Uit: Ravage #244 van 17 oktober 1997  

Late actie tegen lancering raket 

Slechts drie dagen voor de geplande lancering van de Titan IV/Centaurraket vanaf Cape Canaveral kwamen de Nederlandse milieuorganisaties in actie. Per telegram riepen zij de ministerraad op al het mogelijke te doen om de lancering alsnog te voorkomen. Aan boord van deze raket bevindt zich voldoende plutonium om de hele wereldbevolking kanker te bezorgen.  

In 1967 is door 91 landen in de Outer Space Treaty vastgelegd dat staten geen nucleaire wapens in de ruimte zullen plaatsen. Ook bestaat er een verdrag waarin staat dat er geen voor de menselijke gezondheid schadelijke substanties in de ruimte zullen worden gebracht. Met de lancering van de Titan IV/Centaurraket vanaf Cape Canaveral schenden de Verenigde Staten deze verdragen. Aan boord van deze raket bevindt zich de Cassini/Huygens sonde die 36,15 kilogram plutonium-238 bevat. Deze hoeveelheid is genoeg om de hele wereldbevolking kanker te bezorgen. Op het moment van schrijven is de lancering net wegens technische problemen uitgesteld tot woensdag 15 oktober. 

De raket heeft als doel het onderzoeken van Saturnus. De grote hoeveelheid plutonium is nodig als energiebron voor de elektriciteitscentrale die de instrumenten van elektriciteit moet gaan voorzien. Volgens de NASA is het gebruik van zonne-energie, dat voor de meeste ruimtevaart gebruikt wordt, in dit geval niet mogelijk omdat de planeet zich te ver van de zon bevindt. Om voldoende elektriciteit op te wekken zouden de zonnepanelen de grootte moeten hebben van twee voetbalvelden.  

In de toekomst heeft de NASA meer van dergelijke missies gepland naar de donkere kanten van het zonnestelsel. Volgens een oud-medewerker van NASA zijn er voor de komende 12 jaar nog 12 vluchten met plutonium aan boord gepland. In het verleden zijn eerder zowel door de Amerikanen als door de Russen raketten met plutonium aan boord gelanceerd, waarvan tenminste negen zijn neergestort. Hierbij is echter geen plutonium vrijgekomen. 

In de Verenigde Staten is een grote protestbeweging op gang gekomen tegen de lancering van de Titan IV/Centaurraket. Tegenstanders, waaronder een aantal gerenommeerde wetenschappers, wijzen erop dat de NASA de risico's onderschat. Volgens de NASA zouden er in het ergste geval 'slechts' 2300 mensen longkanker kunnen krijgen in een periode van vijftig jaar. Later is dit cijfer bijgesteld naar 120 personen.  

In het laatste milieu-effecten rapport van de NASA staat echter dat er 5 van de 7 miljard mensen op aarde voor meer dan 99 procent aan plutonium blootgesteld kunnen worden. Een miljoenste gram plutonium is al kankerverwekkend. Door de snelle vervaltijd is plutonium-238 ongeveer 250 keer zo gevaarlijk als de plutonium die voor kernreactoren gebruikt wordt. De kans op een ongeluk tijdens de meest riskante fase in 1999 waarin het op zeer kleine afstand een rondje om de aarde zal draaien, wordt door de NASA geschat op 1 op de miljoen. Bij een ongeluk bestaat het gevaar dat het plutonium in de atmosfeer terecht komt. Volgens de NASA zou dit geen gevaar voor de wereldbevolking opleveren, volgens de critici wèl. 

Als alternatief voor het gebruik van plutonium wordt zonne-energie genoemd. De NASA zou de lancering uit moeten stellen tot het gebruik van deze energiebron na verder onderzoek en ontwikkeling wel mogelijk is. De missie zou hiervoor onderverdeeld kunnen worden in kleinere eenheden. Het idee bestaat dat het voor de Verenigde Staten niet alleen een kwestie van haast is, maar dat het ook een bewuste poging is om het gebruik van kernenergie te propageren in het kader van de ruimtevaart. In de toekomst zou men plutonium ook willen gaan gebruiken voor de lancering en voortstuwing van raketten. 

Protesten 

De afgelopen maanden hebben er in de Verenigde Staten op verschillende plaatsen acties en demonstraties plaatsgevonden. Zo werd er op radio en t.v. uitgebreid campagne gevoerd en werd de bevolking opgeroepen brieven, faxen en e-mails te sturen naar de verantwoordelijke personen, met name naar Bill Clinton. Eind juli was er in Florida een actiekamp georganiseerd, verder vond er begin augustus een 1000 mijl lange protestmars plaats.  

De Hawai'i County Green Party en de Florida Peace and Justice Coalition hebben een rechtszaak aangespannen in een poging de lancering tegen te houden totdat de NASA een alternatieve energiebron zal gebruiken die de menselijke gezondheid en het milieu niet in gevaar zal brengen. De rechter heeft hun eis echter afgewezen. In Europa werd er, met uitzondering van een landelijke demonstratie in Duitsland, nauwelijks actie gevoerd tegen de lancering van de raket. 

De grote Nederlandse milieu-organisaties kwamen pas drie dagen voor de geplande lancering in 'actie', per telegram riepen zij gezamenlijk de ministerraad op al het mogelijke te doen om de lancering alsnog te voorkomen. Tevens hebben zij de betrokken ministers, met name minister Wijers, gevraagd zich in ESA-verband in te spannen voor de beëindiging van het gebruik van plutonium in de ruimtevaart. De Huygens-sonde die met de raket meegaat is ontwikkeld door dit Europese ruimtevaartbureau, wat gevestigd is in Noordwijk. 

Waarom geen van de milieu-organisaties of actiegroepen eerder acties hebben georganiseerd is een raadsel. Ook in de media kwam het onderwerp weinig aan bod. Stichting LAKA, die onderzoek doet naar kernenergie, geeft toe dat ze er meer aandacht aan hadden willen besteden, maar om onduidelijke redenen is dit er niet van gekomen. Als het Cassini-project inderdaad navolging krijgt, is het zaak hier tijdig actie tegen te voeren.  

Rinske Bijl