit sociale ongelijkheid en repressie, zowel binnen staten als op interna­tionale schaal", aldus het manifest.

In het manifest keert men zich ook tegen de mogelijke aantas­ting van de burgerlijke vrijheden als gevolg van de 'oorlog tegen het terrorisme' en de aanwakkerende vreemdelingenhaat. "Westerse overheden moeten erkennen dat terrorisme en Islam niet samenvallen en dat ook de bevolking in een land als Afghanistan lijdt onder de terreur van het fundamentalisme. Als bevolking moeten we laten zien dat mensen van verschillen­de religies, herkomst en gezindte in vrede met elkaar kunnen samenleven", aldus het manifest.

Inmiddels hebben zo'n 170 organisaties het manifest onderte­kend, waaronder politieke partijen of afdelingen daarvan, vredesgroepen, ontwikkelingsorganisaties, milieuclubs en migrantenorganisaties. Bij de Amsterdamse politie deed men mede door de te verwachten aanwezigheid van deze laatste groep nogal moeilijk over de manifestatie. Deze mocht alleen door­gaan als er gezorgd zou worden voor een eigen ordedienst. Ook mochten er geen afbeeldingen van Bin Laden worden getoond - ook niet als hij daarop bijvoorbeeld voor fascist werd uitge­maakt - en er zou worden ingegrepen als de Amerikaanse vlag zou worden verbrand. 

Alternatieven

Saillant detail is dat het IKV, destijds een belangrijke motor achter de anti-kernwapendemonstraties, zich niet bij het platform heeft aangesloten. Hoewel zij grotendeels achter het manifest staat, wil zij een kleinschalige militaire optie om het terrorisme te bestrijden niet uitsluiten. Dit standpunt kwam de IKV-bestuurder Lambrecht Wessels op de Dam als enige op een luid boegeroep te staan.

Jan Schaake hoopt dat er toch nog een samenwerking met hen mogelijk is, omdat de coalitie tegen de nieuwe oorlog in zijn ogen zo breed mogelijk moet zijn. Mede-initiatiefnemer Kees Stad van de fondsorganisatie XminY sluit samenwerking evenmin uit: ,,Bijna iedereen vindt dat er iets moet gebeuren tegen de mensen die achter de aanslagen zitten en nieuwe aanslagen kunnen voorbereiden. Hierbij kun je de inzet van militairen niet volledig uitsluiten. Het gaat om de discussie over wat wel en niet acceptabel is. Het is te simpel om nu te zeggen 'weg met de NAVO'. Je zult een genuanceerder standpunt moeten formuleren.''

Volgens Kees ligt hier ook een van de uitdagingen voor het platform en de bewegingen tegen de neoliberale globalisering. ,,Het wordt tijd om na te denken over alternatieve vormen van terreurbestrijding. Natuurlijk weet je niet wat er allemaal waar is van de verhalen over de internationale terreurnetwer­ken als die van Bin Laden, maar zelfs al zijn ze maar voor de helft waar, dan moet je daar wel wat mee doen.''

Het platform zal de komende tijd dan ook het initiatief nemen om inhoudelijk op verschillende onderwerpen door te praten en acties te ondernemen. Naast alternatieve vormen van terreurbe­strijding gaat het om thema's als vredesprocessen in Azië en het Midden Oosten, vreemdelingenhaat, migratie en de voedings­bodem voor terrorisme.

Vreedzaam

Veel van deze thema's zijn het afgelopen jaar al door de wereldwijde beweging tegen de neoliberale globalisering op de agenda gezet. Deze beweging leek de eerste dagen na de aansla­gen even uit het veld geslagen. Niet alleen omdat de topbij­eenkomsten waar zij massale demonstraties hadden gepland werden afgelast, maar ook omdat de aangekondigde 'oorlog tegen het terrorisme' wel eens de bewegingsvrijheid van activisten zou kunnen inperken.

Vooralsnog laat men zich niet weerhouden de straat op te gaan. In Napels, waar aanvankelijk demonstraties tegen de (afgelas­te) NAVO-bijeenkomst op 26 en 27 september gepland stonden, werd door twintigduizend mensen gedemonstreerd tegen wraakac­ties en voor rechtvaardigheid. Met de gebeurtenissen in Genua nog vers in het geheugen werd daar met enige vrees naar uitge­keken, maar de demonstratie verliep vreedzaam omdat zowel de demonstranten als de politie zich gedeisd hielden.

In Washington, waar in het weekend van 30 september de groot­ste protesten tegen de vergaderingen van het IMF en de Wereld­bank hadden moeten plaatsvinden, werd op initiatief van het International Action Centre (IAC) het platform ANSWER (Act Now to Stop War & Racism) in het leven geroepen. Deze organiseerde talloze discussiebijeenkomsten en demonstraties gericht op de huidige situatie. Hoewel deze demonstraties niet de omvang kregen die ze zouden hebben gehad bij het doorgaan van de topbijeenkomsten, namen er op zaterdag zo'n twintigduizend mensen deel aan de diverse demonstraties welke die dag plaats­vonden.

"We zijn hier om te zeggen wat gezegd moet worden", zo hield Larry Holmes van het IAC de demonstranten voor. "We verwerpen terrorisme, maar volgen Busch en kornuiten niet in zijn oorlog tegen Afghanistan en andere landen in het Midden Oosten. We zeggen 'nee' tegen nog meer geweld, 'nee' tegen racisme en 'nee' tegen de aantasting van de burgerrechten."

Opvallend was dat de demonstraties vrijwel allemaal een vreed­zaam verloop kenden en de demonstranten de dreigende tronies van de massaal aanwezige politie en de provocaties van een patriottische demonstratie wisten te trotseren.

Coalitie

In plaats van een doemscenario over toenemende repressie en afnemend begrip voor de beweging tegen de neoliberale globali­sering zou deze door de 'nieuwe oorlog' wel eens kunnen groei­en. De coalitie met vredesgroepen en migrantenorganisaties kan de tegenbeweging juist versterken.

Een van de uitdagingen de komende periode ligt waarschijnlijk in het zoeken naar antwoorden op het islamitisch fundamenta­lisme. Volgens George Caffentzis van het Midnight Notes Col­lective is het zelfs van cruciaal belang dat de beweging tegen de neoliberale globalisering een connectie legt met het Midden Oosten.

Het islamitisch fundamentalisme is immers ook een reactie op de neoliberale globalisering. In veel arabische landen verke­ren - als gevolg van de door het IMF opgelegde structurele aanpassingprogramma's - het onderwijs, de gezondheidszorg en veel  sociale voorzieningen in een deplorabele toestand. Radicale islamitische organisaties maken gebruik van deze situatie door deze diensten wel te leveren en tegelijkertijd de islam te promoten.

Volgens Kees Stad zou het dan ook goed zijn dat wanneer de WTO in november in Quatar bijeenkomt de geplande tegentop in Beirut gewoon doorgaat. ,,Dat is een uitgelezen kans om con­tacten te leggen met Arabische grass-roots organisaties.'' Volgens George Caffentzis kunnen we ook in eigen land beginnen door contact te leggen met migrantengemeenschappen uit het Midden Oosten en West-Azië. Binnen het Platform tegen de Nieuwe Oorlog is men daar alvast mee begonnen.

De 'oorlog tegen het terrorisme' wordt naast het gooien van bommen op strategische doelen ook op een ander terrein ge­voerd. Nu al worden de bevoegdheden en (financiële) middelen van inlichtingendiensten vergroot, wordt gesproken over de invoering van de identificatieplicht en strengere bewaking van de landgrenzen om 'terroristen' te onderscheppen en - alsof dat er iets mee te maken heeft - loonmatiging afgedwongen. Het zou mooi zijn als de 'nieuwe vredesbeweging' ook met deze thema's aan de slag gaat.

Freek Kallenberg

Voor actuele informatie kun je terecht op www.wereldcrisis.nl, www.pax.protest.net of www.omslag.nl

]

Demonstraties tegen bombardementen

Nadat op de redactie van Ravage zondagavond 7 oktober het nieuws bekend wordt dat de Verenigde Staten in samen­werking met de Britten de ste­den Kabul, Kanda­har en Jalalabad vanuit de lucht met bommen hebben be­stookt, vliegen de digitale oproep­jes voor komende protestacties over het computerscherm. Mensen die op internet zijn aangesloten ontvangen de oproepjes via mailing­lijsten als de Aktielijst en het onlangs opgezette Wereldcri­sis (www.wer­eld­crisis.nl). Onder meer in steden als Leiden, Amsterdam, Den Haag, Utrec­ht, Tilburg en Groningen zullen maandagavond vre­deswakes plaatsvinden.

 

.Terug naar boven