'In Europa willen wij alle deuren

openhouden'

Gesprek met een Colombiaanse guerrillera

Sinds de lancering van het Plan Colombia is de Colombiaanse guerrillabeweging op promotietour. Omdat ze vaak worden afgeschilderd als bandieten en drugshandelaren willen ze Europese politici en solidariteitsgroepen overtuigen van hun 'revolutionaire legitimiteit'. Woordvoerster Carolina Garcia doet in de maag van het Europese politiek leven, Brussel, haar verhaal over het revolutionaire bedrijf dat FARC heet.

Carolina Garcia oogt als een typisch Latijnsamerikaanse: donkere huid, donkere ogen en even donker haar. Maar om nu te zeggen dat ze eruit ziet als een echte guerrillastrijdster, nou nee. Haar stem is zacht en ze lijkt zelfs een beetje verlegen. Het zou een willekeurige studente kunnen zijn, die gaat dansen op zaterdagavond en elke twintigste van de maand haar studiefinanciering binnen krijgt. Toch is de 29-jarige dame die voor me zit één van de woordvoersters van de Internationale Commissie van de Gewapende Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia, de FARC-EP, in Europa.

Afkomstig van het platteland van Colombia is zij in Europa door de jaren heen al aardig 'gemoderniseerd'. De mobiele telefoon en dito elektronische zakagenda ontbreken niet. Over haar carrière als 'guerrillera' zegt Carolina: ,,De verbintenis die je met de FARC sluit is levenslang. Je bent in principe gewoon een militair. En ja, ook alle vrouwen krijgen een guerrillascholing. Daarna krijgt ieder zijn eigen taak. In mijn geval is dat de taak van woordvoerster.''

Woordvoerster? ,,Ja, woordvoerster''. Carolina kijkt hierbij doodernstig. Volgens haar is guerrilla niet simpelweg een robbertje vechten in het oerwoud. ,,Mensen hebben bij guerrilla een romantische voorstelling van Che Guevarra, maar zo zit de wereld niet in elkaar.''

Deze voorstelling van zaken staat volgens Carolina lijnrecht tegenover de bittere armoede waarin de gemiddelde Colombiaan leeft. Juist deze armoede is volgens de marxistisch-leninistische FARC de voornaamste oorzaak van de burgeroorlog.

,,Mijn werk bestaat vooral uit het aanleggen van netwerken met mensen die solidair zijn en politici met wie wij een serieuze dialoog aan willen gaan'', legt Carolina uit. ,,Ik moet hen uitleggen waar wij voor staan. Zonder dat werk krijgen wij namelijk nooit de kans ons standpunt naar voren te brengen. De media in Colombia zijn allemaal in handen van de regering. Die schilderen ons af als een stelletje bandieten en drugshandelaren. Dat imago is niet bepaald rooskleurig en ontneemt ons de legitimiteit van revolutionairen.''

Bogotazo

De Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) vindt z'n oorsprong in de 'Bogotazo', de massale opstand die in 1948 in de hoofdstad Bogotá plaatsvond. Na de moord op de liberale vakbondsleider Gaytán werd deze opstand bloedig neergeslagen, driehonderdduizend Colombianen lieten hierbij het leven.

,,Om vrede te sluiten werd er een pact gesloten tussen de conservatieven en de liberalen, het zogenaamde Frente Nacional. Voor de meeste Colombianen was dit alles een façade, zij waren het er niet mee eens'', zegt Carolina.

De oppositie bestond vooral uit boeren die samen collectieve nederzettingen vormden. Carolina: ,,Deze nederzettingen werden door de regering 'republicas independientes' (onafhankelijke republieken) genoemd. Zij beschouwde het als communistische bolwerken, een oppositie die zij per definitie moest breken. Toen de nederzettingen in 1964 in overeenstemming met het toenmalig Amerikaans Plan Laso werden platgebombardeerd, werd de FARC opgericht.''

De FARC-EP is inmiddels uitgegroeid tot de machtigste en oudste guerrillabeweging van Latijns-Amerika. Velen schrijven deze macht toe aan de banden die zij hebben met de drugshandelaren. Is dat niet een aannemelijke hypothese?

Carolina: ,,Voor de val van het communisme in 1989 zeiden ze dat we de rechterhand van Moskou waren en dat we door hen gefinancierd werden. Nu hen deze basis van beschuldiging is ontnomen, zeggen ze dat het de drugshandelaren zijn die ons van het benodigde geld voorzien.''

Carolina legt uit dat alle lagen van de Colombiaanse samenleving met drugs te maken hebben. Voor de Extraditables, zoals de grote drugsbaronnen ook wel genoemd worden, is het gijzelen en vermoorden van personen dagelijks schering en inslag. De beelden van het Colombiaanse zes uur journaal staan er vol van. ,,In Colombia wordt zelfs je kat of je auto nog gegijzeld', zegt Carolina. ,,Dus het is logisch dat ook wij met drugs te maken hebben. Maar je moet een onderscheid maken tussen de grote drugsbaronnen en de kleine cocaboeren. Met de pasta die de boeren van de cocabladeren maken verdienen zij gemiddeld 200 dollar per maand. De FARC, van oorsprong een boerenorganisatie, zet zich in voor deze laatste groep.''

Plan Colombia

De Amerikaanse regering is dit een doorn in het oog. Het vorig jaar gelanceerde Plan Colombia moet aan deze cocaproductie een einde maken. Volgens Carolina dient het plan echter vooral om de FARC uit te schakelen. ,,Het zeer olierijke Colombia is een gewild gebied voor de Amerikaanse multinationals. Zij hebben baat bij een stabiel investeringsklimaat. De onrust veroorzaakt door de armoede en de burgeroorlog helpt daar niet bij. Bovendien komt onze ideologie niet bepaald overeen met het kapitalistische gedachtengoed van onze noorderbuur. Zowel de Colombiaanse regering als de VS hebben baat bij onze neergang. Alleen al door de 1,3 miljard dollar aan militaire hulp laten de VS zien wat hun bedoelingen zijn.''

De FARC stelt dat een daadwerkelijke oplossing ligt bij het bieden van garantie aan de cocaboeren wanneer zij overgaan tot de cultivatie van een ander product. ,,Als zij van iets anders kunnen leven, stoppen ze vandaag nog met de cocateelt!'', aldus Carolina.

De FARC-EP boodt de regering Pastrana onlangs een alternatief plan aan, het zogenaamde 10-puntenplan. Tot op heden schijnt daar nog niet op gereageerd te zijn.

Carolina: ,,Hun stilzwijgen is voor ons het bewijs dat de War on Drugs een façade is. Ons plan bestaat uit het zoeken naar substitutie van coca door andere gewassen, zoals bijvoorbeeld maniok en yuca. Het probleem is dat de verbouw hiervan de boeren, in tegenstelling tot coca, geen garantie op een bestaan geeft. Hoe meer armoede, hoe meer boeren zich verplicht zien om over te gaan op coca.''

De oplossing ligt volgens Carolina bij de vraag hoe je de teelt van andere gewassen rendabel kunt maken. Hoe kun je de kleine boer een exportgarantie geven? Ironisch voegt ze eraan toe dat Colombiaanse agroproducten aan de Amerikaanse straatstenen niet kwijt te raken zijn. Volgens haar voeren de VS in tegenstelling tot hun neoliberale filosofie zelf nog altijd een streng protectionistisch beleid om haar eigen markten te beschermen.

Geweld

Er wordt dus geen spaan heel gelaten van de werk-en denkwijze van de vijand. Maar wat vinden de Colombianen van de werkwijze van de FARC? De toevoeging EP staat immers voor Ejercito Popular, ofwel leger van het volk. Maar veel Colombianen stellen dat het volk door het vele geweld juist lijdt en ook de FARC zouden de mensenrechten met voeten treden.

De guerrillastrijdster zegt hierover: ,,De pers leggen vaak zwart-wit ideeën zonder nuances aan de buitenwereld op. Maar we kunnen niet ontkennen dat ook onze groepering de mensenrechten schendt. Een leger van 20 duizend man, verdeeld over een gebied waar Nederland vele malen in past, is moeilijk controleerbaar. Bovendien bevinden wij ons in staat van oorlog. Daar waar vuurgevechten voorkomen vallen altijd onschuldige slachtoffers. Dat is onmogelijk te voorkomen. Daarnaast zijn er in de afgelopen jaren grove fouten gemaakt door onze mannen. Een voorbeeld is de moord op drie Amerikaanse antropologen enkele jaren geleden. Dat proberen we te voorkomen. Zulke fouten mogen niet meer voorkomen. Het is een mengeling van opgekropte haat, woede en frustratie die bij slecht opgeleide guerrillastrijders tot zulke excessen leiden.''

Als ik Carolina voorleg dat de FARC ook beschuldigd wordt van kinderarbeid, gaat ze feller in de verdediging. ,,Het betreft hier werkelijk een uitzonderingssituatie. Het gaat om weeskinderen waarvan de ouders vaak door paramilitaire eenheden vermoord zijn. Deze kinderen zijn zonder begeleiding en hulp kansloos in de Colombiaanse maatschappij. Bij de FARC krijgen zij scholing en voedsel. Tot aan hun achttiende jaar worden zij niet geïntegreerd in het guerrillaleger.''

Tweede Vietnam

Het is duidelijk dat over de werkwijze van de FARC het laatste woord nog niet gezegd is. Zowel in binnen- als buitenland woeden de discussies. De een vindt het gebruik van geweld legitiem terwijl de ander meer een strategie á la Ghandi voorstaat. Het zal voor Carolina in ieder geval nog een hele klus zijn om de Europese politici voor haar zaak te winnen. Een ver-van-mijn bed show met guerrilla's en doodseskaders lijkt niet simpel in het Nederlandse poldermodel te integreren. Bovendien zijn het meer Amerikaanse belangen á la Monroe dan Europese interesses die hier een rol spelen. Colombia staat nu eenmaal niet nummer één op het lijstje met voor de Europese economie belangrijke landen.

Voor Carolina ligt dat anders. ,,Wij hebben grote belangen bij een dialoog met diverse groeperingen en politici in Europa. De militaire basis op de Nederlandse Antillen zal bijvoorbeeld dienen als vaste vliegbasis voor de VS. Het is belangrijk dat wij Nederlandse politici duidelijk maken wat de implicaties daarvan zijn.''

,,Bovendien'', zo voegt zij daaraan toe, ,,geweld is niet onze eerste optie. Het is het laatste middel wanneer alle politieke wegen gesloten zijn, zoals nu in Colombia het geval is. In Europa willen wij alle deuren openhouden.''

Op de vraag hoe deze guerrillastrijdster de toekomst ziet, antwoord ze: ,,Een tweede Vietnam ligt niet ver van de realiteit. Dat de Amerikanen zullen komen is zeker. Het is onze taak daar op voorbereid te zijn.''