Naar archief

Uit: Ravage #240 van 8 augustus 1997  

VLIEG OP DE HAND VAN DE ACCORDEON-SPELER

Leven Pasolini oppervlakkig verfilmd

Wie het levensverhaal van een kunstenaar wil verfilmen, kan naar volledigheid streven en zoveel mogelijk aspecten van de bewuste man of vrouw in beeld brengen. Een regisseur kan zich ook beperken tot een aspect en dit uitvergroten. Dat is wat Aurelio Grimaldi heeft gedaan met Pier Paolo Pasolini in Nerolio. De film gaat (helaas) voor 90 procent over het seksleven van deze communistische schrijvercineast.

Begin jaren '70. Pasolini, op leeftijd, gevierd en verguisd in binnen- en buitenland, zit in de trein naar Syracuse. Hij is een buitenstaander, maar geniet van de 'gewone' mensen en het Italiaanse landschap. Op het strand heeft hij tegen betaling seks met jongens. Hij woont in Rome met zijn bedlegerige moeder, die verzorgd wordt door zijn zus. De student Valerio bezoekt hem onder het voorwendsel dat hij een scriptie over zijn held wil schrijven. In werkelijkheid wil Valerio via Pasolini zijn romandebuut uitgeven.

Pasolini vindt het manuscript bagger. De discussie met Valerio die volgt is een hoogtepunt in de film. Beiden maken elkaar verbaal af en gaan vervolgens met elkaar naar bed, kort en clean door Grimaldi in beeld gebracht.

In het laatste gedeelte rijdt Pasolini door nachtelijk Rome. Hij weet een stoere jon. gen te bewegen met hem uit eten te gaan in een restaurant. Samen rijden ze naar een strand, waar Pasolini de jongen betaalt en betast. De jongen krijgt wroeging, stapt uit, buiten de auto krijgen de twee ruzie, Pasolini wordt bewusteloos geslagen en door de jongen overreden. De film eindigt met enkele vernietigende citaten uit de Italiaanse kritieken vlak na Pasolini's werkelijke dood in 1975.

Geile bok

"De gebeurtenissen en personages in deze film komen voort uit de verbeelding van de regisseur", lezen we bij de aftiteling. Elders laat Grimaldi weten: "Ik geloof in beelden, niet in feiten." De zwart-wit beelden van Nerolio zijn 'in your face', in de stijl van Pasolini zelf. Filmisch valt er veel te genieten, met fraaie toevalligheden als een vlieg op de hand van een accordeonspeler. De scènes met Pasolini's moeder zijn ontroerend, maar omdat het familieleven verder nergens aan bod komt hangt die verhaallijn in de lucht.

De Pasolini van Grimaldi is slechts een geile bok die verder ook nog schrijft, die lief is voor zijn oude moeder en met z'n ziel onder de arm door het Italiaanse landschap doolt. De onbeschaamde homo-erotiek die Grimaldi in beeld brengt is verdienstelijk, maar de eenzijdige nadruk op Pasolini's seksleven schiet tekort.

Niet dat seks onbelangrijk was voor Pasolini. Het was voor hem iets heel natuurlijks, net zo gewoon als eten en drinken. Een van de thema's in zijn oeuvre is dat verdrongen bronstigheid tot fascisme leidt, niet in de laatste plaats in moederland Italië. In films als Theorema, Matheo en vooral Salo of de 120 dagen van Sodom, geeft Pasolini expliciet kritiek op de seksuele moraal in Italië, dat hij als een neo-fascistisch kapitalistisch land beschouwde.

Dat Pasolini ook een groot filmer, schrijver en socialist was, blijkt alleen uit het commentaar van hemzelf en uit de (hilarische) citaten uit Italiaanse media. Pasolini's levenslange politiek activisme op papier wordt slechts zijdelings genoemd. Het feit dat Pasolini uit de communis- tische partij PCI werd getrapt nadat hij door de rechter veroordeeld was wegens vermeende intimiteiten met een 12-jarige jongen, komt niet aan bod.

Het leven van Pasolini is tevens verfilmd in Un Delitto Italiano (van regisseur Tullio Giordana) waarin hij als een martelaar wordt afgeschilderd. Het wachten is dus op een derde film, waarin zowel aan Pasolini's politiek activisme als aan zijn persoonlijk leven recht wordt gedaan. Een aanrader voor wie de werkelijke Pier Paolo Pasolini wil leren kennen, is Pasolini Requiem. Een biografie (Uitgeverij Meulenhoff) van Barth David Schwartz die voor dit boek meer dan 15 jaar in Pasolini's leven is gedoken.

Marc Hurkmans

Nerolio, Aure/io Grima/di, 85 min., 35 mm, zwart-wit.

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1997