●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
2001 ● Overzicht
#8 Zonder
netwerk geen beweging
De pretenties van de Vrije Zone De jaren negentig werden gekenmerkt door een vergaande
versplintering, een forse inkrimping en vergrijzing van de buitenparlementair
linkse actiebeweging. Verder bleek dat de belangrijkste politieke partijen
elkaar uitstekend wisten te vinden ter rechterzijde van het midden.
Mede hierdoor vervaagden begrippen als linkse en rechtse politiek,
werd hartstochtelijk idealisme overspoeld door een golf van kil materialisme
en verloor solidariteit het van egoïsme. Mede als gevolg hiervan staat radicaal-links momenteel
vrijwel nergens meer op de politieke landkaart. De actiegroepen van
nu hebben gemeen dat hun initiatieven ondersteund en uitgevoerd worden
door een kleine groep mensen. Een aantal van deze mensen tref je ook
aan bij acties op andere terreinen. Zij doen aan kruisbestuiving. Je kunt niet stellen dat deze initiatieven groeien,
dat er een aanzuigende werking vanuit gaat. Er wordt voor de acties
gemobiliseerd via de geijkte kanalen: actiebladen en -radio's, pamfletten,
elektronische mailinglists en mond-op-mond briefings. Het water waarin
naar medestanders wordt gevist is ondiep en wordt nauwelijks ververst.
Drang Tegelijkertijd is de alternatieve jeugd van nu wars
van schreeuwerige en betweterige actievoerders. Deze jeugd wenst zich
niet te conformeren, of het nu om politieke partijen gaat, actiegroepen
of om maatschappelijke (belangen)organisaties. Toch is het ook weer niet zo dat het individu van
nu geen greintje maatschappelijke betrokkenheid meer in z'n donder heeft.
Een deel van de jeugd heeft wel degelijk de drang iets te willen ondernemen,
maar men weet domweg niet hoe, met wie en waar men hiervoor terecht
kan. Immers, de alternatieve wereldwinkels, ooit lokale centra voor
wereldverbeteraars, werden in de loop der jaren a-politiek en commercieel.
Ook de jongerencentra gingen met hun tijd mee en werkten de tegendraadsheid
de zaal uit. Tal van politieke, anarchistische en autonome organisaties
houden weliswaar debatten en info-avonden, maar die zijn voornamelijk
bedoeld voor de eigen scene. Van de bezoeker van dergelijke bijeenkomsten
wordt verwacht dat men lid wordt of deelneemt aan de gangbare activiteiten.
Daarnaast is er sprake van een haperend acceptatiegedrag: de niet-kraker
voelt zich onprettig op een krakersavond en de autonoom voelt zich ongewenst
op de avond van de politieke jongerenorganisatie. De angst om ingepalmd
te worden. Ontmoetingscentrum Naar aanleiding van het discussiestuk 'Shall we
meet again?', waaraan het bovenstaande is ontleend, kwamen begin januari
2000 in Amsterdam zo'n veertig personen bijeen om te praten over de
opzet van een nieuw samenwerkingsproject. Met name de massale protestacties
in Seattle stonden in schril contrast met het marginale gedoe wat de
Amsterdamse actiescene voortbracht rond de Eurotop in 1997. Een structureel
gebrek aan structuur werd als de grootste boosdoener beschouwd. Er zal weer genetwerkt moeten worden in de stad,
zo luidde de conclusie. De deelnemers aan de discussie kwamen tot de
afspraak om momenten te creëren waarop zowel de alternatieve jeugd
als de activist van toen en nu elkaar treffen. Hiervoor was een centraal
punt nodig waar je vrijelijk naar binnenstapt, of het nu is om informatie
in te winnen of om contacten op te doen. Én, hetgeen de plek en het
moment zo bijzonder maken, er zullen rond het onderwerp dat op het programma
staat acties worden gevoerd. Na een voorbereidingstijd van een half jaar opende
de gekraakte voormalige filmacademie aan de Overtoom eind september
vorig jaar haar deuren voor de start van het project dat de naam Vrije
Zone meekreeg. "Middels dit project wordt getracht de onderlinge
contacten tussen de Amsterdamse actiegroepen en aanverwante ideële organisaties
te verbeteren", zo meldde de initiatiefgroep. "Tevens zoeken
we naar middelen om de Amsterdamse actiewereld opener en aantrekkelijker
te maken voor (jonge) mensen die nog niet of niet meer daarbij betrokken
zijn." Naast de samenstelling van een alternatieve adressengids,
het Linke Boekje genaamd, worden er om de twee maanden zogenaamde
actiefestaties georganiseerd. Op deze bijeenkomsten, manifestaties
gekoppeld aan een straatactie, worden politieke thema's belicht vanuit
een lokaal perspectief. De actiefestaties fungeren zodoende als pilaren
voor bestaande lokale politieke activiteiten en als bindmiddel voor
meer onderlinge samenwerking. Speels De Vrije Zone komt tot stand dankzij de inzet van
een samenwerkingsverband bestaande uit gemiddeld vijftien personen.
De meesten zitten in een actiegroep of werken voor een ideële organisatie.
Bij vrijwel iedere actiefestatie melden bezoekers zich aan als vrijwilliger.
Het project wordt uitgevoerd met werkgroepen (redactie, aankleding,
straatactie, mobilisatie, fondswerving, publiciteit). Iedere bijeenkomst wordt voorbereid door de Vrije
Zone in samenwerking met een lokale organisatie die zich gespecialiseerd
heeft in het te behandelen thematiek. In sommige gevallen benadert
de lokale organisatie of actiegroep zelf de Vrije Zone met het verzoek
om samen een actiefestatie te organiseren. In overige gevallen kiest
de Vrije Zone het onderwerp uit en gaat vervolgens op zoek naar een
leuke club die nauw bij de thematiek aansluit. De actiefestaties zijn speels en semi-professioneel
van opzet. Er is bewust gekozen voor meerdere vormen van informatieoverdracht,
zoals talkhows en publieksdebatten. Tevens is het programma op diverse
plekken in de voormalige filmacademie live via de monitor en luidspreker
te volgen, zodat de bezoeker bij wijze van spreken geen minuut van
het programma hoeft te missen. De presentatie is in handen van ervaren
personen. De inrichting van de zalen getuigt over het algemeen
van een flinke dosis creativiteit, terwijl er gedurende het programma
theatrale en muzikale intermezzo's plaatsvinden. Actiegroepen die ergens
voor willen oproepen, kunnen gebruik maken van de Alarmofoon; een peptalk
van een minuut of drie. De actiefestaties zijn ook rechtstreeks te
volgen via de radio Patapoe. Instroom Negen maanden en zes actiefestaties verder valt
er het een en ander op. De bijeenkomsten hebben in een relatief kort
tijdsbestek naar Amsterdamse begrippen aardig wat teweeg gebracht.
Neem alleen al de initiatiefgroep zelf, waar inmiddels acht personen
aan verbonden zijn die een jaar terug nog vrijwel onbekend waren met
het buitenparlementaire actiewezen. De Vrije Zone als kweekvijver voor
jonge activisten, zoals een radioverslaggeefster het verwoordde. Verder heeft een aantal politieke organisaties en
actiegroepen dankzij deelname aan de Vrije Zone nieuwe medewerkers aan
zich weten te binden en ontstonden er geheel nieuwe actiegroepen en
samenwerkingsverbanden. Maar bovenal: velen konden misschien wel voor
de eerste keer van hun leven kennis maken met het actiewezen, met de
initiatieven en de ideeën die het voortbrengt. De Vrije Zone heeft er ook voor gezorgd dat medewerkers
van lokale maatschappelijke organisaties contact sloten met hun tot
voorheen anonieme collega's. Langzaam maar zeker worden er weer lijntjes
gelegd. Het gaat te ver om nu al te kunnen spreken van een nieuw actienetwerk,
maar dat is wel iets waar we naar streven. Twijfel Maar het is niet allemaal rozengeur en manenschijn.
De twijfel bij de initiatiefgroep slaat geregeld toe. Met name als de
opkomst voor een actiefestatie tegenvalt. Het is toch gek dat je het
ene moment tweehonderd bezoekers trekt en het andere moment minder dan
honderd. De organisatie en deelnemende groepen stoppen dermate veel
energie in de opzet van het programma, dat het wenselijk zou zijn indien
elke bijeenkomst voldoende publiek trekt. De belangrijkste reden voor een teleurstellende
opkomst zit 'm in de geringe mate van 'populariteit' van het onderwerp
dat op het programma staat. Onderwerpen als 'antimilitarisme', 'genetische
manipulatie' en 'camera's in de openbare ruimte' scoorden matig, terwijl
'hulp aan geïllegaliseerden', 'globalisering van de economie' en 'het
einde van de monarchie' goed werden bezocht. Wat dat betreft hopen we in de nabije toekomst meer
bezoekers te trekken die niet zozeer voor het programma komen maar eerder
om te netwerken in de wandelgangen. Naar ons idee heeft een te grote
groep mensen, actief voor actiegroepen en maatschappelijke organisaties,
de studio's van de voormalige filmacademie nog nooit van binnen gezien.
De vraag is wat hen weerhoudt het gebeuren eens te komen bekijken. We
houden de bijeenkomsten niet voor niets op zaterdagmiddag. Navolging Het project kan zich tevens verheugen in een toenemende
belangstelling van buiten Amsterdam. Mede gelet op dit feit zou het
wellicht een idee zijn om ook in andere steden een min of meer vergelijkbaar
project op te zetten. Amsterdam is beslist niet de enige stad waar het
radicaal-linkse actiewezen slecht georganiseerd is en naar binnen gekeerd.
Maar besef tegelijkertijd wel dat de Vrije Zone slechts een middel
is, een truc: je kunt de truc naäpen, maar ook zelf nieuwe trucs bedenken. In Groningen ging maart dit jaar het project Trefpunt
Anti Kapitalisten (TAK) van start. Verschillende lokale organisaties
hebben zich inmiddels aangesloten bij TAK, dat om de twee weken een
informatiebijeenkomst belegt over diverse politieke onderwerpen. TAK
is kleinschaliger en minder pretentieus van opzet dan de Vrije Zone.
Het publiek bestaat vooralsnog voornamelijk uit de achterban van de
aangesloten groepen. Maar het brengt wel weer leven in de brouwerij. In september dit jaar pakt de Vrije Zone de draad
weer op met een nieuwe reeks actiefestaties. Wellicht zal het accent
dan meer komen te liggen op de lokale stadsproblematiek. Naast
de groots opgezette actiefestaties, die weer om de twee maanden plaats
zullen vinden, zijn we van plan wat kleinere publieksbijeenkomsten
te organiseren waarmee we beter kunnen inspelen op de actualiteit. En
waar tevens meer ruimte is voor discussie, iets waar de actiefestaties
zich niet of nauwelijks voor lenen. A. van Veen Meer info: http://www.vrijezone.nl Degene die zich aan wenst te sluiten
bij de Vrije Zone en deel zou willen nemen aan een of meerdere werkgroepen,
kan zich aanmelden door een briefje te schrijven naar: De Vrije Zone,
Postbus 16544, 1001 RA Amsterdam. Email: vrijzon@dds.nl
|
||