- Home
- Archief
- 1998

Uit: Ravage #268 van 2 oktober 1998

'Punk is meer dan muziek alleen'

Tien jaar X Treem

Ter gelegenheid van het tien jarig bestaan van X Treem en het verschijnen van de gelijknamige benefiet verzamel cd vindt deze week in Rotterdam de nationale 'punxweek' plaats. Tussen de voorbereidingswerkzaamheden door wilde initiatiefnemer Leo (28) ons wel even uitleggen waar X Treem voor staat en waar hij zelf zoal voor gaat.

X Treem begon in 1988 in Enschede.
Leo: ,,We waren met een groep van dertien jongeren en ontevreden over de gemeentelijke politiek ten aanzien van het plaatselijk experimenteel jongerencentrum Attack, de milieuvervuiling, het toenemende racisme en meer van dat soort zaken. Geïnspireerd door bladen als de Nar, Koeckrandt en Bluf! en bands als Crass, Dead Kennedy's, Poison Girls en The Ex dachten we dat wij de wereld wel eens zouden veranderen. Heel romantisch en idealistisch allemaal. We begonnen met het maken van een fanzine. Alle dertien schreven we een pagina over wat ons dwars zat en wat daaraan kon worden veranderd. Ook verzamelden we collages, knipsels, tekeningen, etcetera. We kopieerden alles op A5 formaat en daar was het eerste nummer van X treem.''

Al snel gingen ze aan de slag met het organiseren van benefietfestivals en concerten in Attack. Onder andere voor Stichting Nanai, XminY, Act up, voor de aankoop van het Amsterdamse kraakpand Vrankrijk en de Arnhemse antifagroep de Vonk. Later volgde er nog een X Treem benefiettoer door Nederland met de bedoeling geld op te halen voor een verzamel lp. Wegens tegenvallende opbrengsten is dat er destijds niet van gekomen.

Wel brachten ze twee X Treem benefiettapes uit. Van de eerste ging de opbrengst naar solidariteitsfonds XminY en de arrestanten van de anti polltax demonstraties in Engeland. Met de tweede benefiettape wilden ze een vuist maken tegen de aanscherping van de geluidshinderwet in 1992 waardoor wel dertig of veertig zalen hun deuren hebben moeten sluiten. De opbrengst van die tapes is ten goede gekomen aan de productie van de cd en aan het X Treem fanzine zelf.

Na tien jaar is de verzamel lp er dan toch gekomen, al is het een cd geworden. Er staan maar liefst 23 Nederlandse bands op, waaronder bekende als De Kift, Bambix, Rat Patrol en Seein' Red, maar ook minder bekende waaronder Asrai, Die Nakse Bananen, Killing Sheep, Smut, Temporary Toad, Roggel en Hard Headed Soul. De opbrengst van de cd gaat naar AFA. Zowel bij de tapes als de cd zit veel informatie bijgestoken over de bands en de actiedoelen waar de opbrengst voor bedoeld is. Want punk is altijd nog meer dan muziek.

Punk en politiek

Hoewel muziek weliswaar de grootste inspiratiebron en de bindende factor vormt, is X Treem in de eerste plaats een fanzine over punkmuziek. Maar alles wat achter die muziek schuil gaat heeft met politiek te maken; de manier waarop de platen worden uitgegeven, de bands, de labels, de mensen die het uitbrengen.

Leo: ,,Punk is voor mij meer dan wat men gewoonlijk onder punk verstaat. Er zijn ook folkbands die hartstikke punk zijn, of popbands. De Stinksisters bijvoorbeeld, zijn ook punk bezig, terwijl ze een soort sleazy poptrash maken. Maar wel op een heel anarchistische, creatieve manier. Ook techno is eigenlijk punk, hoewel ik er niet veel aan vind. Gabber netzo. Het gaat er altijd om op wat voor manier je met elkaar om gaat en waarom je muziek maakt: zonder commerciële motieven.''

X Treem is opgezet als platform voor iedereen die wat te zeggen heeft ter linkerzijde van het politieke spectrum. Het heeft geen duidelijke politieke ideologie hoewel het wel aansluit op anarchistische ideeën. Zelf haalt Leo veel ideeën uit fanzines en teksten van bands.

In de begintijd hield X Treem zich ook met acties bezig, tegen McDonald's en Shell. Van de dertien mensen die in 1988 met X Treem begonnen, bleven er al snel nog maar vijf over. ,,De house en de acid kwamen op en iedereen ging aan de pilletjes en was blij, blij, blij,'' zegt Leo. Punk had afgedaan.
Hij vertrok in 1992 naar Utrecht en was daar betrokken bij de oprichting van infowinkel Schism. Niet veel later vertrok hij naar Rotterdam, waarna X treem ,,een beetje uit elkaar viel.''

Leo: ,,Alleen Henk, die in Spinrag, EHBO en Roggel speelde en tegenwoordig het blad Kletskop maakt, schrijft nog steeds stukjes voor X Treem. Puck is een tijdje geleden afgehaakt, maar heeft nog wel meegewerkt aan de cd. Ik heb hier in Rotterdam in m'n eentje een heel nieuw netwerk moeten opbouwen. Ik kende wel mensen van de punkband Anarcrust en kwam via m'n opleiding sociaal cultureel werk als stagiaire bij jongerencentrum Baroeg terecht. Daar werk ik nu als vrijwilliger.''

In een later stadium ging hij bij stripwinkel Galerie Slaphanger werken en laat hij z'n gezicht wel eens zien in het Poortgebouw, een voormalig kraakpand. Zodoende leerde hij aardig wat mensen kennen, met allerlei verschillende vaardigheden en uit diverse scenetjes. Leo vindt zichzelf niet echt bij een specifieke scene horen. ,,Ik koppel regelmatig mensen aan elkaar, fungeer in feite als een stukje lijm.'' Hij wordt soms wel eens moe van het dogmatisme binnen de punkscene.

Leo: ,,Dan moet je je weer verantwoorden als je naar een gothicparty bent geweest of een voetbalwedstrijd hebt bezocht. Een aantal jaren geleden besloot ik veganist te worden. Dat heb ik een jaar gedaan, maar dat beviel me niet. Ik ben een smulpaap en lust wel eens een visje. Dus ik eet nu een of twee keer in de maand een stukje vis. Maar moet ik me daarvoor verantwoorden? Ik heb er zelf wel eens moeite mee, maar ik laat het me niet opleggen door anderen. Ik ben wie ik ben en doe wat ik wil. Dat is ook deel van de Do It Yourself ideologie. Ik heb overigens wel het idee dat het dogmatisme iets is afgenomen.''

Fanzines

Ook de Do It Yourself cultuur in Nederland lijkt langzaam uit haar dal te komen. Begin jaren '90 was er nog maar een handvol fanzines in Nederland. In de laatste Anargids, waar Leo aan meewerkt, zijn er zo'n 81 opgenomen, waaronder zeker 75 uit Nederland. De meeste fanzines worden nauwelijks verkocht. Of je moet een beetje in de New York hardcore of skatesfeer zitten, die hebben oplagen van duizend tot tweeduizend stuks. Zoals Zwanger uit Rotterdam, We'll make the difference, Filler. Maar de kleinere blaadjes, die Leo heel sympathiek zegt te vinden, als de Underground Punk Support en Kletskop halen maar hele kleine oplagen.

X Treem is destijds begonnen met een oplage van honderd stuks, tegenwoordig zijn dat er zo'n 250 waarvan 25 abonnees. Dat is voor Leo wel zo prettig omdat hij graag persoonlijk contact met die mensen onderhoud. ,,Ik doe er altijd een persoonlijk briefje bij en vraag lezers ook kopij te sturen. Ik probeer er altijd een gedicht in te krijgen, tekeningen, kunst, opinies, playlists.''

Verder krijgt hij veel brieven. Onlangs nog van een jochie van twaalf die net punk was geworden en een festival wilde organiseren. Die wilde wat bandnamen weten. Ook zijn er mensen die willen weten hoe je een hanenkam recht overeind krijgt. Of een jongen die een brief stuurde met een getuigschrift erbij en een demo met christelijke liederen. Hij vroeg of Leo dat ook wilde bespreken. ,,In principe bespreek ik altijd alles, maar hier moet ik toch wel hard over nadenken.''

Leo schrijft nu zo'n twee brieven per dag, met de hand en meestal zit daar nog het nodige uitzoekwerk bij. Het klinkt als een dagtaak, dat is het ook. Hij heeft ook nog zat nieuwe ideeën en projecten in z'n hoofd, maar daar komt hij niet aan toe. Naast al genoemde werkzaamheden, werkt hij ook in de kinderopvang: huiswerkbegeleiding, vakantieweken, buitenschoolse opvang.

,,Dat is heel leerzaam. Omdat ik er punk uit zie denken ze vaak dat ik een junk ben, of homo of een meisje. Die kids hebben een heel vreemd beeld over mensen die er anders uitzien. Dan merk je wat voor vooroordelen ze door hun ouders krijgen ingeprent. Ook in allochtone kringen; het racisme onder Marokkanen en Turken vind ik schrikbarend. Het is wel confronterend als je tegelijkertijd met een antifascistische strijd bezig bent. Dan zie je wel dat we er nog lang niet zijn...''

Alternatief archief

Uit fanzines kun je een schat aan informatie halen. Het is een wereldwijd netwerk van bands, zalen, labels... en daar zit Leo middenin. ,,In feite heb ik hier m'n eigen Internetje. Daar heb ik geen computer voor nodig, ik doe het gewoon allemaal lekker met de hand. Mensen kunnen er gebruik van maken. Ik laat mensen er niet in grasduinen, maar als je iets wilt weten stuur je je vraag maar op en dan zoek ik het voor je op.'' Voor wie hij het allemaal doet? ,,Voor mezelf en iedereen die er wat aan heeft. Ik vind dat het gearchiveerd moet worden. Dit tijdvak moet bewaard worden. Meestal worden niet officiële uitgaven zonder ISBN oo ISSN nummers niet bewaard en dat doe ik wel. Ik wil laten weten dat er een alternatieve muziekcultuur bestaat en daar bekendheid aan geven.''

Hij probeert de laatste tijd ook concerten te regelen voor onbekende bands, maar dat valt niet mee. ,,In het Poortgebouw kunnen deze bands wel spelen, maar daar komen dan vaak maar 20 à 30 mensen op af. Ik dacht altijd dat Rotterdam een hele bloeiende punkscene had, maar dat valt erg tegen. De hardcore skatescene is wel groot, die organiseren drukbezochte concerten in Inferno, een zaaltje onder café De Hemel. Maar als het alternatieve Cosmic Shit, waar ook bands als Stinksisters en Figurehead aan verbonden zijn, iets organiseren komt er maar een handvol mensen opdraven. Ook in een tent als Dodorama waar te gekke experimentele acts worden geprogrammeerd, komen weinig mensen.''

Er gebeurt in Rotterdam relatief veel, maar het is allemaal heel kleinschalig. ,,Ik heb vaak het idee dat iedereen hier ontzettend op z'n eigen eilandje zit. Het idee achter het X Treem punkfestival is dan ook om de koppen bij elkaar te steken en gezamenlijk de stad een week lang te laten sidderen.'' Leo hoopt het nog wel tien jaar vol te kunnen houden. ,,Het is toch vanuit een bepaalde gedrevenheid en idealisme dat ik het allemaal doe. Ik hoop dat ik dat niet kwijt raak.''

Freek Kallenberg

De X Treem verzamel benefiet cd # 1 kost fl. 15,- in de betere infowinkel en is te bestellen door fl. 20, op te sturen naar X Treem, Zeilmakersstraat 20 B 1, 3025 NW Rotterdam. Van elke cd gaat fl. 2,50 naar Anti Fascistische Actie;
Fanzine X Treem #33 verschijnt op 3 oktober. Ook is een Internet site in opbouw door Cosmic Shit en nu al te bezoeken: Http:/altern.org/xtreem
Voor het programma van de 'X Treem Punx Week Rotterdamned' dat woensdag 30 september jl. van start is gegaan verwijzen we je naar de agenda.

 

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1998