Naar archief

UIT: NN #199/200 van 15 december 1995 'Thema: Televisie'

TEVEEL

Het afgelopen jaar was er maar één tv-programma dat er werkelijk toe deed. Het is bovendien een voorbeeld van (voor de Pomo's onder ons: deconstructie) ontregelend mediagebruik. Tussen de mediabrei schitterde drie maanden elke maandag een parel. Michael Moore's TV-Nation, was te zien op BBC, tegen een uur of 10 's avonds, toekomst onzeker.

Michael Moore is een linkse journalist in de Verenigde Staten die genoeg kreeg van de laffe blaadjes waar hij voor schreef, daar zij steeds verder naar het midden schoven. Hij besloot zich aan het medium televisie te wijden en sloeg toe met een eigen documentairefilm, Roger and Me, die over de hele wereld de bioscopen haalde. In die film, die hij maakte terwijl hij niets van filmen afwist, speelt hij zelf een voorname rol als hardnekkige antiheld. Hij probeert de hele film de president van automultinational Chrysler te spreken te krijgen. Want hij wil zo graag eens met die president een tochtje maken door het stadje Flint in Michigan, waar iedereen werkloos, en dus arm, werd toen het bedrijf besloot dat de autofabriek aldaar dicht moest.

Vorig jaar begon hij met een team een wekelijks "actualiteitenprogramma" te maken over de VS. Het werd door Fox/WB getoond in de VS en parallel door de BBC in Engeland. Alleen het vaste introotje is al beter dan alles dat je de rest van de week voorgeschoteld krijgt. Met een merkwaardig "team" (een lijzige engelsman die precies op het juiste moment die ene ontluisterende vraag weet te stellen, een ex-KGBer, een voormalige non, etc.) worden per aflevering een stuk of vijf onderwerpen behandeld, waarvoor niet op een dubbeltje meer of minder hoeft te worden gekeken.

TV-Nation is antitelevisie. Presentator Michael Moore is een lobbes die z'n best doet er zo onappetijtelijk mogelijk uit te zien. Met zo'n vettig honkbalpetje achterstevoren en van die openspringende overhemden. Daarnaast wordt er nooit vanuit een studio uitgezonden maar letterlijk vanaf de straat. Een of andere straathoek in New York is de vaste plek waar de programmaonderdelen aan elkaar gepraat worden, temidden van toevallig passerende toeschouwers. De onderwerpen zijn vaak het resultaat van een mengsel van onderzoeksjournalistiek, linkse politiek en satire.

Soms werkt de aanpak niet, te melig, maar meestal sta je versteld over het stukje Amerikaanse realiteit dat je verbeeld krijgt. De toeschouwers staan ook zichtbaar verbijsterd te kijken. Zoals een dorp dat in de bouw en bemanning van hightech gevangenissen de toekomstige werkgelegenheid hoopt te vinden. Een makelaarskantoor dat gespecialiseerd is in de verkoop van villa's op gifgrond, een bank die geld verdient aan mensen die checks uitschrijven terwijl ze geen geld meer op hun rekening hebben staan...

In elk programma gaat men twee keer daadwerkelijk tot actie over. Michael Moore zelf neemt telkens een zaak voor zijn rekening, vaak geholpen door een uitbundige groep jonge racial mixed americans. Dan lopen ze bijvoorbeeld mee in de 4th of July Parade in de thuisstad van de Republikeinse schreeuwlelijk Newt Gingrich. Die roept de hele tijd dat de federale staat moet opdonderen, maar TV-Nation heeft ontdekt dat zijn superrijke witte thuisstadje gemiddeld het meeste geld ontvangt van de overheid. Michael Moore wordt met zijn spandoeken die bezuinigingen eisen bijna gelynched.

Of ze gaan op bezoek bij een trainingskamp van de Ku Klux Klan op "liefdesdag", met een koortje van zwarte meisjes die zoetsappige liedjes zingen. De skinheads staan zichtbaar te popelen om er op in te hakken. De week daarna ging Moore op actiepad met een vervaarlijk uitziende doch onschuldige zwarte taxichauffeur in Washington die constant door de politie lastiggevallen werd, terwijl hij nooit wat deed. Een grote publiciteitscampagne moest duidelijk maken dat hij "Not Wanted" was. De volgende week bleek dat ze meer dan vierhonderd verzoeken hadden gekregen van zwarte mannen in de VS met vergelijkbare problemen. Natuurlijk was TV-Nation niet te slap om met een vrachtwagen vol posters door het land te rijden.

Een geweldig moment was ook toen het programma enkele antiabortusactivisten terugpakte door (zoals ze zelf doen bij medewerkers van klinieken) zich hinderlijk voor hun huis neer te zetten met borden en toeters. God, wat kunnen conservatieve christenen mooi kwaad worden! Toen hij even later Jehovagetuigen thuis op ging zoeken met melige vragen ("heb je een paar minuten tijd voor een zeer belangrijke zaak?"), was de grens van meligheid wel bereikt.

De andere activist in TV-Nation is een meer dan menshoge gele kip met zorromasker. Deze komt als vast programmaonderdeel telkens in een andere stad om "witte boordencriminaliteit" op te sporen. Bewoners van de betreffende stad staan dan met duizenden klaar om klachten in te dienen, waar ze dan (samen?) één zaak uitkiezen. Vervolgens gaan ze die oplossen, wat meestal lijdt tot het binnendringen van honder­den mensen in dure kantoren. In het geval van de krantenstaking in Ontario - men opereert ook in Canada - liep het uit op daadwerkelijke gevechten met bewakingsfirma en politie (de kip voorop).

TV-Nation werd in 1995 voor het tweede jaar gemaakt. De producent Fox overweegt echter, net als vorig jaar (en onder zware druk van fundamentalisten) om het programma niet te verlengen. Er loopt daarom een actie om Fox te (e)mailen. Het lijkt me verder een goede zaak als we de VPRO bestoken opdat zij het programma ook aan willen kopen, zoals de BBC het doet, en dat aan Fox laten weten. Stuur ze een briefje: VPRO: Postbus 11, 1200 JC Hilversum.

Keest

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1995