|
Naar archief
Uit: Ravage #256 van 3 april 1998
MEER DAN FEESTEN ALLEEN! Met de aankondiging van een wereldwijd straatfeest op 16 en 17 mei dit jaar is Reclaim The Streets weer terug van weggeweest. Na het vorig jaar voor haar zo desastreus verlopen straatfeest op Trafalger Square in de Londense binnenstad heeft ze een tijdlang niks meer van zich laten horen. De straatfeesten waren te populair geworden, waardoor de politieke angel uit deze vorm van directe actie dreigde te verdwijnen. Na de openbare weg moest ook het straatfeest heroverd worden op het spektakel. ,,Het straatfeest is slechts het begin, een proeve van toekomstige mogelijkheden. Op dit moment hebben er zo'n dertig feesten plaatsgevonden. Stel je voor dat het er honderd worden, stel je voor dat ze op dezelfde dag plaatsvinden, of dagen duren en steeds groter worden.'' Wellicht wordt dit visioen van Reclaim The Streets-medewerker John Jordan binnenkort werkelijkheid. Op dit moment wordt er door verschillende groepen over de gehele wereld gewerkt aan een internationale straatfeestdag op zaterdag 16 mei. Op deze dag, waarop de leiders van de acht grootste industrielanden in Birmingham bijeenkomen, moeten overal in de wereld in de straten van de grote metropolen uitzinnige straatfeesten plaatsvinden, waardoor het autoverkeer wordt stilgelegd en de economie ontregeld. Tot op de dag van vandaag hebben maar liefst 23 groepen in steden als Toronto, Sydney, Tokyo, San Francisco, Stockholm, Genêve, Dublin, Nottingham, Leeds en Londen zich al aangemeld voor een plaatselijke streetrave. Sinds Reclaim The Streets (RTS) in 1991 in London haar eerste straatfeest organiseerde, is deze manier van actievoeren door activisten in talloze landen gekopieerd. Van Leeds tot Sydney, Amsterdam tot Edinburgh, Berlin tot Tel Aviv, hebben duizenden mensen dansend geprotesteerd tegen de autoterreur en de straat omgetoverd tot lokale festivals van verzet. De methode van RTS is vrij eenvoudig. De locatie waar het straatfeest plaats zal vinden, wordt tot op het laatste moment geheim gehouden. Slechts één dag van tevoren kun je telefonisch te weten komen waar er verzameld wordt. Op de dag zelf wordt vanaf het verzamelpunt massaal opgetrokken naar een weg of terrein dat men wil bezetten. De ruimte wordt met blokkademateriaal afgesloten, bomen worden in gaten in het asfalt geplaatst, soundsystems barsten los en de massa verandert in een dansende en feestende menigte. De politie kan er meestal weinig tegen beginnen, slechts een enkele keer heeft zij de feesten weten te voorkomen. Symbool Reclaim The Streets is in 1991 voortgekomen uit de protesten tegen de M-11, een snelweg rond Londen. Voor deze weg moesten 350 huizen in Oost-Londen en een oud bos wijken. Doordat er zowel goedkope huizen als natuur zou verdwijnen, kreeg het protest een ecologische als een sociale component. Dit in tegenstelling tot de meeste Britse protestcampagnes tegen de aanleg van snelwegen die zich voornamelijk richten tegen de vernietiging van eeuwenoude natuurgebieden. Dit protest wordt vaak geïnitieerd door Earth First! en kent een (deep-)ecologische achtergrond. Voor RTS is de auto niet alleen een vervuiler en natuurvernietiger, maar ook en vooral een instrument van sociale controle en onderdrukking. De auto staat in haar ogen symbool voor de scheiding tussen private en publieke ruimten, voor onze scheiding van de natuur en voor het uiteenvallen van lokale gemeenschappen. Het singel issue 'de auto' verbindt zij zo met een bredere maatschappijkritiek waarin de onteigening van onze levens door het kapitalisme en de ondemocratische en onecologische macht van het multinationale bedrijfsleven centraal staat. Mede hierom nam RTS ook deel aan acties tegen bedrijven. Zo was ze betrokken bij acties tegen Shell en autofabrieken in 1995 en tegen BP een jaar later. Vorig jaar sloot ze zich aan bij de staking van de Liverpoolse havenarbeiders (Dockers). Verder werden er onder de naam 'het Voetgangers Bevrijdings Front' regelmatig auto's in het water gedonderd. Hun bemoeienissen met de Liverpoolse Dockers, leidde tot een unieke samensmelting van een moderne actievorm en een vrij traditionele manier van actievoeren, die van de vakbond. John Jordan: ,,Door ons te verbinden met de Dockers keerden we ons direct tegen de hebzucht van het bedrijfsleven, de ziekmaking van het werk, en kregen we de mogelijkheid de arbeidersbeweging te confronteren met radicale ecologische ideeën.'' Volgens John is werkelijke revolutionaire sociale verandering alleen mogelijk als diverse groepen samen gaan werken en enkele gemeenschappelijke doelstellingen delen: ,,De ecologische beweging ontbeert op dit moment sociale betrokkenheid en de armoede- en arbeidersbeweging slaagt er niet in het ecologische vraagstuk in haar eisen en strijd op te nemen. Het is zeer belangrijk dat we gaan beseffen dat deze twee vraagstukken alles met elkaar te maken hebben. Dit zien we ook wel gebeuren, van de boeren in Kerala in India tot de Zapatistas in Mexico - van de anti McDonald's-campagne tot RTS en de Liverpool Dockers.'' Ironisch genoeg heeft juist de globalisering en haar radicale verandering van de noordelijke en zuidelijke maatschappijen deze twee issues bij elkaar gebracht. John: ,,In hun ongebreidelde groeizucht hebben transnationele ondernemingen overal de democratie om zeep geholpen, werkloosheid veroorzaakt, gemeenschappen uit elkaar gereten en de cultuur en de biosfeer ingrijpend veranderd. Daardoor hebben zij ons geholpen de verbanden tussen dit alles te zien en niet elk probleem afzonderlijk te bekijken. We kunnen nu beginnen om een ecologisch en systematisch model te gebruiken om dingen met elkaar te verbinden - en daardoor een krachtiger en tegelijkertijd divers en lokaal verzet te ontwikkelen dan welke transnationaal zich kan indenken.'' Humor en spel Opvallend is dat RTS deze serieuze analyse van de machtsverhoudingen in de wereld weet te verbinden met acties waarin humor en spel centraal staan. Volgens John zijn creativiteit en verbeelding belangrijke strategieën, niet alleen om traditionele niet-politieke groepen als de ravers en jeugdculturen te bereiken, maar ook om tegen de tirannie van het 'rationalisme' te vechten dat de bedrijfscultuur en economie domineert. John: ,,Bedrijven mogen dan wel de macht bezitten in deze wereld, ze ontberen gekke, niet-rationele, creatieve ideeën - associatief denken en verbeelding zijn gereedschappen die de bedrijfscultuur nooit kan ontwikkelen. Uitgezonderd de gelikte esthetiek van advertenties en de irrationaliteit van de financiële markten zijn bedrijven gefixeerd op een lineaire strategie van groei en accumulatie. Zij zijn supertankers die in een lijn bewegen - wij zijn een school kleine vissen, dartelen onder de golven en veranderen van richting met een simpel rukje van de staart.'' Door spel en plezier met politieke actie te verbinden, slaagt RTS erin de gespecialiseerde grenzen tussen de sociale disciplines te slechten en de rituele monotonie van het dagelijks leven te doorbreken. Bovendien suggereert ze dat een wereld waarin het plezier en het spel, dat nu vooral aan kunstenaars en kinderen is voorbehouden, het alledaagse leven binnen kan dringen. Spel en plezier als revolutionaire praktijken, het creëren van 'situaties' in de stedelijke omgeving... het is duidelijk dat de ideeën van het situationisme een grote invloed hebben op RTS. John geeft dit ook volmondig toe. Maar tegelijkertijd benadrukt dat hij het creëren van situaties, het heroveren van de publieke ruimte op de voortrazende economie geen laatste wanhoopspoging is omdat alternatieven niet meer mogelijk zouden zijn. ,,Directe actie is geen laatste redmiddel'', zegt John, ,,het is een manier voor individuen om weer controle te krijgen over het eigen leven en de eigen omgeving. Het is de beste vorm van directe democratie omdat mensen hierdoor zonder bemiddeling van bureaucraten of politici deelnemen aan het sociale leven. Deze onbemiddelde manier om dingen te doen is een alternatief voor de toenemende bemiddelde vormen van macht en controle die zich ontwikkelen in de wereldwijde high-tech economie, waar keuzevrijheid vooral bestaat uit het kiezen tussen onderling uitwisselbare consumptiegoederen en democratie een ander woord is voor interactieve edu-tainment.'' ,,Het is een reactie op de politici die ons niet representeren, op de regering die vooral het bedrijfsleven dient en op de ongekozen lichamen die alle onderdelen van ons leven regelen, de WTO, het IMF, de EU, etc. Directe actie haalt macht uit handen van dit soort organisaties en geeft het terug aan diegenen die hun land en leven vernietigd zien door het streven naar winst. De actievoerder wacht niet tot er ergens een handtekening onder een contract wordt gezet, zij of hij raakt niet verlamd door beelden van de Apocalypse op tv. Actievoerders herkennen de vervreemding en het gebrek aan macht en doen daar iets aan. De enige manier om de democratie weer terug naar het leven te brengen is om te ontwaken uit de vervremende trance van consumptie en weer zoveel mogelijk de macht over ons eigen leven te heroveren.'' Trendy Inmiddels heeft ook Reclaim The Streets ondervonden dat het kapitalisme elk succesvol verzet onschadelijk maakt door het om te vormen tot leefstijl. Trendy Engelse bladen als The Face en mixmag schreven lovend over RTS, tv-programma's schilderden hen af als 'de' nieuwe rage en zelfs een traditioneel linkse vakbondsleider als Arthur Scargill liet zich lovend over hen uit. Ook bestuurders weten hoe ze deze tactiek toe moeten passen. Precies een jaar na de succesvolle Angel Steet Party in Islington organiseerde
het gemeentebestuur op dezelfde plek een legaal straatfeest. Voor de gelegenheid
had de gemeentelijke plantsoenendienst de weg gedeeltelijk opengebroken
zodat er op het daaronderliggende zand gedanst kon worden, evenals een
jaar eerder tijdens het RTS-straatfeest. Slechts de situationistische
slogan "onder de straatstenen ligt het strand" ontbrak. Dit bleek vorig jaar tijdens het Social Justice/Never Mind the Bollocks feest op het Londense Trafalger Square waar 20 duizend mensen op af kwamen. Volgens John is dit feest volkomen mislukt omdat een straatfeest dat de voorpagina's haalt met koppen als Anarchist Riot, Poging tot Moord, etc, politiek niet effectief is. De ravers beschouwden het echter als het beste vrije feest sinds de vermaarde Castle Morton rave. John: ,,Heel veel ravers hadden het ook reuze naar hun zin, maar voor RTS werkte het niet. Het heeft misschien mensen kracht gegeven, maar er kwam geen kritische politieke agenda uit voort. Effectieve politiek betekent dat je de economie ontregelt, mensen weer het gevoel geeft dat ze niet machteloos zijn en dat je mensen politiek schoolt. Als mensen denken dat het eens per jaar organiseren van een feest waar iedereen uit z'n dak gaat en waar tijdelijk een stukje grond heroverd wordt genoeg is, dan falen we erin ons potentieel te bereiken.'' Om deze reden heeft RTS al heel lang geen feest meer georganiseerd. Ze zijn zich gaan beramen over de mogelijkheden om het straatfeest weer toe te eigenen, om het te heroveren op de media en het spektakel, maar ook op de rave-scene. De meeste mensen die in RTS actief zijn, zijn geen ravers. Ze voelen zich meer verbonden met folkmuziek. Op het eerste RTS-feest was geen soundsystem te bekennen; een door fiets en zonne-energie aangedreven geluidsinstallatie zorgde voor de uit diverse stijlen bestaande muziek. John; ,,Muziek is zeer belangrijk voor wat wij doen, maar dan moeten er wel verschillende stijlen aan bod komen. Als straatfeesten alleen nog maar geassocieerd worden met ravers, dan verliezen we onze diversiteit en de mogelijkheid om verschillende groepen aan te spreken.'' Tot nu toe was RTS daarin zeer goed geslaagd. Niet alleen vanwege haar brutaliteit, maar ook omdat haar feesten niet in een duidelijke actievorm zijn onder te brengen. John: ,,Is een straatfeest een politieke bijeenkomst, een festival, een rave, een directe actie, of gewoon een verschrikkelijk goed feest?'' Door verschillende groepen aan te spreken kan worden voorkomen dat RTS slechts een alternatieve culturele beweging wordt. John: ,,We moeten mainstream worden! Het is niet genoeg als we slecht parallelle alternatieve bijeenkomsten houden, alternatief dit en dat... Dit legitimeert in zekere zin juist de mainstream. Die kan nu zeggen, kijk eens even hoe redelijk we zijn, we staan zelf toe dat jullie in dezelfde stad een alternatieve bijeenkomst organiseren. Jullie ideeën zijn legitiem, maar hou ze wel voor jezelf daar aan de zelfkant van deze maatschappij. Maar het huidige systeem kan niet langer voortbestaan..., het zal zichzelf vroeger of later vernietigen. Of we zullen onder haar vleugels moeten wachten om later op haar ruïnes te dansen of we zullen de industriële ineenstorting actief in beeld brengen terwijl we nu de toekomst bedenken en vorm geven.'' Naomi Klein Naar Jaargang 1998 |