Naar archief

UIT: NN #183 van 21 april 1995   

Klimaatacties in Berlijn 

Van 28 maart t/m 7 april vond in Berlijn de VN-Climate Summit plaats, zo'n honderdzestig landen kwamen bijeen om over klimaatverandering te praten. Reden voor vier internationale netwerken om een parallel­conferentie te organiseren, de Greenhouse Gathering. 581 mensen uit zo'n veertig landen namen aan deze conferentie over de andere kant van klimaatverandering deel. De Greenhouse Gathering duurde van 1 t/m 7 april en bestond uit workshops, lezingen, theater, muziek en ecologisch eten van Rampenplan. Ook werden tal van acties gevoerd. Een verslag 'van binnenuit'. 

Dinsdag 28 maart. De hoogeëerde delegatieleden komen aan op het vliegveld. Ze begeven zich naar het ICC, het spaceship-achtige gebouw waar de conferentie zal plaatsvinden. Wie schetst hun verbazing als ze daar aangekomen een tweetal poorten aantreffen. De ene poort geeft aan "Business as usual, I don't care about climate change", de andere zegt: "Yes I support the AOSIS-protocol, 20% reduction by 2005". Ze worden verzocht hun mening duidelijk te maken door onder één van de poorten door te lopen. 

Dit is duidelijk te veel gevraagd van de gedelegeerden, deze beroepsonderhandelaars laten hun kaarten nooit zo vroeg zien. Hebben ze eigenlijk wel een mening? Ze geven er de voorkeur aan weg te glippen en de poorten te ontwijken. Maar het beeld van de beide poorten die de fundamentele keuze duidelijk maken, maakt op de pers wel degelijk indruk, de actie komt in heel Europa in de media. 

De Global Climate Coalition (GCC) is één van die lobbyclubs die hun uiterste best doen elke concrete uitkomst van de klimaatonderhandelingen te verhinderen. Gesteund door giganten als Shell, DuPont en Union Carbide vervuilt deze club stelselmatig de bijeenkomsten met haar vunzige geschriften. In hun bulletin kun je lezen dat het met die klimaatverandering allemaal wel meevalt, dat ontwikkelingslanden ook maar eens snel wat moeten ondernemen en dat de Amerikaanse industrie meer concurrentie en reguleringen echt niet kan verdragen.

De Alliance against Climate Criminals besluit dat deze GCC eens aangepakt moet worden. Donderdag, vroeg in de morgen ketenen zo'n vijftien mensen zich vast aan de bussen die klaarstaan om de GCC-leden van hun hotel naar het ICC te brengen. Dit brengt hen even in verwarring, maar al gauw nemen ze taxi's naar de plaats van bestemming. Wat nu te doen? Enkelen dringen erop aan de actie maar te beëindigen. Anderen staan op een consensus-beslissing, wat praktisch wat lastig te realiseren is als je op een flinke afstand van elkaar vastgeketend zit. Uiteindelijk komt de politie die de mensen lossnijdt en vervolgens met vijftien gearresteerden vertrekt.  

Gelukkig komen ze die avond weer vrij, losgekocht met een bedrag van 50DM per persoon. Een heroïsche actie of toch ietwat belachelijk omdat de doelwitten van de actie reeds verdwenen waren? De meningen zijn verdeeld.  

Op zaterdag stromen de deelnemers aan de parallelconferentie binnen: er zijn bussen uit Zweden, Noorwegen, Boedapest en Litouwen. De rest komt per trein, bus of liftend. Alleen de Albaniërs komen per vliegtuig, voor hen is het bijna onmogelijk visa te krijgen voor alle landen waar ze doorheen moeten om in Berlijn te komen. Voor het betalen van de deelnemersbijdrage hanteren we het zogenaamde eco-systeem, onze eigen valuta die niet aan de internationale financiële wisselkoersen gekoppeld is, maar aan dat wat deelnemers in hun eigen land voor een dag aan eten en slapen zouden uitgeven. Zodoende betaalt iedereen 15 eco's en subsidiëren de westerlingen de mensen uit Oost en Centraal-Europa.

Dinsdag is iedereen aangekomen en hebben we er inmiddels twee dagen van lezingen en workshops opzitten over zulke uiteenlopende onderwerpen als straattheater, kernenergie, lokale Agenda 21 en Vrouwen en Verkeersbeleid. Tijd om het ontstane saamhorigheidsgevoel in daden om te zetten. Met de hele meute vertrekken we per U-Bahn naar de Mehringdamm. Tot onze verbazing is de politie in geen velden of wegen te bekennen, terwijl we ons toch niet bepaald onopvallend voortbewegen.  

In luttele seconden hebben we het hele verkeersplein bezet. Wat een kick, dit plein is van ons! Alle vier de toegangswegen worden met behulp van spandoeken afgezet. Een Duits spandoek verklaart zich solidair met het Schotse verzet tegen de aanleg van Motorway M77. We vermaken ons uitstekend en ons gezang en de muziek komen bijna boven de toeterende auto's uit. We bieden koekjes de automobilisten aan, maar dit charmante idee kan weinigen bekoren. 

De teleurstelling is groot als blijkt dat de pers in geen velden of wegen is te bekennen. De persgroep heeft om onbegrijpelijke redenen nagelaten hen te informeren. En het organisatieteam was dusdanig beducht voor het uitlekken van de locatie van de actie, dat ze de achtergeblevenen maar niet hebben geïnformeerd over waar de actie plaatsvond. Dus die staan met de mond vol tanden als de pers opbelt. Leren we het dan nooit?  

Zodra de inmiddels aangekomen politie de eerste actievoerder oppakt, wordt de actie afgeblazen. We willen geen moeilijkheden, ook met het oog op mensen uit visumlanden, die lopen het risico bij arrestatie voor vijf jaar de toegang tot de EU ontzegd te worden. We gaan met zijn allen naar een nabijgelegen park, alwaar al snel de gitaren tevoorschijn komen en andermaal 'Hey Jude' aangeheven wordt. Ons politie-escorte ziet het allemaal met verbazing aan: zulke bloemenkinderen hebben ze zelden meegemaakt.  

Gelukkig kun je afwezigheid van de pers achteraf compenseren: we gaan met videobanden en foto's naar het perscentrum in het ICC, en daar is men wel degelijk geïnteresseerd. De Duitse omroep ZDF wil graag onze beelden overnemen. "Morgen moeten we weer drie kwartier vullen met de klimaattop", verzucht de ZDF-medewerker, "en er gebeurt weinig wat het vermelden waard is."  

Die middag houden 24 van de OESO-landen een besloten bijeenkomst waarin ze een vrijblijvende uitkomst van de conferentie willen bekokstoven. De NGO's (niet-gouvermentele organisaties) die aangesloten zijn bij het Climate Action Network willen er iets tegen ondernemen, maar zijn bang hun vertrouwenspositie kwijt te raken. Dus verstoren een aantal van ons deze bijeenkomst en Steven uit Canada houdt een bewogen toespraak. 

Woensdag 5 april, de telefoon gaat. Iemand van het Climate Action Network: "Greenpeace heeft een erg leuk idee, er loopt hier een heel smerige lobbyïst rond, die erg invloedrijk is, hij wordt ook de 'hogepriester van de carbon club' genoemd. Nou hebben we een erg leuk idee, we willen hem volgen met vier mensen die verkleed zijn als monniken. Maar bij ons heeft niemand tijd om deze actie uit te voeren. Kunnen jullie niet vier mensen leveren?" Ik ben wat geïrriteerd: "Dus wij mogen opdraven voor de acties waar jullie geen tijd voor hebben omdat je te druk bent met lobbyen?"  

Weinigen blijken mijn weerzin tegen dit soort samenwerking te delen en er melden zich tal van enthousiastelingen die een verkleedpartijtje wel zien zitten. Het doelwit van de actie, John Perlman van de NGO met de onschuldige naam "Climate Council" blijkt razend te zijn, maar voordat hij zich uit de voeten heeft kunnen maken zijn de plaatjes al geschoten. Greenpeace heeft precies het soort van sappige rel gecreëerd waar de media wel pap van lusten.  

Donderdag voeren we een symbolische actie uit die maanden voorbereid is: een massa-theaterstuk. De rollen zijn al verdeeld: een deel speelt bomen en een deel speelt de VN-delegatieleden getooid met hoeden met BLABLA erop. We lopen over een normaliter drukke verkeersweg richting ICC die we met vergunning van de politie hebben gekregen. Van achterop komt plots een gigantische stoomwals die over iedereen heen walst: dit gevaarte omringd door 'kapitalisten' met hoge hoeden, sigaren en dikke buiken stelt het verkeersbeleid van de geïndustrialiseerde landen voor. De boodschap: de eerste stap voor het redden van het klimaat is een inperking van de groei van het verkeer. De pers loves it: bij aankomst bij het ICC staan de camera's in drommen bijeen.  

Vrijdag is de laatste dag van de officiële conferentie. Wederom hebben de cynici gelijk gekregen: ook deze conferentie blijkt een geldverslindende niemendal te zijn. Zonder enige harde toezegging eindigt het gebeuren en men vertrekt weer naar huis. Maar wederom gooit de Alliance against Climate Criminals roet in het eten: in een perfect georganiseerde actie wordt om 13.00 uur de uitgang met fietssloten geblokkeerd door zo'n driehonderd activisten onder het motto "UNfinished business; Jullie zijn nog niet klaar, vergader nog maar even door."  

Tegelijkertijd verstoren zo'n dertig mensen binnenin het ICC de plenaire bijeenkomst door de zaal in te stormen, spandoeken uit te rollen en het woord over te nemen. De actie wordt tot hun verrassing begroet met applaus, vanuit NGO-hoek en de pers, maar ook van vele delegatieleden, niet alleen die van de kleine eilandstaten. De frustratie blijkt bij velen hoog te zijn opgelopen. Waarom doen ze dan nog steeds aan deze farce mee?  

Dinsdag 11 april zitten we weer op het kantoor in Amsterdam. Tijd om verslagen te maken en te gaan mobiliseren voor 15 mei, de internationale Climate Action Day. Dit keer proberen we niet iedereen naar ééen bepaalde plek te krijgen, maar stimuleren we mensen in hun eigen woonplaats een actie op touw te zetten rond klimaatverandering. Het werkt erg motiverend een actie te doen en te weten dat tegelijkertijd zo'n honderd andere groepen in een boel landen een actie doen rond hetzelfde thema. In Nederland gaan zowel Jongeren Milieu Actief als A SEED-Nederland een aantal acties doen.  

De Greenhouse Gathering werd georganiseerd door A SEED-Europe, EYFA, YDC en YEE. Zij voeren dit jaar campagne rond klimaatverandering onder de naam The Climate is Right for a Change. Dit zijn vier internationale netwerken actief op het gebied van milieu en Noord-Zuid. A SEED staat voor Action for Solidarity, Equality, Environment and Development. EYFA: European Youth for Action. YDC: Youth for Development and Cooperation. YEE: Youth for Environment Europe.  

Klimaatverandering kan weinigen bekoren in de 'beweging'. Velen zien het als een technisch issue, omgeven door wetenschappelijke onzekerheden, een ingewikkelde discussie waartoe men zich niet capabel acht. Wij kozen er echter voor om wel campagne rond klimaatverandering te voeren, niet alleen omdat klimaatverandering een reëel gevaar is. Ook omdat het broeikaseffect een kapstok biedt om andere kwesties aan de orde te stellen: de steeds uitdijende verkeersplaag, de kap van tropisch regenwoud, uitputting en verspilling van grondstoffen en de scheve verdeling tussen Noord en Zuid: klimaatverandering is gerelateerd aan bijna alle kwesties waar milieu- en Derde Wereldgroepen mee bezig zijn. 

De klimaatproblematiek biedt in een notendop inzicht in waar het bij het milieu om gaat: technische oplossingen voldoen niet om de uitstoot van CO2, het belangrijkste broeikasgas, een halt toe te roepen; er is een structureel ingrijpen in de economie nodig, leidend tot een eerlijker verdeling op wereldschaal en een andere omgang met natuur.  

Kees Kodde

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1995