|
●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
2001 ● Overzicht
#9 Dossiers antimilitaristen deels openbaar De
vereniging Steunpunt Inzage PID-Nijmegen bepleit als sinds 1992 zelfbeschikkingsrecht
over dossiers van geheime diensten. Ze bepleit onder andere voor inzagerecht
in deze dossiers. De vereniging heeft hiervoor de nodige procedures
gevoerd en is daar voorlopig nog wel jaren zoet mee. De meeste procedures
zijn gevoerd tegen de minister van Binnenlandse Zaken. Het betreft dossiers
van de Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD). Zeventien
leden van de SIP hebben bij de BVD inmiddels inzage in (delen van) het
eigen dossier gekregen. De personen krijgen lang niet alle papieren
in te zien die er over hen zijn samengesteld. Verschillende leden krijgen
helemaal niets in te zien terwijl er toch wel degelijk geheime stukken
over hen zouden moeten bestaan. De
weigeringsgronden zijn niet altijd even duidelijk. In theorie zijn het
er echter vier: door de inzage mag geen zicht ontstaan op het actueel
kennisniveau van de dienst; datzelfde geldt voor de werkwijzen
en bronnen van de dienst; tenslotte krijg je geen inzage in de
gegevens van derden. De toepassing van deze algemene weigeringsgronden
kan leiden tot: geen inzage, 'gekuiste' inzage, geparafraseerde inzage,
gehele inzage. Dat laatste gebeurt zelden. Een
paar jaar geleden probeerden vier leden van de SIP inzage te krijgen
bij de MID, maar kregen nul het het rekest. Zo ging dat, tot onlangs,
ook bij de BVD. Het antimilitarisme werd door beide diensten als één
ondeelbaar actiegebied beschouwd waartoe inzage uitgesloten is. Heroverweging De
Vereniging SIP heeft altijd gesteld dat er binnen het tijdsbestek van
het antimilitarisme 'geknipt' moet kunnen worden. Niet alleen qua tijd
maar ook inhoudelijk. Diverse actiegroepen uit het verleden bestaan
inmiddels allang niet meer en bepaalde ontwikkelingen werden jaren geleden
afgesloten. Zo wordt er, bij gebrek aan militaire dienstplicht, niet
meer dienst- of totaal-geweigerd en bestaat de antimilitaristische onderzoeksgroep
Onkruit uit de jaren '80 niet meer (in de tweede helft van de jaren
'90 werd Onkruit Vergaat Niet! opgericht). Op
15 maart jl. diende het SIP bij de minister van Defensie voor achttien
personen en twee organisaties inzageverzoeken in. Ruim een maand later
belde het SIP de MID met de vraag hoe de zaken er voor stonden. De MID-jurist:
,,De verzoeken zijn volop in behandeling, op dit moment worden de inzagemappen
samengesteld''. Een persoon, die geen lid is van de SIP, ontving vervolgens
een BVD-beschikking van 11 mei, waarin sprake is van een heroverweging
met betrekking tot het inzagebeleid ten aanzien van antimilitarisme
in samenwerking met de MID. Dit leidt over enkele maanden wellicht tot
verandering in het inzagebeleid... Op
15 mei diende het beroep van de bij het SIP aangesloten organisaties:
wat de BVD betreft geen inzage in stukken met betrekking tot het antimilitarisme.
Het SIP ontving eveneens de '11 mei-beschikking' en vroeg de rechtbank
tot twee maal toe om heropening van het onderzoek. Dit werd geweigerd.
De rechtbank deed op 19 mei uitspraak: de BVD heeft het goed gedaan.
Op diezelfde dag ontving het SIP achttien beslissingen van de minister
van Defensie. Twaalf personen kregen inzage in delen van hun MID-dossier! Het
SIP verspreidde op 24 juni een persbericht over deze merkwaardige gang
van zaken en benaderde kamerleden. Een dag later werd de minister van
Binnenlandse Zaken door kamerleden aangesproken op het verhaal en nu
bleek ook hij om te zijn. Ook bij de BVD is inzage mogelijk in stukken
met betrekking tot antimilitaristische groeperingen van (grofweg) voor
1990. Het
lijkt er sterk op dat de MID en BVD aanvankelijk van mening verschilden.
De MID was bezig inzagemappen samen te stellen, terwijl de BVD nog van
geen inzage wilde weten. Vervolgens stelt de BVD dat er in goede harmonie
met de MID heroverweging plaatsvindt. Die kan nog alle kanten op, aldus
de BVD. Dan geeft de MID gewoon stukken vrij. De BVD kan zich daar alleen
nog maar bij aansluiten. Het heeft er veel van weg dat de MID ruimere
inzage heeft geforceerd. VAK Hoe
dan ook: vanaf nu is ook inzage mogelijk in dossiers over antimilitaristische
acties en groepen. In beginsel geldt dat voor gegevens van vóór 1990.
In beginsel, want uit de inzagen van onze leden blijkt dat er
ook stukken worden vrijgegeven van na 1990, maar dat er tegelijkertijd
ook stukken worden achter gehouden van vóór 1990. De
reden voor het vrijgeven of achterhouden is niet altijd even duidelijk.
Een reden kan natuurlijk zijn dat de stukken er domweg niet zijn. Dat
lijkt, gelet op het materiaal dat wél vrijgegeven is, niet aannemelijk
als je in een beetje spraakmakende actiegroep hebt gezeten. Het kan
ook zijn dat bepaalde actiegroepen of personen altijd tot het actueel
kennisniveau van de MID/BVD worden gerekend. Het kan ook komen doordat
één van de andere weigeringsgronden zich voordoet. Er
zijn nu in ieder geval stukken vrijgegeven over de acties en actieperioden
van het Vredesaktiekamp (VAK-)mobiel, zelfs tot aan het jaar 1993 toe.
Maar ook daarvan lang weer niet alles. Ook worden er gegevens vrijgegeven
van een, zelfs internationale, Onkruit-actie: de bezetting van het Belgische
ministerie van Buitenlandse Zaken in Brussel op 12 december 1979. De
actie was gericht tegen de NAVO en het plaatsen van kernwapens in Europa.
Identificatie Een
opmerkelijk rapport gaat over een demonstratie van 9 februari 1989.
Het betreft een soldariteitsdemonstratie bij de rechtbank in Breda,
waaraan ongeveer 300 mensen deelnemen. Activisten van de NADM/onthekkingsbeweging
moeten voorkomen, nadat ze met mokers hadden geprobeerd twee NF-5 straaljagers
om te smeden tot ploegscharen. Na een uitvoerig verslag van de dag ("De
activisten hadden een programma van activiteiten opgezet bij het gerechtsgebouw
en in een loods van de Zusters Franciscanessen [...] voor de inwendige
mens werd gezorgd door de kookgroep van het Kollektief Rampenplan")
werden er ruim honderd aanwezigen door de MID geïdentificeerd op naam,
geboorteplaats en –datum, maar ook op adres en woonplaats. Uit
documenten over de actiegroepen VAK-mobiel en 'Is het Hier Oorlog?'
(een wandelclub die jaarlijks protesteert tegen de deelname van militairen
aan de Vierdaagse)) komt een zelfde beeld naar voren: zoveel mogelijk
mensen worden geïdentificeerd – wat ook vaak lukt – en er wordt op de
minuut nauwkeurig gerapporteerd wat voor activiteiten er plaatsvinden.
De identificatie gebeurt deels ter plekke, deels door aanhouding en
deels achteraf middels foto- of filmopnamen. Veel
antimilitaristische acties worden (permanent) geobserveerd. Dit gaat
niet altijd goed. Een rapport over Is Het Hier Oorlog? uit 1993 meldt
bijvoorbeeld: "Rapporteur had dagelijks contact met [weggelakt].
De [weggelakt] trachtte de groep te volgen, doch vanwege personeelsgebrek
en het feit dat de groep geen vaststaand programma had, zoals voorgaande
jaren, lukte dit maar ten dele". Aangehouden We
zullen hier een voorbeeld geven van het soort stukken dat je in een
inzagedossier kunt verwachten. Met betrekking tot het VAK-mobiel is
in het dossier van één van onze leden een 'melding' opgenomen over de
actieperiode 17 t/m 23 september 1988. Het Vredes Aktie Kamp was neergestreken
in Brunssum en omgeving. De 'melding' is van de Landmacht Inlichtingendienst
en heeft de classificatie 'Confidentieel'. De bronnen waaruit geput
is zijn weggelakt of - beter – in dit geval 'gezwart'. Vervolgens
worden de verschillende betrokken groeperingen vermeld, opgemerkt dat
een lijst met herkende personen is bijgevoegd en worden gesignaleerde
voertuigen opgesomd. Daarna wordt opgemerkt dat in de "genoemde
periode in Brunssum voor de 3e maal een Vredeskamp werd gehouden"
en dat de aanwezigheid van de eerste deelnemers al op 14 september werd
geconstateerd "door de aanhouding van twee VAK-leden i.v.m.
venten met solidariteitskoffie". "Op 17-09-88 rond
15.00 uur verzamelden zich rond de 25 personen bij Café de Kachel te
Brunssum, waarna men zich naar de 'Heidecamping' Brunssum begaf, waar
het Vredeskamp werd ingericht. Gedurende de actieweek werden ongeveer
49 knip/klad/spuit- en verfbom-acties ondernomen". Opgemerkt
wordt voorts dat tot vijftien maal toe diverse personen werden aangehouden,
de pers weinig aandacht aan de actieperiode besteedde, maar wel een
interview werd "uitgezonden door Radio 'Rattaplan' Nijmegen".
De melding sluit af met: "Van de lokale bewoning werd geen enkele
steun ontvangen, zelfs niet bij de protesten tegen het AWACS-convenant
te Schinveld". De
MID signaleerde in totaal vijftig activisten en op de camping verbleven
er gemiddeld 25. Bij de melding zijn namenlijsten van aanwezigen gevoegd.
Bovendien is er een actieoverzicht gemaakt, dat op de minuut nauwkeurig
werd bijgehouden. Als bijlagen zijn er nog wat aankondigingen, pamfletten
en krantenberichten opgenomen. Uit
de dossiers blijkt ook dat door de MID bepaalde gegevens werden geregistreerd
over andere acties dan antimilitaristische, in ieder geval voor zover
daar door antimilitaristen aan werd deelgenomen. Zo is er bijvoorbeeld
een melding uit februari 1984: "Terloops werden dzz [vermoedelijk:
dezerzijds-SIP] enige Anti-militairisten gezien bij de ontruiming
van het bekende pand Weijers, te weten: '..'". Bijna
vanzelfsprekend hebben dienst- en totaalweigeraars ook de nodige gegevens
op hun naam staan. Onder meer van rechtszaken wordt verslag gedaan.
Opmerkelijk is ook het rapport over de 'Aktiegroep ANTINOR (Te lezen
ANTI-NOR)'. Het rapport is gebaseerd op krantenknipsels en meldt dat
de betreffende groep eind 1981 is opgericht door ouders en familieleden
van dienstweigeraars en beoogt de weigeraars moreel te steunen. Tevreden In
de jaren tachtig zijn de ministers van Defensie en Binnenlandse Zaken
geregeld door Tweede Kamerleden aangesproken op het in de gaten houden
door MID/BVD van de vredesbeweging. De ministers stelden telkens dat
de beweging als zodanig niet in de gaten werd gehouden. Voormalig BVD-chef
Arthur Docters van Leeuwen uitte zich op een vergelijkbare manier in
het televisie-programma Brandpunt over Is Het Hier Oorlog?. Binnen
deze wandel-actiegroep bleken in 1990 tenminste twee BVD-agenten actief.
De een, Han Dekker, stopte in mei 1990 zelf met dat werk. Joop de Boer
werd in oktober van dat jaar ontmaskerd. Beiden werden gerund door de
PID-Nijmegen. Docters van Leeuwen stelde dat de actiegroep als zodanig
niet interessant was voor de BVD. Het meelopen met de actiegroep zou
je echter ook niet vrijwaren van geheime dienst-belangstelling. Tenminste
voor de MID lijkt dat toch andersom te zijn als je de stukken bestudeert,
die overigens vermoedelijk deels van de BVD afkomstig zijn. Op
zich is het SIP dik tevreden dat nu ook inzage mogelijk is in stukken
met betrekking tot het antimilitarisme. Toch zullen ze hun procedures
tegen zowel de MID als de BVD voortzetten. Er is immers nog (veel) meer
vrij te geven. Op dit moment loopt er voor een aantal mensen nog een
hoger beroep bij de Raad van State. Een negental organisaties volgt
binnenkort. Beiden zijn gericht tegen de BVD. Voor een aantal leden
zal het SIP bezwaar aantekenen bij de MID. Louis
Séveke Als
je zelf ook inzage wilt dan kan dat door een briefje te sturen aan de
respectievelijke ministers met het verzoek om inzage in je eigen BVD/MID-dossier.
Je naam, adres en geboortedatum moeten daar wel onder. Je kunt ons ook
om een voorbeeldverzoek vragen. Voor overleg en met vragen kun je het
SIP benaderen. Ze hebben ook een beknopte handleiding geschreven voor
het boek Tips tegen tralies (Baalprodukties). SIP, postbus 1501, 6501
BM NIJMEGEN, tel 024–3233586,
e-mail obiv@dds.nl
|
||