Uit: Ravage #246 van 14 november 1997  

Op 29 november kopen we niks  

Activisten in de hele wereld maken zich op om op zaterdag 29  november tijdens de Internationale Niet-Winkeldag zeer demonstratief niet te gaan winkelen. Voor de protestdag tegen de  consumptiecultuur zijn verrassende en spectaculaire acties in voorbereiding.

In Nederland is het aantal geplande acties al groter dan vorig jaar. In Engeland is het aantal acties verdubbeld ten opzichte van vorig jaar. In België zijn inmiddels vier verschillende initiatiefnemers, waaronder het Masereel-fonds in Berchem. Ook uit Canada en Nieuw-Zeeland hebben zich weer nieuwe organisaties gemeld. In Nieuw Zeeland zullen zowel in Wellington als in Auckland activisten de straat op gaan. 

In Noorwegen is een enthousiast samenwerkingsverband ontstaan tussen drie organisaties: 'Toekomst in onze handen', de Socialistische Jeugd en Changemaker, een internationale jongerenbeweging. Ze hebben grootste plannen voor de drie grootste steden (Oslo, Bergen en Kristiansand), ondermeer straattheater, een enorm standbeeld van afval, straat-enquêtes en 's nachts grote Niet-Winkeldag vlaggen ophangen bij winkelcentra.  

De Canadees Ted Dave riep de Niet-Winkeldag in 1992 uit als een puur individuele actie. Hij had er genoeg van. Ooit werd er geproduceerd omdat er vraag was naar bepaalde producten. Nu is er een gigantische reclame-industrie aan het werk om te bewerkstelligen dat er vraag ontstaat. De consument heet koning te zijn, maar dient vooral als afvalverwerker voor de industrie.      

In zo'n systeem is een tevreden mens een ramp. Aan een tevreden mens kun je niks verkopen. En daarom moeten tevreden mensen er dag in dag uit op gewezen worden, dat er geen reden is om tevreden te zijn. Via de radio, televisie, de krant, tijdschriften, billboards op bushokjes, in de trein, in de bus, langs de straat en folders in de brievenbus moet hij of zij er permanent aan herinnerd worden dat er nog dingen zijn die hij of zij niet heeft.  

Natuurlijk heeft elk tevreden mens wel eens een vlaag van hebzucht. Maar je weet nooit wanneer en hoe lang. Het kan op  zondagmiddag gebeuren, tussen drie en vier. Dus besloot de regering dat op dat uur de winkels open mogen. De geldautomaten zijn 24 uur per dag en zeven dagen per week paraat en voor alle zekerheid kun je op elk gewenst moment telefonisch een persoonlijke lening afsluiten.  

De commercie heeft zich via sponsoring al lang genesteld in de sportwereld, de slag om de media is vrijwel gestreden, de greep op de wereld van kunst en cultuur wordt geleidelijk sterker.  

Oppervlakkig gezien lijkt het soms alsof de invloed van de commercie ook gunstige kanten heeft, bijvoorbeeld omdat het kijk- en luistergeld lager kan zijn dankzij de reclame-inkomsten. Maar al dat reclamegeld is betaald door consumenten. Het is verrekend in de prijs van een pak koffie. Wie onbekende producten koopt, waarvoor niet geadverteerd wordt, houdt dat geld in z'n zak en kan zelf beslissen welke sportclubs of televisiestations hij of zij wil sponsoren.  

Verdeling  

Het zijn de geïndustrialiseerde landen van West-Europa, de Verenigde Staten, Canada, Australië, Japan en Saoedi-Arabië die het overgrote deel van alle milieuvervuiling veroorzaken. Terwijl in die landen maar twintig procent van de wereldbevolking woont. Zij verbruiken ook tachtig procent van alle voorraden energie en grondstoffen. De overgrote meerderheid van mensen op deze aardbol moet daarom genoegen nemen met de resterende twintig procent.  

Dat leidt tot schrijnende toestanden. Honger en armoede zijn niet zozeer het gevolg van overbevolking, maar veeleer het gevolg van een oneerlijke verdeling. "De wereld biedt genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht", zei Mahatma Gandhi.  

De onwetenden die op 29 november per ongeluk toch gaan winkelen, zal het niet kunnen ontgaan dat het die dag Niet-Winkeldag is. De ballon met de groene lint eraan zal aandacht trekken in Amsterdam. In Hilversum ontmoet het winkelend publiek een 'zwerver' (lege boodschappentas) en een 'rijke burger' (uitpuilende tas vol nutteloze aanschaffen). Die twee raken in gesprek...  

In Arnhem klimmen mensen op een zeepkist om het winkelend publiek op andere gedachten te brengen. Ook zijn er stads- en natuurwandelingen. In het centrum van Leeuwarden - op de Waag - worden vijf  gigantische cadeau-kubussen ('cadeau's tussen geld en geest')  geplaatst, waar de mensen ook in kunnen. Elke kubus geeft informatie over een ander thema. Daarnaast straatenquêtes en andere activiteiten.  

Meedoen met de Niet-Winkeldag kan eenvoudig door die dag niet mee te doen met de koopwoede. Hang het poster dat je in deze Ravage aantreft voor het raam om ook anderen op te roepen (niet) mee te doen. En natuurlijk is het een goed idee om je aan te sluiten bij  een van de acties of zelf een initiatief te nemen.  

Dick Verheul, Omslag