Uit: Ravage #244 van 17 oktober 1997 

Stillen houden huis: bloed op de dam

Het leken regelrechte Chileense toestanden. De stillen van de burgerarrestatieteams die Jelle Kuiper had ingezet tijdens de recente anti-EU protesten op de Dam, sloegen en schopten er vrolijk op los. Resultaat: minimaal zeven gewonden en vijf arrestaties. Er kan een nieuw hoofdstuk worden toegevoegd aan het bestaande Eurotop-zwartboek.  

Het zijn onthutsende beelden die de tv-kijker donderdagavond 2 oktober 1997 krijgt voorgeschoteld tijdens de nieuwsuitzendingen. De stille die zich al rennende met z'n vuist in de aanslag een weg baant door een groepje demonstranten, heeft veel weg van Sylvester Stallone. Twee jongens worden in hun gezicht getroffen, het bloed druppelt naar beneden. De rode vlekken op de stoep naast het Koninklijk Paleis vormen na afloop het treffende bewijs van een politie-optreden waarbij de agenten hun perken ver te buiten zijn gegaan.   

Een passerende jongeman heft, wanhopig van hetgeen hij zojuist voor ogen heeft gekregen, z'n armen in de lucht. Een agent gebied hem weg te gaan. "Maar ik doe toch helemaal niets", schreeuwt de jongen het uit. Plots wordt hij van achteren door een stille bij z'n jas gegrepen. Deze slingert hem, negentig graden draaiend om z'n as, door de lucht en smijt hem vervolgens tegen de grond. Gelukkig breekt een dranghek z'n val, anders zouden de gevolgen pijnlijk zijn geweest. Poging tot doodslag, niets meer en niets minder. De tv-registratie, waarop ook de verantwoordelijke stille duidelijk herkenbaar is, toont dit overduidelijk aan. 

Born to kill 

Het begon allemaal vredelievend op de Dam, maar nadat een groep demonstranten ter plaatse besluit een jubeltocht te houden rond het paleis, waar overigens door een agent toestemming voor wordt gegeven, gaat het mis. Als aan de zijde van de Nieuwe Kerk een verlate Duitse delegatie hotemetoten arriveert, begint een aantal jubelaars aan de dranghekken te sjorren. Bij de politie, tot dan toe deëscalerend aanwezig, slaat er ergens op het hoogste niveau een stop door. Agenten van de bereden politie dirigeren hun paarden de groep binnen, hetgeen tot hachelijke situaties leidt. 

Freddy, die al eens eerder met dit bijltje heeft gehakt, loopt op een van de ruiters af en vraagt haar weg te gaan. "We kunnen de situatie best zelf wel in de hand houden, jullie fokken met die paarden de boel alleen maar op." Als de vrouw kenbaar maakt dat dit niet gaat, pakt Freddy het paard bij de teugel om het dier weg te leiden. Een, twee, tien agenten beginnen aan zijn lichaam te trekken en smijten hem met z'n armen op de rug op straat. Na een seconde of twintig mag hij weer overeind klauteren. Freddy wordt aanvankelijk niet gearresteerd. 

Even later is hij getuige van de arrestatie van een vrouw met rood haar, die daarbij door een groepje stillen op hardhandige wijze over straat wordt gesleurd. "Hé, laat haar los mensen", roept Freddy. 'Stom' natuurlijk, hij had immers kunnen weten dat de burgerarrestatieteams in deze stad het born to kill handvest uit hun hoofd hebben geleerd. Freddy wordt door een achttal stillen hard aangepakt. "Ze hebben me gestompt, knietjes gegeven in de maagstreek. Ook heb ik m'n been verwond, doordat ze me een opdonder gaven met een dranghek. Tevens heb ik er pijnlijke nekwervels aan over gehouden."  

Freddy wordt samen met nog drie mensen afgevoerd naar het hoofdbureau van politie. Na drie uur vastgezeten te hebben kwam men tot de conclusie dat verder voorarrest geen zin had. In eerste instantie leken de verwondingen nog wel mee te vallen, maar na een paar dagen werd de pijn erger. Freddy beschikt inmiddels over een dokters rapport en zal aan de hand daarvan aangifte van mishandeling indienen. Het Klachtenburo Politieoptreden ontvangt een kopietje van de aangifte. 

De vrouw met het rode haar, zo bleek naderhand, werd door stillen afgetuigd omdat ze één van hen een bivakmuts van het hoofd had getrokken. Zij is zowel op straat als in de politiebus getrapt en geslagen door agenten in burger. Na haar vrijlating die middag heeft ze zich laten ondel1oeken in het ziekenhuis waar inwendige bloedingen werden geconstateerd. Ook zij overweegt aangifte te doen van zware mishandeling. 

Van de wereld 

Barry kreeg die ochtend van de kamikaze-stille een voltreffer in z'n gezicht, nadat ook hij eerder een poging ondernam om de vrouw met het rode haar uit haar benarde positie te bevrijden. "Ik wilde op haar gaan zitten, ze werd keihard over de klinkers gesleurd." Einde verhaal, want wat volgde weet Barry zich nauwelijks meer te herinneren. Eén ding is zeker, iemand heeft hem in z'n gezicht geschopt. Uit tv-opnames is gebleken dat dit door een stille werd gedaan. 

"Ik was totaal van de wereld Naar het schijnt ben ik op een gegeven moment zo goed en zo kwaad als dat ging weer op m'n benen gaan staan. Vervolgens kreeg ik een stomp in m'n gezicht en ging opnieuw onderuit. Seconden of minuten later, wie zal het zeggen, ben ik opnieuw overeind geklauterd en ben al strompelend naar huis gegaan. M'n bed ingedoken. De volgende dag bleek m'n kaak uit z'n verband te zijn gerukt." Op dezelfde tv-opnames is ook de stille duidelijk herkenbaar die Barry keihard in z'n gezicht stompt. 

Hij is niet naar een dokter gegaan, naar eigen zeggen omdat hij geen huisarts heeft. Als je overweegt aangifte te doen van mishandeling, dan is een doktersrapport zeer waardevol. Als ik Barry een week na het gebeuren spreek. twijfelt hij er nog over of hij ooit die stap zal nemen. "Ik weet niet wat ik me daarmee op de hals haal. Ik zie me toch echt niet zomaar bureau Warmoesstraat binnenlopen. En stel dat m'n aangifte al leidt tot een sanctie voor de stillen die me te grazen hebben genomen, loop ik dan niet het risico dat ze me later in een donker steegje op staan te wachten?"  

Tijdens het gesprek dat ik met Barry voer is het enorme wantrouwen in de politie het belangrijkste beeld dat blijft hangen. Barry beschouwt het politieapparaat, en dan met name de agenten in burger, als een dienst die erop uit is om maatschappijkritisch protest, zoals tegen het Verdrag van Amsterdam, met harde hand in de kiem te smoren. Aankloppen bij diezelfde dienst in een poging z'n gram te halen, stuit bij Barry op onoverkomelijke bezwaren. 

Verder weet hij niet of er getuigen zijn van z'n mishandeling. Als die er wel zijn, hoe moet hij die mensen dan op zien te sporen en als hij ze al vindt, willen die personen dan ook daadwerkelijk getuigen als het aankomt op een strafproces? In bepaalde radicaal-linkse kringen is het bon ton om je identiteit niet zonder meer prijs te geven. Bij getuigenis komt je naam in het strafdossier te staan.  

Of Barry er dan over heeft gedacht op z'n minst een klacht in te dienen bij het onafhankelijke Klachtenburo Politieoptreden? "Dat ken ik niet, wat is dat eigenlijk?" Bij navraag op het Klachtenburo blijken er tot op heden nog geen klachten binnengekomen te zijn over het bewuste stillengeweid. 

Risico's 

Joop Seegers, voorzitter van de sociale advocatuur, reageert sceptisch als ik hem de vraag voorleg of het in dit soort gevallen zinvol is om aangifte te doen van mishandeling. Seegers: "Je loopt daarmee het risico dat de politie op zijn beurt jou van actieve of passieve weerspannigheid beschuldigd. Dat je je op het moment van mishandeling bijvoorbeeld op een gebied bevond waar je niet behoorde te zijn of dat ze vinden dat je een arrestatie probeerde te verhinderen. Als het even tegenzit, krijg jij een straf aan je broek in plaats van degene die jou mishandelt. Ze zullen hun uiterste best doen om jou het een en ander in de schoenen te schuiven, waarmee de mishandeling te rechtvaardigen valt."  

De zaak Quakernaat vormt volgens Joop Seegers een uitzondering op deze regel. Quakernaat werd tijdens de Eurotop in juni dit jaar in elkaar geslagen door ME'ers. De man heeft vervolgens een aanklacht ingediend van poging tot doodslag. "Quakernaat had alles mee", zegt Seegers. "Hij liep in een demonstratie, werd vervolgens staande gehouden door ME'ers en werd vervolgens in elkaar geslagen omdat hij z'n weg wilde vervolgen. De mishandeling werd gadegeslagen door maar liefst zeventien getuigen die dit ook zullen staven tijdens een rechtszaak, Bovendien is gebleken dat de ME helemaal geen toestemming had om de bewuste locatie schoon te vegen."  

Seegers wijst er tevens op dat het doen van aangifte tegen een agent risico's met zich meebrengt. "Het politiekorps is een gesloten front. Als je één agent te grazen neemt dan is de kans groot dat je het hele korps tegen je in het harnas jaagt. Kijk maar naar de zaak Van Driel. In plaats van gepaste ingetogenheid uit respect voor de dood van de man, springt men op de bres voor hun vastzittende collega. De politie kent wat dit aangaat geen mededogen."  

Seegers zou het verstandig vinden indien er ook dit keer een reconstructie zal worden gemaakt van het politieoptreden. "Je zou zo'n klachtenrapport kunnen koppelen aan het lopende onderzoek naar het politieoptreden tijdens de Eurotop eerder dit jaar. De mishandelden moeten in ieder geval aan klacht indienen bij het Klachtenburo Politieoptreden en de Politie Klachtencommissie."  

Bij het Autonoom Centrum, dat eerder een zwartboek samenstelde over de Eurotop, zien ze de noodzaak van een zwartboek deel twee ook wel in, "maar het is een behoorlijk karwei", zegt Rick van het actiecentrum. "Je moet de direct betrokkenen op zien te sporen aan de hand van getuigen, tv- en fotobeelden. Dan is het nog maar de vraag of de personen ook daadwerkelijk mee willen werken. De zaak is belangrijk genoeg om er vaart achter te zetten, maar of wij dat nou weer zo nodig moeten zijn. We hebben het druk zat met de nasleep van de Eurotop."

Alex van Veen