Naar archief

UIT: NN #194 van 6 oktober 1995     

Volksraadpleging zapatistas 

Op 13 september sloot in Mexico de grootscheepse volksraadpleging, die zowel nationaal als internationaal gehouden werd. Het EZLN had opgeroepen tot deze volksraadpleging om nogmaals vorm en inhoud te geven aan het concept van 'regeren door te gehoorzamen als één van de speerpunten van een nieuwe democratie'. 

Het is voor het eerst in de wereldgeschiedenis dat een gewapende, ondergrondse organisatie oproept tot een volksraadpleging van dergelijke omvang. Op deze manier vecht het EZLN (Zapatista Leger voor Nationale Bevrijding) voor de integratie van de strijd aan de basis zoals geen andere groep in de geschiedenis ooit heeft gedaan.  

Na tien jaar te hebben doorgebracht met scholing, training en het opbouwen van gemeenschappen, willen de Zapatistas de vergissingen van eerdere strijd vermijden. Met verlies van militair en politiek terrein hebben zij de oorlog tegengehouden in de verwachting dat het nationale en internationale bewustzijn zich zou ontwikkelen en dat de gematigde en progressieve krachten een eenheid zouden smeden die in staat zou zijn een soort sociale verandering teweeg te brengen die de geschiedenis nog niet vermeldt. Een strijd die het hoofd biedt aan alle eerdere opvattingen over hoe die verandering zou moeten verlopen.  

De Zapatistas wijken precies op dát punt af van de traditionele linkse theorie, waarop de regering hen weigert te erkennen: hun Indiaanse basis. Dat is een duidelijke breuk met de traditionele theorie van de 'guerrilla', net als hun open en vrijmoedige dialoog met het volk, tegelijk met hun wil om de leiding aan anderen over te laten, evenals hun deelname aan de uitputtende 'vredes'besprekingen met een groep onderhandelaars die wel doof lijken.  

"De volksraadpleging", zegt commandante David, "is heel belangrijk. Het is een soort dialoog op nationaal niveau, waar­door de stilte verbroken wordt en de houding van de machtheb­bers verandert. Het is een manier om een stem te geven aan de allerkleinsten, de stem van hen die geen gezicht hebben, geen naam, geen geschiedenis. Het is de manier van werken van degenen die een rechtvaardige en waardige vrede willen".  

Vragen 

De volksraadpleging werd georganiseerd door de Alianza Civica (Burgeralliantie), een non-gouvernementele organisatie die ook actief was als waarnemer bij de presidentsverkiezingen van augustus 1994. De promotie van de nationale, en de organisatie van de internationale volksraadpleging waren in handen van de Nationale Democratische Conventie, een burgerbeweging die is voortgekomen uit een eerdere oproep van het EZLN.  

In de volksraadpleging werden de volgende vragen gesteld:

  1. Bent u het ermee eens dat de eisen van het Mexicaanse volk als volgt luiden: grond, huisvesting, werk, voedsel, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur, informatie, onafhankelijkheid, democratie, vrijheid, rechtvaardigheid, vrede, veiligheid, bestrijding van corruptie en de bescherming van het milieu?
  2. Moeten de verschillende democratiserende krachten (in Mexico) zich verenigen in een breed burger politiek en sociaal oppositiefront en strijden voor deze 16 belangrijkste eisen?
  3. Moeten de Mexicanen een grondige politieke hervorming uitvoeren die democratie zal garanderen? (respectering van de uitgebrachte stem, betrouwbare kiesregisters, onpartijdige en autonome verkiezingsorganisatie,het garanderen van de deelname van burgers en non-gouvernementele organisaties, ook als die geen lid zijn van politieke partijen, erkenning van zowel nationale, regionale als lokale krachten.)
  4. Moet het EZLN een nieuwe onafhankelijke politieke macht worden, zonder met andere politieke organisaties samen te gaan?
  5. Moet het EZLN zich verenigen met andere krachten en organisaties en met hen een nieuwe politieke organisatie vormen?
  6. Moet de aanwezigheid en gelijkwaardige deelname van vrouwen gegarandeerd zijn voor alle vertegenwoordigende en verantwoordelijke functies in zowel civiele organisaties als op regeringsniveau?

Succes 

In Mexico deden een krappe 1,3 miljoen mensen mee aan de volksraadpleging, die werd gehouden via 8.245 stalletjes op pleinen en in openbare gebouwen. Ook werden de meningen ge­toetst in 1.570 Indianengemeenschappen. De jongeren onder de 18 jaar organiseerden hun eigen volksraadpleging; 200 duizend jongeren gaven hun mening.  

Vraag 1 werd vrijwel unaniem met 'ja' beantwoord. Het EZLN trekt hieruit de conclusie dat de economische koers van het land opnieuw bepaald moet worden en als voornaamste doel de bevrediging van de 16 belangrijkste eisen van het Mexicaanse volk moet hebben. Ook de vragen 2, 3 en 6 werden voor ruim 90 procent met 'ja' beantwoord: een grondige politieke hervorming is dus geboden. Vrouwen en mannen van vele politieke en sociale krachten zullen tot een gezamenlijk actieprogramma moeten komen.  

De meningen over de vragen 4 en 5 waren verdeeld, slechts een krappe meerderheid (52,6%) sprak zich ervoor uit dat het EZLN een onafhankelijke politieke macht moet worden, 48,7% vond dat het EZLN samen met andere organisaties een politieke macht moet vormen. De vragen 4 en 5 riepen, vooral buiten Mexico, veel verwarring op. Zo vermeldden veel kranten, ook in Nederland, dat het Mexicaanse volk wilde dat het EZLN een politieke partij zou worden.  

Niets is minder waar! De term 'politieke macht' moet veel breder opgevat worden. Zeker in het huidige Mexico, met een totaal corrupt partijenstelsel, zou het omvormen van het EZLN tot een politieke partij wellicht het begin van het einde van de Zapatista-strijd kunnen betekenen. Geconditioneerd als we in het Westen zijn door de 'parlementaire democratie' is het blijkbaar voor veel westerlingen moeilijk voor te stellen dat er ook andere vormen van politieke organisatie zouden kunnen ontstaan die een zeer belangrijke invloed uit zouden kunnen oefenen op de toekomstige koers van het land.  

Evenmin houdt het vormen van een politieke macht in, dat de wapens neergelegd zouden worden. Het inleveren van de wapens staat bij het EZLN niet ter discussie, zolang de 16 basis-eisen niet ingewilligd zijn. Aan de internationale volksraadpleging deden 81.775 mensen mee uit 47 landen van de 5 continenten. Op de vragen 1, 2 en 3 werd vrijwel unaniem met `ja' geantwoord. 65% van de deelnemers vond dat het EZLN een nieuwe, onafhankelijke politieke macht moet worden, 32% vond dat het EZLN samen met andere krachten en organisaties een nieuwe politieke organisatie moet vormen.  

Opvallend was dat 15% van de internationale deelnemers zich uitsprak tegen de aanwezigheid en gelijkwaardige deelname van vrouwen voor alle vertegenwoordigende en verantwoordelijke functies in zowel civiele organisaties als op regeringsniveau. In Nederland werd de volksraadpleging georganiseerd door het Solidariteitskomitee Mexico, i.s.m. met een aantal in Nederland wonende Mexicanen. Lezers van Zapata, Mexico Nieuws­brief, en in Nederland wonende Mexicanen kregen het vragenformulier thuisgestuurd. We kregen 103 reacties.  

De Internationale Commissie van de CND, die de internationale volksraadpleging organiseerde, beschouwt de resultaten als een succes. "Ondanks de beperkingen van de organisatie van de volksraadpleging in deze maanden - vakantieperiode in Europa en de Verenigde Staten - en gebrek aan infrastructuur om de stemmen te verzamelen, was de deelname succesvol", aldus Flor Guerrero, lid van de organisatiecommissie. "Elk van de 81.775 stemmen toont een bewuste stellingname. Daarom is voor ons het kwalitatieve aspect belangrijker dan het kwantitatieve."  

Paulina Fernandez, een ander lid van de organisatiecommissie, benadrukt dat "uit de resultaten blijkt dat de volkeren in de wereld verenigd zijn in de strijd tegen het neoliberalisme, en zich samen moeten verdedigen tegen de beslissingen van hun respectievelijke regeringen."  

De internationale gemeenschap heeft opnieuw bevestigd, door middel van de volksraadpleging, dat het EZLN en het Mexicaanse volk niet alleen staan, dat veel vrouwen en mannen in de hele wereld hen steunen en van de Zapatista-strijd hun eigen strijd maken. En steun blijft nodig! De situatie in Mexico is nog steeds alarmerend. De armoede en de repressie nemen toe. De gespannen situatie van Chiapas breidt zich momenteel voornamelijk uit naar Guerrero. De organisatiecommissie roept daarom iedereen op de gebeurtenissen in Mexico aandachtig te blijven volgen. De Mexicaanse regering is gevoelig voor de aantasting van haar imago. Internationale druk blijft belangrijk!  

Lot Vermeer 

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1995