UIT: Ravage #202 van 26 januari 1996  

Kraak om te leven 

Over krakers in Groot-Brittannië 

"De meeste mensen die nu naar raves gaan, bezoeken geen concerten meer. Als muzikant vind ik dat eerder een uitdaging dan een bedreiging. Een goede dj is even muzikaal als een goede muzikant en dansen is een mooie vorm van zelfexpressie - terwijl de muzikant/dj onzichtbaar is. Het is een verfrissende verandering ten opzichte van het passieve aanschouwen en idolatiseren van rock' n roll helden." Deze uitspraak van Andy Diagram, muzikant in onder meer Spaceheads, is exemplarisch voor de houding van de meeste mensen die aan het woord komen in het onlangs door Evil Twin Publications uitgebrachte Not For Rent. Conversations with creative activist in the U.K. 

Not for Rent is een verzameling gesprekken met anti-wegenbouw activisten, blaadjesmakers, distributeurs, riot-grrrls, muzikanten, ravers, dj's en eco-hippies in Engeland en Schotland die gemeen hebben dat ze 'kraker' zijn. Noodgedwongen omdat ze geen huis hebben, of zich geen huis kunnen veroorloven; of noodgedwongen omdat hun manier van leven niet in een rijtjeshuis of flatje drie hoog achter 'past'. Evenals Andy klampen de meesten zich niet vast aan wat ze bereikt hebben, maar zijn ze voortdurend op zoek naar nieuwe mogelijkheden en uitdagingen. 

"If you give something up, you usually get something better back" aldus Jeff, een van de bewoners van 11 Fillebrook Road East - een pand dat tijdenlang de aanleg van de autosnelweg M-11 in de weg stond. Stond, want in juli '95 is het ontruimd en gesloopt. Op het moment dat het gesprek met Jeff plaatsvond, was ook al duidelijk dat de bewoners van 11 Fillebrook Road East de strijd tegen de oprukkende M-11 zouden verliezen.  

Jeff vindt dat spijtig, maar niet rampzalig: 'er is zoveel aan de hand in Groot Brittannië. Op dit moment kun je overal heengaan en ergens binnenstappen waar je je meteen thuisvoelt.' Keith die eveneens op Fillebrook Road woont, ziet de toekomst ook hoopvol tegemoet. 'De slag om de aanleg van de M-11 is misschien verloren en daarmee valt een bloeiende kraakgemeenschap uiteen', maar zo meent Keith, 'iedereen zal op pad gaan en zich ergens anders vestigen, waar vervolgens nieuwe gemeenschapsinitiatieven kunnen ontstaan.'  

Waanzin 

De vele protesten tegen de aanleg van (snel)wegen in Groot-Brittannië hebben een 'politiserende' werking gehad. Veel mensen zijn zich bewust geworden van de waanzin van een maatschappij waarin alles steeds 'sneller' moet. Nieuwe wegen werden vaak dwars door oude wijken heen aangelegd, gemeenschappen werden verscheurd en mensen weggerukt van plekken waar ze al tientallen jaren met plezier woonden. De krakers vechten dan ook veelal aan de zijde van oud bewoners, of mensen die weigeren hun huis te verlaten. Veel mensen die zelf ergens een flatje of etage bewonen, geven deze (tijdelijk) op, om zich aan te sluiten bij de krakers. Velen bevalt het krakersleven zo goed, dat ze besluiten hun huis definitief op te geven.  

Ook de protestcampage tegen de Criminal Justice Bill (sinds november 1994 een wet en dus nu Criminal Justice Act) heeft bijgedragen aan deze 'politiserende' werking. Ian van de alternatieve coöp Aardvark Centre in Birmingham: "I suppose the CJA is the best thing that's happened in ages because it's got lots of people off their asses and involved, who weren't involved at all.". Immers, ook de ravers zagen hun party's in gevaar komen en gingen zich voor de protesten tegen The Bill inzetten. In de hoogtijdagen van het protest tegen de CJA nam het kraken zelfs toe omdat in veel steden campagne-groepen zich genoodzaakt zagen ruimten te kraken van waaruit de campagne kon worden gevoerd.  

Inmiddels is 'Bill' dus 'Act' geworden en is het voor krakers afwachten hoe de juridische mogelijkheden die de CJA huiseigenaren en politie biedt in de praktijk zullen uitpakken. Krakers hoeven niet meer gehoord te worden en dienen in het geval dat de rechter laat ontruimen binnen 24 uur het pand te verlaten. Ook staat de CJA gewelddadige ontruimingen door huiseigenaren toe.  

Tot nu toe zijn de verruimde bevoegdheden die de CJA de politie geeft, vooral gebruikt tegen anti-road protesters en travellers. Volgens Sam van Squall-magazine is er op dit moment met betrekking tot kraken sprake van een stilte voor de storm. Het is afwachten hoe de eerste processen zullen uitpakken. Maar zo wil zij benadrukken: 'de CJA heeft kraken niet illegaal gemaakt. Je moet je alleen van te voren goed informeren over de juridische achtergrond van het gebouw dat je kraakt.'  

Volgens Mike van het Hackney Squater's Centre is er in Londen op kraakgebied wel een fase afgesloten. Dit is volgens hem eerder het gevolg van de herstructurering van de woningbouw dan van de CJA. Er zijn gewoon minder leegstaande panden, omdat deze eerder worden afgebroken. Mike is nog wel hoopvol over de toekomst: 'Aan het eind van de jaren zeventig bloede het kraken even dood, omdat de meeste panden gelegaliseerd werden. Daarna werd er door de 'punk-generatie' een nieuwe kraakgolf ingezet. Ook vlak na de Tweede Wereldoorlog waren er verschillende kraakbewegingen. Het gebeurt steeds op een andere manier en vanuit verschillende behoefte, maar kraken gaat door. Mensen hebben gewoon plekken nodig om te wonen en hun wensen te realiseren.'    

Inspirerend 

Afgaande op de energie die de meeste mensen die in Not For Rent aan het woord komen uitstralen, zal men in Groot-Brittannië voorlopig wel doorgaan met het creëren van zulke plekken. Enige voorzichtigheid is hierbij wel geboden. Not for Rent schetst geen representatief beeld van de kraakbeweging aan de andere kant van de Noordzee. Dat is ook niet de bedoeling geweest van de auteurs Stacey Wakefield en Grrrt. Zij wilden geen boek schrijven over kraken, maar over krakers - over interessante en inspirerende activisten.  

'Mensen die met hun initiatieven autonome ruimtes creëren waar mensen 'vrij' kunnen zijn van de lelijke dingen in onze moderne maatschappij, zoals kapitalisme, racisme, seksisme, homofobie en agressie en zo een positieve bijdrage leveren aan de maatschappij', aldus Stacey en Grrrt in hun inleiding. Hiervoor is het niet noodzakelijk dat je direct werkt aan het afschaffen van al deze 'lelijke' dingen, maar dat je er iets moois tegenover stelt. Omdat je daarvoor niet meer mogelijkheden hebt dan je eigen leven en je directe omgeving, moet je daar beginnen. 

Kraken is dan ook meer dan een strijd tegen woningnood, het is een manier van leven waarbij het Do It Yourself principe voorop staat. Waarom wachten op de overheid als je het ook zelf kunt doen? In het boek zijn hiervan talloze voorbeelden te vinden. Begin je eigen eco-boerderij, platendistributie-centrum, vega-restaurant, concertzaal, sound-system, band, milieugroep of woningbouwcoöperatie zoals Exodus (zie ook NN #192. Hiermee zul je altijd op de grenzen van 'het systeem' stuiten en daarom ben je automatisch politiek activist. Politiek die voortkomt uit een dagelijkse praktijk en niet uit een of andere abstracte ideologie. 

Not For Rent biedt hiervan talloze voorbeelden is daarom een inspirerend en bovendien prachtig vormgegeven boek. Daarbij bevat het een hoop praktische informatie en adressen, waardoor niks je meer hoeft tegen te houden om zelf een kijkje te gaan nemen aan de overkant van de Noordzee. Het is alleen jammer dat de interviews letterlijk uitgewerkt lijken te zijn. Hierdoor zitten er vaak herhalingen in de tekst en zijn de interviewers soms wat al te nadrukkelijk aanwezig. Maar dat is het enig minpuntje aan een verder geslaagd boek. (Freek) 

Not For Rent. Conversations with creative activist in the U.K. Stacy Wakefield en Grrrt. Evil Twin Publications, Amsterdam * Seattle 1995.