UIT: NN #187 van 16 juni 1995    

Kunnen anarchisten discussiëren? 

Elk jaar weer, nu al voor de 62e keer, worden er in Appelscha op het 'terrein ter vrijheidsbezinning' anarchistische dagen gehouden: de Pinksterlanddagen. Lekker kamperen, oude bekenden ontmoeten, nieuwe mensen leren kennen, lekker eten uit de Rampenplanpannen, lekker dansen op spontaan djembe-getrommel, duizelig worden van alle boeken in standjes uitgestald (wie vat ze even voor me samen?), maar vooral kom ik natuurlijk (of is dat niet natuurlijk?) voor de discussies, voor het uitwisselen van inspiratie en nieuwe moed, en met de hoop op het ontstaan van nieuwe oplevingen in de wat sudderende anarchistische beweging.... 

Tja en dan ontdek ik dat de anarchistische beweging eigenlijk niet bestaat. Er zijn zoveel verschillende invullingen van het woord anarchisme, er zijn zoveel misverstanden! Er zijn allemaal verschillende beweginkjes, waarvan sommige elkaar gedeeltelijk overlappen. Sommige, of toch alle? Is er wel of niet een gemeenschappelijke noemer? "Iedereen zit hier voor z'n eigen toko", wordt er gezegd en daar zit iets in. Wat wil iedereen? Enkel de eigen meningen droppen, of ook naar anderen luisteren? Enkel een ander proberen te overtuigen, of ook echt proberen te praten?  

Hedendaags anarchisme 

Het is denk ik niet zinvol om alles wat op het programma stond (dat was namelijk best veel) te bespreken. Dat zou ik trouwens niet kunnen, want ik heb maar aan een paar dingen mee gedaan. De lezing over de situatie in Koerdistan heb ik niet gehoord, het jeugdcircus Bombari heb ik niet gezien, aan het thema anarchaseks deed ik niet mee. Wel volgde ik de forumdiscussie rond het thema "hedendaags anarchisme en samenwerking'. 

De inleidingen die gehouden werden bevatten nogal wat kritiek op hoe zich anarchistisch noemende mensen met elkaar bezig zijn. Iemand voelde zich in het alcoholvrije Appelscha nogal beknot in z'n vrijheid, niet alleen wat betreft alcohol, maar ook hingen er volgens hem nogal strenge normen omtrent anti-seksisme, anti-dierenonderdrukking en anti-heterozijn. Hij vond deze dingen weliswaar belangrijk, maar toch details in vergelijking met waar het werkelijk om gaat: de economische uitbuiting zowel dicht bij huis als op wereldschaal.  

En hij was niet de enige die er zo over dacht, er waren meer mensen die vonden dat de anarchistische beweging wat aan het afdwalen was. Ik was verbaasd, stond perplex eigenlijk: dat veganisme voor velen niet vanzelfsprekend bij anarchisme hoort, dat weet ik wel, maar feminisme? Dat betreft de helft van de menselijke soort, dat is toch geen bijzaak! 

Maar hoe verbaasd ik ook was, schokkend vond ik pas de manier waarop mensen in de zaal op de verhalen van de inleiders (vier mannen trouwens) reageerden. Het leek of het een aantal mensen er vooral om te doen was hun gal te spuien. Er werd slecht naar elkaar geluisterd, er werd veel langs elkaar heen gepraat. Een vriendin die nog niet lang met anarchisme bezig is en zich enorm verheugd had op deze dagen wist niet wat ze hoorde. Wat een moppercultuur! En het lastigste is dat je zelf neiging krijgt om dáár weer over te gaan mopperen, zo blijven we aan de gang. Dat dus niet, maar wat dan wel?  

Op zich zaten in alle vier de verhalen genoeg aanknopingspunten om goed over te discussiëren, maar het bleek op dat moment in die groep niet mogelijk. Dus gingen we maar even lekker uitwaaien in het bos. 

Het thema discussiecultuur, waarin kritisch gekeken werd naar de manier van discussiëren binnen de anarchistische en radicaal linkse beweging, heb ik niet gevolgd maar wel mee voorbereid, en dit thema, zo bleek ook weer dit weekend, was geen overbodige luxe. 's Avonds waren er Mexicaanse anarchisten en was er een optreden van Vuile Mong en z'n vieze gasten (over vluchtelingen). 

Kleine kinderen 

De volgende dag stond het thema 'sociale ecologie' op het programma en dit was zo'n beetje het hoofdthema van het weekend. Helaas viel dat nogal in het water. Ook weer doordat er bijna uitsluitend langs elkaar heen gepraat werd. Als een verhaal je niet aanspreekt kan je verschillende dingen doen. Je kunt ondanks jezelf toch luisteren en misschien verander je van gedachten. Als het je te gortig wordt, dan kan je weg gaan. Dat lijkt me in sommige gevallen goed, bijvoorbeeld als je ziet dat anderen wel belangstellend luisteren. De derde manier: je eigen mening, verhaal, stokpaardje er doorheen prikken, dat was helaas wat nogal eens voorkwam. En dan blijf je dus steeds maar hangen op de bekende discussiepunten, zoals de vraag of de milieucrisis uitsluitend veroorzaakt wordt door het kapitalisme?  

Ik heb wel eens met een groepje kleine kinderen geprobeerd een gesprek te voeren over een onderwerp dat een van hen had ingebracht. Dat mislukte doordat ze geen interesse bleken te hebben voor elkaars vragen. Elk kind wilde het alleen over zijn of haar eigen vraag hebben, terwijl volgens mij al die vragen interessant waren. Zo'n gevoel had ik ook in Appelscha. Het is wel lastig, want natuurlijk is niet voor iedereen elke vraag even interessant. Maar wat meer soepelheid daarin, en vooral ook eens leren je mond te houden als anderen wél lekker aan het praten zijn, dat lijkt me een enorme vooruitgang.  

Het was een gevarieerd programma: er waren natuurexcursies voor kinderen en andere mensen, er was een programma rond de Bulderboscampagne, er was nog een spontaan bijeengeroepen groep over arbeidsmoraal (vooral over die in onszelf) en er was een optreden van Mercado Moledo, Braziliaanse slavendans. Zondagavond als afsluiting een open podium. Erg leuk: muziek, toneel, acts, enzovoort. Prima sfeer. Voor herhaling vatbaar, zoals ook de Pinksterlanddagen zelf. Maar dan hopelijk met betere discussies. 

De leukste gesprekken vonden plaats in kleine groepjes, en tijdens ongeorganiseerde 'samenscholingen'. Past die vorm dan toch beter bij anarchisten? Of moeten we eindelijk maar eens flink aandacht besteden aan het thema discussiecultuur? (Een uitgebreid artikel hierover is in de maak.) Er schenen dit jaar minder mensen te zijn geweest dan vorig jaar. Toen waren er vierhonderd. Ondanks al m'n kritiek raad ik iedereen aan er volgend jaar heen te gaan, want het is en blijft een uniek gebeuren!  

Rymke